ھەر يىلى ياز كېلىشى بىلەنلا ھەر خىل تەملىك مېۋىلەر ئارقا-ئارقىدىن بازارغا كىرىدۇ، نۇرغۇن مېۋىلەر ئىچىدە بانان بىر خىل قېرى-ياش ھەممىسىگە ماس كېلىدىغان مېۋە بولۇش سۈپىتى بىلەن مېۋە-چېۋە ساھەسىدە« داڭلىق» دېيىشكە بولىدۇ، شۇنداقلا يەنە نۇرغۇن كىشىلەرنىڭ ياخشى كۆرۈشىگە ئېرىشتى.
لېكىن يېقىندا بانان توغرىسىدا يەنە نۇرغۇن« تالاش-تارتىش»لار پەيدا بولدى.
«پۈتۈنلەي سېرىق بانان ھورمۇنلۇق بانان»
«داغ بار بانان زەھەرلىنىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ»
.........
ئۇنداقتا يۇقىرىدىكى ھەر خىل قاراشلار راستمۇ ياكى يالغانمۇ؟
بىرلىكتە كۆرۈپ باقايلى؛
پۈتۈنلەي سېرىق بانان رۈستىنلا ھورمۇن ئۇرۇلغان بانانمۇ؟
توردا: « پۈتۈنلەي سېرىق رەڭلىك» بانان ئەمەلىيەتتە ھورمۇن ئارقىلىق پىشىشنى تېزلىتىدىغان بانان بولۇپ، يىلتىزى كۆكىرىپ كەتكەن بانان نورمال پىشقان بانان ھېسابلىنىدۇ.» دەيدىغان گەپلەر بار.
باناننىڭ يېشىلدىن سېرىققا ئايلىنىشى ئەسلىدە نورمال پىشقان ھالەت بولۇپ، باناننىڭ رەڭگى ئارقىلىق باناننىڭ پىشىشىنى تېزلىتىش ياكى تېزلەتمەسلىكىنى پەرقلەندۈرۈشنىڭ ھېچقانداق ئىلمىي ئاساسى يوق.
نەزەرىيە جەھەتتىن ئېيتقاندا، پۈتۈن سېرىق رەڭلىك بانان نورمال پىشقان بانان بولۇشى مۇمكىن. باشقىچە قىلىپ ئېيتقاندا، رايون چەكلىمىسىگە ئۇچراپ، باناننىڭ پىشىشىنى تېزلىتىش نورمال ئەھۋال، ئالاقزادە بولۇپ كېتىشنىڭ ھاجىتى يوق.
شۇڭا، مەيلى بانان پۈتۈنلەي سېرىق بولسۇن ياكى يىلتىز قىسمى يېشىل بولسۇن، ئۇنىڭ بىخەتەرلىكى ۋە سۈپىتىگە تەسىر يەتمەيدۇ.
پىشىشنى تېزلەتكەن باناننىڭ بەدەنگە قانداق تەسىرى بار؟
ئەمەلىيەتتە، باناننىڭ پىشىشىنى تېزلىتىشى كەسىپنىڭ نورمال تەرتىپى بولۇپ، بانان كەسپىنىڭ ئۆلچىمى« پىشقاندا ئۈزۈش، ئاندىن مۇۋاپىق شارائىتتا ساقلاش، ساتقاندا ئېتېفون بىلەن پىشىشنى تېزلىتىش» تىن ئىبارەت. شۇڭا، پىشىشنى تېزلىتىش نورمال، كۆپچىلىكنىڭ ئەنسىرىشىنىڭ ھاجىتى يوق.
پىشىشنى تېزلەتكەن بانان قورقۇنچلۇق ئەمەس، ئېتىلېننىڭ زەھەرلىك خۇسۇسىيىتى ناھايىتى تۆۋەن بولۇپ، بىز ئىستېمال قىلىدىغان ئاشتۇزىغا ئوخشايدۇ، ئۇنىڭ تەتقىقاتىغا نەچچە ئون يىل بولدى، پەقەت باناندا قېلىپ قالغان ئاشۇ بىر نەرسىگە تايىنىپ ئېتىلېننى يوقىتىپ قويسا، ئادەم بەدىنىگە ھەرگىز سەلبىي تەسىر ئېلىپ كەلمەيدۇ، شۇڭا كۆپچىلىك خاتىرجەم ئىستېمال قىلسا بولىدۇ.
ئەلۋەتتە، بەزى سودىگەرلەرنىڭ گۈڭگۈرت (IV) ئوكسىدى ياكى ئاممىياك سۈيى بىلەن باناننىڭ پىشىشىنى تېزلىتىشى مۇمكىنلىكىنى نەزەردىن ساقىت قىلىشقا بولمايدۇ، لېكىن بۇ ماددىلارمۇ ئانچە قورقۇنچلۇق ئەمەس، ئۇلارمۇ قانۇنلۇق ۋە بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن بولغان يېمەكلىك پىششىقلاپ ئىشلەش ياردەمچى دورىسى بولۇپ، پەقەت مۇۋاپىق مىقداردا ئىشلەتسىلا (يېمەكلىككە قوشۇش دائىرىسى ۋە مىقدارىغا ئاساسەن) بەدەنگە زىيان يەتكۈزمەيدۇ.
ئۇزۇن داغلىق باناننىڭ زەھىرى بارمۇ؟
بازاردا بانانلارنىڭ كۆپىنچىسى قارا رەڭلىك داغ بولۇپ قالىدۇ، توردا بۇنداق باناننى يېگىلى بولمايدۇ، يېسە زەھەرلىنىپ قالىدۇ،دىگەندەك گەپلەر بار.
باناننىڭ پوستىدا داغ پەيدا بولۇش ياكى باناننىڭ پوستى قارىداپ كېتىش ئاساسلىق ئىككى سەۋەب بىلەن مۇناسىۋەتلىك:
بىرىنجىسى: بانان پوستىنىڭ تەبىئىي ئوكسىدلىنىشىدىن بولىدۇ. بۇ ئاساسلىقى باناننىڭ ئېپىدېرما ھۈجەيرىسىدىكى كاربون ئوكسىد بىلەن مۇناسىۋەتلىك.
ئادەتتە ھۈجەيرە پەردىسى ئوكسىدلانغان كاربوننى مەھكەم ئورىۋالىدۇ، ئۇ تۆۋەن تېمپېراتۇرىدا تۇرغاندا ياكى يېرىلىپ كەتكەندە ھۈجەيرە پەردىسى بۇزۇلىدۇ، شۇنىڭ بىلەن ئۇنىڭدىكى ئوكسىدلانغان كاربون ھاۋادىكى ئوكسىگېن بىلەن ئۇچرىشىپ، ئوكسىدلىنىش رېئاكسىيەسىنىڭ تەسىرىدە قارا رەڭگە ئۆزگىرىدۇ، باناندىكى كىچىك داغلارمۇ شۇنىڭغا ئەگىشىپ پەيدا بولىدۇ.
يەنە بىرى: بانان كۆيدۈرگە كېسىلىگە گىرىپتار بولۇپ قالغان. كۆيدۈرگە كېسىلى باناندا قارا داغ پەيدا قىلىدۇ، بۇنى باناننىڭ تەخسىسىمان سپورىلىق زەمبۇرۇغ بىلەن يۇقۇملىنىشى كەلتۈرۈپ چىقارغان بولۇپ، زەمبۇرۇغلۇق كېسەللىك زىيانداشلىقىغا تەۋە. بۇ خىل كېسەللىك باكتىرىيەسى ئىنسانلارغا يۇقمايدۇ، كۆپچىلىك خاتىرجەم بولسا بولىدۇ.
مەيلى يۇقىرىدا بايان قىلىنغان ئىككى خىل سەۋەبنىڭ قايسىسى بولسۇن، باناندا قارا داغ پەيدا قىلىپ، ئادەم بەدىنىگە زىيان يەتكۈزمەيدۇ، ئەگەر باناندا قارا داغ پەيدا بولسا ياكى قىسمەن بانان شۆپۈكى قارىداپ كەتسە، پەقەت مېۋە ئېتىدا مەسىلە كۆرۈلمىسىلا، خاتىرجەم ئىستېمال قىلىشقا بولىدۇ.
بانان بەدەنگە رادىئاتسىيە پەيدا قىلامدۇ؟
باناننىڭ رادىياتسىيەسى بار، ئىستېمال قىلسا سالامەتلىككە زىيانلىق دېگەن گەپ تارقالغان.
بانانغا نىسبەتەن ئېيتقاندا، ھەقىقەتەن رادىياتسىيە پەيدا قىلىدۇ، لېكىن سالامەتلىككە زىيىنى يوق، رادىياتسىيەنىڭ ئاز-كۆپلۈكىگە چەك قويۇلىدۇ، باناندىكى« بىر يۈتۈۋېتىش» مىقدارىنىڭ بەدەنگە بولغان تەسىرى ئانچە چوڭ بولمايدۇ، تورلاردا دېيىلگەندەك ئۇنداق قورقۇنچلۇق بولمايدۇ.
نۇرغۇن كىشىلەر باناننىڭ نېمە ئۈچۈن رادىياتسىيەسى بار دەپ گۇمان قىلىدۇ؟
بۇ ئاساسلىقى بانان تەركىبىدىكى كالىي ئېلېمېنتىدىن كەلگەن بولۇپ، بانان تەركىبىدە كالىي ئېلېمېنتى بىرقەدەر يۇقىرى بولغان بىر خىل مېۋە، بۇنىڭ ئىچىدىكى ئاز بىر قىسىم« كالىي» قويۇپ بېرىش خۇسۇسىيىتىگە ئىگە« كالىي ــ 40» نىڭ مىقدارى ناھايىتى ئاز.
مەسىلەن، ھاۋا رايى رادىياتسىيە مەنبەسىنىڭ قۇرامىغا يەتكەنلەر كەلتۈرۈپ چىقارغان رادىياتسىيە مىقدارى ئوتتۇرا ھېساب بىلەن يىلىغا 2.3msv بولىدۇ ئادەتتىكى ئەھۋالدا، سالامەتلىك تەكشۈرتكەندە بىر پارچە كۆكرەك پىليونكىسىنىڭ رادىياتسىيە مىقدارى تەخمىنەن 0.02msv بولىدۇ، ئادەتتە 200 تال باناننى بىراقلا يېگەن چاغدىكى رادىياتسىيە مىقدارى بىر پارچە كۆكرەك پىليونكىسىنى سۈرەتكە تارتقاندىكى رادىياتسىيە مىقدارىغا تەڭ بولىدۇ.
شۇڭا، بانان رادىياتسىيەنىڭ « مىقدارى» نىڭ تىلغا ئالغۇچىلىكى يوق
بانان قەۋزىيەتنى پەسەيتەمدۇ؟
قەۋزىيەت بولۇپ قالغاندا، ئەتراپىدىكىلەر باناننى كۆپرەك يېيىشنى تەۋسىيە قىلىدۇ.
ئەمەلىيەتتە، پىشقان باناننىڭ تەركىبىدە ھەقىقەتەن يېمەكلىك تالاسى بار بولۇپ، مۇۋاپىق مىقداردا ئىستېمال قىلىنسا، ھەزىم قىلىش ۋە مېتابولىزمنى ئىلگىرى سۈرۈشكە ياردىمى بولىدۇ. لېكىن، بۇ مەسىلىگە ئوبيېكتىپ قاراش كېرەك، تاماق تالاسىدا چوقۇم تەرەت قىلىشنى ئىلگىرى سۈرىدۇ، لىكىن« دورا مىقدارى» مەسىلىسىنى دەڭسەپ كۆرۈش كېرەك.
يېمەكلىك تالاسىنىڭ قوبۇل قىلىنىشىنى كۆپەيتىش ھەقىقەتەن قەۋزىيەتنى ياخشىلايدۇ، لېكىن باناننىڭ يېمەكلىك تالاسىنىڭ مىقدارى كۆپ ئۇچرايدىغان مېۋىلەر ئىچىدە پەقەت ئوتتۇرىھال سەۋىيەدە تۇرىدۇ، ئالما، نەشپۈت، مايمۇن شاپتۇلى، ئانار، چىلان قاتارلىق مېۋىلەرنىڭكىدەك كۆپ ئەمەس.
ئۇنىڭ ئۈستىگە، يېگەن باناننى ئەسلىدە تولۇق پىشمىغان دەپ پەرەز قىلساق، ئۇنىڭدىكى تاننىن كىسلاتاسى قەۋزىيەتنى ئېغىرلاشتۇرۇۋېتىدۇ.
كۈندىلىك تۇرمۇشتا، كۆپچىلىك سېتىۋالغان باناننىڭ كۆپىنچىسى قاتتىقراق بانان بولۇپ، بۇ خىل باناننىڭ تەركىبىدە مەلۇم مىقداردا تاننىك كىسلاتاسى بار، ئۇنىڭ قەۋزىيەتنى پەسەيتىش رولى چوڭ ئەمەس.
قەۋزىيەتنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن، پالەك، كەرەپشە قاتارلىق تەركىبىدە يىرىك تالا ماددىسى بولغان كۆكتاتلارنى كۆپرەك يەپ بېرىش، ئۇنىڭدىن باشقا كۆپرەك سۇ ئىچىپ بېرىش ئارقىلىق قەۋزىيەتنىڭ ئالدىنى ئېلىش ياكى ياخشىلاش كېرەك.
باناننى قانداق ساقلاش كېرەك؟
1. بىر قېتىمدا ئاز مىقداردا سېتىۋېلىش، ئەڭ ياخشىسى ئىككى كۈن ئىچىدە يەپ بولۇش.
2. باناننىڭ پىشىشىنى كېچىكتۈرۈش ئۈچۈن، ئېشىپ قالغان باناننى يېڭى پېتى ساقلاش پەردىسى بىلەن ئوراپ، ئاندىن سالقىن جايدا ساقلاش كېرەك.
3.ئەگەر سېتىۋالغان باناننىڭ ھەممىسى ساغىرىپ كەتسە، ھەتتا قارا چېكىتلەر پەيدا بولسا، توڭلاتقۇغا سېلىپ سوغۇق ساقلاش تەكلىپىنى بېرىمىز، سوغۇق ساقلاش جەريانىدا سىرتقى پوستى قارىداپ كەتسىمۇ، ئىستېمال قىلىشقا تەسىر يەتكۈزمەيدۇ.
