གླེང་སློང་བའི་གཏམ།
སྤྱིར་བརྩམས་སྒྲུང་ནི་འཚོ་བ་དང་ཁ་ཐག་ཉེ་བའི་སྒྱུ་རྩལ་ཞིག་ཡིན་ལ། ཀློག་པ་པོའང་ལྟོས་བཅས་ཀྱིས་མོད་པའི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་རིགས་སུ་མཐོང་། བོད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་གསར་པ་ནི་བརྗོད་བྱ་སྣ་མང་གི་ཆོས་སུ་གྲུབ་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་དང་ཉེ་བར་བཅར་བའི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱང་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་མོད། སེམས་ཁམས་ཞིབ་འབྲི་དང་ལྷག་ཏུ་བླ་སྤྲུལ་གྱི་ནང་སེམས་ལ་བཅར་བའི་བརྩམས་ཆོས་ནི་དཀོན་པའི་གནས་སུ་འཁུམས། ཅོ་ནེ་ཡུམ་ཚེ་རིང་གི《སྡོམ་པ་སྲུང་བ》ནི་མི་གཤིས་རྨང་གཞིར་བྱས་ཤིང་མི་སེམས་ལ་རྟོག་འཇུག་སྒོས་རྩོམ་ལ་གསོན་ཉམས་དང་ཚེ་སྲོག་གི་མཛེས་སྡུག་སྤྲས་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། “ཐད་ཀའི་དགག་སྒྲུབ་བྱ་བའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཕན་ཁེ་ཉི་ཚེ་བ་དེ་དང་དུ་བླངས་མེད་ལ། བརྗོད་བྱ་མཚོན་པའི་གཏམ་སྦྱོར་གྱི་ཆ་ནས་ཀྱང་སྔོན་ལྟར་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནད་དོན་ལ་གཞིགས་པ་མ་ཡིན་པར། རྩོམ་གྱིས་མི་ཞིག་གི་སེམས་ཁམས་ཀྱི་ཆ་སྟེ། འདོད་སེམས་དེ་གླེང་བར་བྱས་ཡོད”[1]པས་སྒྲུང་འབྲིང་དེ་ཉིད་ནི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་མཚན་གཞི་ཞིག་ཏུ་རུང་བར་བཤད། ཨེ་ཉི་མ་ཚེ་རིང་གི《ལོ་བརྒྱའི་ལུང་བསྟན》ཞེས་པ་ཡང《སྡོམ་པ་སྲུང་བ》དང་འདྲ་བར་སེམས་ཁམས་ཞིབ་འབྲི་གཙོར་བཟུང་བའི་བརྩམས་སྒྲུང་ལེགས་པོ་ཞིག་ཏུ་མཐོང་། དང་པོ། སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་སྐོར།
གཅིག མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་བཞེངས་སྐྲུན་སྐོར།མི་སྣ་ནི་བརྩམས་སྒྲུང་གི་ཁྲོད་དུ་མེད་དུ་མི་རུང་བའི་གྲུབ་ཆ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ལ། མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་བཞེངས་སྐྲུན་ལེགས་འགྲུབ་བྱུང་མིན་གྱིས་བརྩམས་ཆོས་ཧྲིལ་པོའི་རིན་ཐང་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་མི་དམན་པ་ཞིག་ཐེབས་སྲིད། བྱུང་རིམ་གྱི་འགྲོས་དང་བསྟུན་ནས་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་གསོན་ཉམས་ལྡན་པ་ཞིག་བཞེངས་སྐྲུན་བྱ་ནུས་ན། ཕྱོགས་གཅིག་ནས་བརྗོད་དོན་གསལ་བར་བྱེད་པ་ལ་རམ་འདེགས་ཀྱི་ནུས་པ་ཐོན་པར་བྱེད་ལ། ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་རྩོམ་པ་པོའི་བརྩེ་ཚོར་མངོན་མཚོན་བྱེད་པར་སྐྱོར་མ་མཛད་ནུས་པ་དང་། ཀློག་པ་པོས་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་དེ་ཉིད་ཀློག་བཀྲོལ་བྱེད་པར་རྔོ་ཐོགས་པར་འགྱུར་ཡང་། བརྩམས་སྒྲུང་འདིར་མི་སྣའི་གཤིས་ཀ་ཐད་ཀར་ཞིབ་འབྲི་བྱས་མེད་པར་བྱུང་རིམ་གྱི་འགྲོས་དང་བསྟུན་ནས་རགས་ཙམ་ཕྱིར་མངོན་པར་བྱས་ཡོད།བརྩམས་སྒྲུང་འདིའི་ནང་དུ་མི་སྣ་གཙོ་བོ་ཡེ་ཤེས་བཟང་པོའི་སྣང་བརྙན་ཞིག་གསར་བཞེངས་བྱས་ཡོད་ལ། ཁོའི་སྣང་བརྙན་བཞེངས་སྐྲུན་འབུར་དུ་དོད་ཆེད་ཕ་རྒན་སངས་རྒྱས་དང་། མཁན་རིན་པོ་ཆེ་དང་ཨ་ཅག་དབྱངས་ཅན་སོགས་ཀྱི་སྣང་བརྙན་ཡང་ཞར་ལ་བཞེངས་ཡོད་དེ། ཕ་རྒན་སངས་རྒྱས་ནི་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་ཆེ་ཞིང་ཨུ་ཚུགས་མཐའ་འཁྱོལ་བྱེད་མཁན་ཞིག་དང་། ངོ་སྲུང་དང་ལ་རྒྱས་བཏུམས་པའི་དབང་བཙན་པའི་མི་ཞིག་ཀྱང་རེད། ཡེ་ཤེས་བཟང་པོ་ནི་ཕ་རྒན་སངས་རྒྱས་ཀྱི་རེ་སྨོན་དང་དབང་ཤེད་ཀྱི་འོག་ཏུ་བྱིས་པ་ཆུང་ངུའི་དུས་ནས་ཡེ་ཤེས་བཟང་པོར་གྱུར་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ལས་ཆུང་དུས་ཀྱི་ཉམ་ཆུང་དང་ཕ་མར་བཀུར་བསྟི་བྱེད་མཁན་གྱི་སྣང་བརྙན་ཞིག་བཞེངས་སྐྲུན་བྱས་ཡོད།མཁན་རིན་པོ་ཆེ་ནི་དམ་པའི་ཆོས་ལ་དད་ཅིང་ཚུལ་ཁྲིམས་དག་པར་སྲུང་བའི་ཆོས་པ་རྣལ་མ་ཞིག་དང་། ཡེ་ཤེས་བཟང་པོ་སེམས་ཀྱིས་སྙོར་ཅིང་རེ་བས་སྐྱོང་མཁན་གྱི་སྣང་བརྙན་ཞིག་ཏུ་བསྐྲུན་པ་དང་། ཨ་ཅག་དབྱངས་ཅན་ནི་བརྩེ་སེམས་རྣལ་མ་བཅངས་མཁན་གྱི་བུ་མོ་ཡ་རབས་ཤིག་ཏུ་བཞེངས་སྐྲུན་བྱས་པས་ཡེ་ཤེས་བཟང་པོའི་སེམས་ཀྱི་འགལ་འདུའི་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་མཚོན་སྟོབས་ཆེ་རུ་བཏང་བའི་ནུས་པ་ཐོན་ཡོད། ལྷག་ཏུ་མཁན་རིན་པོ་ཆེའི་སྒོ་གསུམ་དག་ཅིང་བོད་མིའི་མཛེས་རྟོག་གི་གོམས་གཤིས་དང་འཚམ་པའི་བསྟན་འཛིན་སྐྱེས་བུའི་སྣང་བརྙན་དེས་ཡེ་ཤེས་བཟང་པོའི་སྤྱོད་ལམ་ནི་ཡ་མ་བརླ་དང་ཐབས་ཆག་ཅིག་ཏུ་མངོན་པར་བྱས་ཤིང་།ཡེ་ཤེས་བཟང་པོས་ཕ་རྒན་སངས་རྒྱས་དང་མཁན་རིན་པོ་ཆེའི་རེ་བ་མུ་རུ་འཁྱོངས་པར་བརྩོན་ལེན་དང་རང་ཉིད་སྤྲུལ་སྐུ་ཞིག་ཡིན་པར་རྟིང་སྐུལ་གྱིས“ཁྱད་འཕགས་ཀྱི་བདག”[2]དང“གཅུན་འདོམས་ཀྱི་བདག”[3]བར་འགལ་འདུ་རབ་དང་རིམ་པ་བརྒྱུད་མཐར“ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་བདག”[4]གི་ཕྱོགས་སུ་སྙེག་པར་བརྩམས། ཡིན་ཡང་། མཇུག་མཐར་ཨ་ཅག་དབྱངས་ཅན་དང་འགལ་འཛོལ་བྱུང་བ་དང་སྐྱ་སར་བབས་རྗེས་རང་མགོ་རང་གིས་མི་ཐོན་པའི་སྣང་བརྙན་སྐྱོ་བོ་ཞིག་ཏུ་འབྲི་བཞེངས་ཀྱིས་གཅུན་འདོམས་ཀྱི་བདག་ལས་ཐར་མ་ཐུབ་པར་རྒྱུས་ཡོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ནས་ཡལ་བར་གྱུར།མདོར་ན། ཡེ་ཤེས་བཟང་པོ་ནི་ཁྱིམ་རྒྱུད་ཀྱི་ལུང་བསྟན་གྱིས་སྤྲུལ་སྐུར་བཞེངས་པའི་སྐྱེ་འབྲས་མཚར་བའི་དྭ་ཕྲུག་ཅིག་ཡིན་ལ། ལྷག་ཏུ་ཅི་བསམ་སྒྲུབ་ནུས་ཤིང་ཕྱི་གསལ་ནང་གསལ་གྱི་མི་སྣ་ཞིག་སྟེ། འདོད་ཆགས་ནི་མིའི་རིགས་ཐུན་མོང་དུ་མངའ་བའི་གཉུག་གཤིས་ཤིག་ཡིན་ལ། རྩོམ་རིག་རང་གིས་རྟོག་བཏགས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ཅི་འདྲ་བ་ཞིག་བསྐྲུན་རུང་མིའི་གདོད་གཤིས་ལ་བརྩི་འཇོག་དང་སྔོག་འདོན་བྱ་དགོས་ཞེས་གོང་དུ་གླེང་བ་བཞིན། ཡེ་ཤེས་བཟང་པོས་རང་གི་བདེ་སྐྱིད་འཚོལ་སྙེག་དང་གཉུག་གཤིས་ལ་བརྩི་སྲུང་བྱེད་པའི་སེམས་ཁམས་སྔོག་འདོན་བྱེད་པ་ནི་དགེ་མཚན་དུ་འདུག་ལ། དམངས་སྲོལ་གྱི་ཆེད་དུ་དམངས་སྲོལ་འབྲི་བའི་དགོས་པ་མེད་ཅེས་པ་ནང་བཞིན། སྣང་བརྙན་གྱི་ཆེད་དུ་སྣང་བརྙན་འབྲི་བཞེངས་བྱེད་པར་ཡང་དགོས་པ་མི་འདུག་མོད། 《ལོ་བརྒྱའི་ལུང་བསྟན》ནི་སྒྲུང་རིང་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་བཞེངས་སྐྲུན་ཐད་དེ་ཙམ་ལེགས་འགྲུབ་བྱུང་མེད་པར་འདོད།རྩོམ་རིག་ནི་སྐད་ཆའི་སྒྱུ་རྩལ་ཞིག་ཡིན་ཞེས་པ་ལྟར། རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་སྣང་བརྙན་བཞེངས་སྐྲུན་དེ་ངེས་པར་དུ་སྐད་ཆར་བརྟེན་དགོས་པ་དང་། བསམ་པའི་འཆར་སྒོ་དང་དྲན་རྟོག་གང་ཞིག་སྐད་ཆའི་བབ་ལ་བསྟུན་ནས་མཚོན་པར་བྱ་དགོས་ལ། ཀློག་པ་པོའི་བསམ་པའི་བཀོད་ཤུགས་དང་གཟིགས་དཔྱད་ཀྱི་ནུས་པ་ཡང་སྐད་ཆའི་རྗོད་པ་དང་འབྲེལ་བ་ངེས་ཅན་ཞིག་འདུག་པས། སྐད་ཆའི་སྒྱུ་རྩལ་ནི་གསར་རྩོམ་ལ་འཇུག་མཁན་ཡོངས་ཀྱིས་དང་དོད་བྱེད་དགོས་པའི་གནད་ཅིག་ཡིན་ནོ། །ཀློག་པ་པོ་མ་བརྒྱུད་པའི་རྩོམ་ཆོས་ནི་ལེགས་འགྲུབ་མ་བྱུང་བའི་བརྩམས་ཆོས་ཤིག་ཏུ་བཤད་པ་ནང་བཞིན་བརྩམས་ཆོས་ནི་ངེས་པར་ཀློག་པ་པོའི་ལྟ་ཀློག་བརྒྱུད་དགོས། རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་སྐད་ཆའི་སྦྱོར་བ་རྩོམ་སྟངས་ལ་རྩོམ་པ་པོ་སོ་སོར་རང་མཚན་པའི་ཁྱད་ཆོས་རེ་ཡོད་ངེས་ལ། ཁག་ཅིག་གིས་མཚོན་སྟོབས་ཆེ་རབས་ཀྱིས་ལུང་སྐད་དམ་གྲོང་སྐད་མང་པོ་བེད་སྤྱོད་བྱས་པས་ཀློག་པ་པོར་ལྡོག་སྟེ་ཚད་བཀག་ངེས་ཅན་ཞིག་ཐེབས།《ལོ་བརྒྱའི་ལུང་བསྟན》གྱི་རྗོད་བྱེད་ཚིག་གི་སྦྱོར་བ་ལས་རྩོམ་པ་པོ་ཉིད་ས་ཕྱོགས་གང་གི་ཡིན་པའི་ངེས་ཤེས་འདྲོངས་མི་ཐུབ་ལ། ཁོང་གི་སྐད་ཆའི་བབ་ནི་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་ལུགས་དང་མཐུན་ཞིང་བོད་སྐད་སྤྱིའི་འགྲོ་སྟངས་ལྟ་བུར་ཆགས་ཡོད་པས་ཀློག་པ་པོར་ཡུལ་ཁོངས་ཀྱི་བཀག་རྒྱ་མེད་པར་བདེ་བླག་གིས་བཀླག་ནུས་པའི་བརྩམས་ཆོས་ལེགས་གྲས་སུ་མཐོང་། སྐད་ཆའི་སྦྱོར་བ་ནི་བརྩམས་ཆོས་འདི་ཉིད་ཀྱི་མངོན་པར་དོད་པའི་ཁྱད་ཆོས་ཤིག་ཏུའང་འདུགགསུམ། ཡིད་ཀྱི་ཉམས་འདོན་སྟངས།“དེ་ཡང་ཁོས་རང་ཉིད་ཁྱི་རྒན་ཞིག་ཡིན་ཡང་རུང་། རྒྱུན་དུ་ཞུམ་བུའི་པགས་པ་ཞིག་གོན་པ་ལྟར་ནམ་ཡང་ཞུམ་བུ་ཞིག་གི་ཚུལ་འཆོས་ལ་ལད་མོ་བྱེད་དགོས་པ་དེར་ཤིན་ཏུ་མོས་པ་མེད”[5]ཅེས་གྲྭ་གཟན་སྨུག་པོ་ཞིག་གིས་བརྒྱན་པའི་ཡེ་ཤེས་བཟང་པོའི་ནང་སེམས་ཀྱི་རེ་སྨོན་དང་འགལ་འདུ་མཚོན་པར་བྱས་ཡོད། སྤྱིར་ཁྱི་ནི་གར་འགྲོ་གར་འདུག་གི་རང་དབང་མེད་པར་རྟེན་ཕུར་སྲུང་ནས་འདུག་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན་རུང་། ཡེ་ཤེས་བཟང་པོས་དེར་སྨོན་པའི་སེམས་ཁམས་ཤིག་བྲིས་པ་དེས་མི་སྣ་གཙོ་བོའི་ཡིད་ཀྱི་འགྱུར་བའམ་འགལ་འདུའི་མཚོན་སྟོབས་ཇེ་ཆེར་བཏང་ཡོད།མི་གཤིས་ཀྱི་འཆིང་རྒྱས་བཅིངས་པའི་ཁོར་ཡུག་ཅིག་ནས་རང་གཅུན་གྱིས་འཚོ་བའི་ཡེ་ཤེས་བཟང་པོ་ཡིས“ཐ་ན་ལྟོ་གོས་ངན་ངོན་ཙམ་དང་རྐང་ལག་ཞ་བོ་ཡིན་པའི་གྲོང་འདབས་ཀྱི་མི་ཧྲེང་དག་གི་འཚོ་བ་ལའང་ཡིད་སྨོན་ཚད་མེད་སྐྱེས་མྱོང”[6]ཞིང་དགོན་པའི་འཚོ་བ་དང་སྡོམ་ཁྲིམས་ཀྱི་བཙིར་གནོན་ལས་ཐར་འདོད་ཀྱི་ནང་སེམས་མངོན་པར་བསྟན་ཡོད།“འདྲ་པར་ངོས་ཀྱི་རྒན་མོའི་སྐྲ་ལོ་ནི་ནང་སེམས་ཀྱི་ཁ་དོག་མཚོན་པའི་དཔང་བོ་བཞིན་དུང་ལྟར་དཀར་བ་དང་། དཔྲལ་སྟེང་གི་གཉེར་རིས་དེ་དག་ནི་ཆོས་ཀྱི་པོ་ཏི་བརྩེགས་པ་ལྟར་དུ་འདུག ཚུལ་དེས་ཡེ་ཤེས་བཟང་པོའི་སེམས་སུ་རང་གིས་གོན་པའི་དམར་སྨུག་གི་གྲྭ་གཟན་དེ་ནི་དོན་དམ་དུ་རྒན་མོ་འདི་འདྲ་བར་དབང་བ་ཞིག་རེད་ཨང་སྙམ་པའི་ཚོར་སྣང་ཞིག་བྱུང”[7]ཞེས་ཡེ་ཤེས་བཟང་པོའི་ནང་སེམས་ཀྱི་འགྱུ་བ་དང་ཅོ་འདྲི་བའི་སེམས་ཁམས་ཤིག་མཚོན་པ་ནི་བྱུང་རིམ་དང་འཕྲོད་པ་ཞིག་ཏུ་འདུག འདྲ་པར་ངོས་ཀྱི་རྒན་མོའི་སྐྲ་ལོ་དཀར་པོ་དེ་དང་ནང་སེམས་གཉིས་ནི་ཕན་ཚུན་གྱི་ལྟོས་ཟླ་དང་བདེན་དཔང་ལྟ་བུ་ཡིན་པས་མིག་ལ་འཕྲོད་ཅིང་འགུག་ཤུགས་ཆེ་བ་ཞིག་ཏུ་འདུག་རུང་། ཡེ་ཤེས་བཟང་པོས་རང་ལུས་སུ་མནབས་པའི་ན་བཟའ་དམར་སྨུག་དེ་དང་རང་གི་སྤྱོད་པ་གཉིས་འགལ་ཆོས་སུ་གྱུར་བའི་དྲན་སྣང་དང་བག་ཚ་བར་གྱུར་པའི་ནང་སེམས་ཀྱི་བྲེད་ཤ་དང་གནོང་འགྱོད་དེ་མཚོན་པར་བྱས་ཡོད།གཉིས་པ། ལད་འབྲིའི་ཆ་རགས་ཙམ་སྔོག་པ།
ཅོ་ནེ་ཡུམ་ཚེ་རིང་གི《སྡོམ་པ་སྲུང་བ》ནི་བླ་སྤྲུལ་གྱི་ནང་སེམས་ལ་བཅར་བའི་ཐོད་བརྒལ་རང་བཞིན་གྱི་བརྩམས་ཆོས་ཤིག་ཏུ་བཤད་ན། ཨེ་ཉི་མ་ཚེ་རིང་གི《ལོ་བརྒྱའི་ལུང་བསྟན》ཞེས་པ་ཡང《སྡོམ་པ་སྲུང་བ》དང་མཚུངས་པར་བླ་སྤྲུལ་གྱི་ནང་སེམས་ལ་བཅར་བའི་སྒྲུང་ཅུང་ཟད་ལེགས་པོ་ཞིག་ཏུ་མཐོང་། ཡིན་ཡང་། མི་སྣའི་སེམས་ཁམས་ཞིབ་འབྲིའི་ཐད་ནས་མཐུན་ཆོས་སུ་གྱུར་པའི་ཆ་མང་པོ་མཐོང་དུ་ཡོད་པས《ལོ་བརྒྱའི་ལུང་བསྟན》ནི《སྡོམ་པ་སྲུང་བ》ལ་ལད་འབྲི་བྱས་པ་ཞིག་ཏུ་ཡང་མཐོང་།གཅིག མི་སྣ་གཙོ་བོ་ལད་འབྲི་བྱས་པ།མི་སྣ་ནི་བརྩམས་སྒྲུང་གི་གྲུབ་རྒྱུ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པས། མི་སྣ་གཙོ་བོ་ནི་ཚབ་མཚོན་རང་བཞིན་མངོན་གསལ་ལྡན་ཞིང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་གཤིས་ཀ་འབུར་དུ་དོད་པ་ཞིག་ཡིན་དགོས་པ་ནི་གདོན་མི་ཟ། ཨེ་ཉི་མ་ཚེ་རིང་གི《ལོ་བརྒྱའི་ལུང་བསྟན》ཞེས་པའི་བརྩམས་སྒྲུང་གི་མི་སྣ་གཙོ་བོ་ཡེ་ཤེས་བཟང་པོའི་སེམས་ཁམས་ཞིབ་འབྲིའི་ཐད《སྡོམ་པ་སྲུང་བ》ཡི་བཙུན་པ་གྲགས་པའི་སེམས་ཁམས་ཞིབ་འབྲིའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཆོས་དེ་དག་ལ་ལད་འབྲི་བྱས་པའི་ཆ་ཞིག་འདུག་སྟེ། ཡེ་ཤེས་བཟང་པོ་དང་སྨན་པ་དབྱངས་ཅན་གཉིས་ཀྱི་བར་བྱུང་བའི་སེམས་ཀྱི་འཕར་ཆགས་ཏེ། “སྨན་པ་དབྱངས་ཅན་གྱི་རང་བཞིན་མཛེས་པ་དེས་ཡེ་ཤེས་བཟང་པོའི་ཡིད་ཀྱི་མཚོ་མོ་གློ་བུར་ལང་ལོང་འཁྲུགས་པར་བྱས་ཤིང་། ཁོའི་སྙིང་གི་འཕར་སྒྲ་ནི་ཁྲིམས་རའི་རྔ་བོ་ཆེ་རྡུང་པ་ལྟར་ལྡིང་བྱུང་བས། ཁོའི་སྤྱོད་ལམ་ཡོད་ཚད་ཉེས་ཅན་པ་ཞིག་ཏུ་ཚབ་ཚུབ་ཏུ་གྱུར”[8]ཞེས་པ་དང་།《སྡོམ་པ་སྲུང་བ》ཡི་ཁྲོད་ཀྱི་གྲགས་པ་སྟེ་ཨ་མཆོད་ཀྱི་ནང་སེམས་ཀྱང“མོའི་པད་འདབ་གྲོལ་འདྲའི་བཞིན་དཔལ་རང་ཉིད་དང་ཐག་ཤིན་ཏུ་ཉེ་བས་དེ་མ་ཐག་སེམས་ཁོང་ཧྲིལ་བོ་འཚབ་འཚུབ་དང་རྟབ་རྟབ་པོར་གྱུར”[9]ཞེས་པ་ལྟར། མི་སྣ་སོ་སོས་ཉེ་འཁོར་གྱི་བུད་མེད་དང་འབྲེལ་འདྲིས་བྱེད་སྐབས་ཀྱི་ནང་སེམས་ཀྱི་འགྱུར་བ་དང་དངངས་འཚུབ། བྲེད་ཤ་སོགས་མཚོན་པར་བྱས་ནས་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་གཉུག་གཤིས་སུ་མངའ་བའི་ཆགས་སྡང་གི་རང་བཞིན་གསེད་བཀྲོལ་གྱིས་བྱུང་རིམ་དང་བསྟུན་པར་བྱས་ཡོད་ལ། ཡང“དེ་ནི་ཁོས་བསྲུང་བྱའི་དམ་བཅའ་ཡིན་པས་བར་རེར་ཁྱད་པར་ཅན་གྱི་མྱོང་བ་དེ་ཡིད་ལ་འཁོར་བ་ཙམ་གྱིས། རང་གི་ལྷད་མ་ཞུགས་པའི་ཚུལ་ཁྲིམས་ལ་གནོད་པ་ཐེབས་མི་སྲིད་དམ་སྙམ་ནས་རང་སེམས་རང་གིས་གསོ་བར་བྱེད་ཀྱང་། གང་ལྟར་སེམས་གཏིང་ནས་འཁང་ར་དང་ངོ་གནོང་འདྲེས་མའི་ན་ཟུག་རེ་བརྒྱབ་འོང་བས། ཁོས་རང་སེམས་ཀྱི་རྟ་རྒོད་དེ་རང་འཇུན་གྱི་སྒྲོག་ལ་ཚུད་པར་བྱེད”[10]ཅེས་པ་དང་། 《ལོ་བརྒྱའི་ལུང་བསྟན》དུ“ཁོའི་སེམས་འགྱུ་ནི་སྲབ་མདའ་ལས་ཤོར་བའི་རྟ་རྒོད་བཞིན་དུ་འདུ་འཛིའི་གྲོང་དུ་ཤོར་ཞིང་། ཁོས་རང་ཉིད་སྤྲུལ་སྐུ་ཞིག་ཡིན་པར་རྟིང་སྐུལ་གྱིས་སྲབ་མདའ་ཅི་ཙམ་འཐེན་ཡང་། འཛིན་པ་མེད་པའི་རྣམ་ཤེས་ཀྱི་ཞེན་ཆགས་ནི་སྔ་དགོང་ལ་བྲེག་པའི་ཁ་སྤུ་བཞིན་བྲེག་གིན་བྲེག་གིན་ཇེ་མང་ནས་ཇེ་མང་སྐྱེས་ཡོང”[11]ཞེས་པ་ལས། ཡེ་ཤེས་བཟང་པོས“ཁྱད་འཕགས་ཀྱི་བདག”དང“གཅུན་འདོམས་ཀྱི་བདག”གཉིས་ཀྱི་གདོང་ཐུག་རབ་དང་རིམ་པ་བརྒྱུད་ནས་བླ་སྤྲུལ་ཞིག་གི་ཁྱད་འཕགས་ཀྱི་སྣང་བརྙན་ལ་རང་ནུས་ཅི་ལྕོགས་ཀྱིས་རེ་ཞིག་བརྩོན་ལེན་བྱས་ཀྱང་མཇུག་མཐར་ཁྱད་འཕགས་ཀྱི་སྤྱོད་ལམ་མཐར་ཆགས་སུ་བསྲིང་མ་ནུས་པར“ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་བདག”གི་ཕྱོགས་སུ་སྙེག་པར་བྲིས་ཡོད།གཉིས། བྱུང་རིམ་ཕྲ་རགས་ཀྱི་ལད་འབྲི།བྱུང་རིམ་ཕྲ་རབ་ཅེས་པ་ནི་སྒྱུ་རྩལ་རྩོམ་རིག་ནང་གི་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་དང་། བྱ་བའི་འཕེལ་འགྲོས། ཕྱི་སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་དང་ནང་བཅུད་ཀྱི་སེམས་ཅན་སོགས་གསོན་ཉམས་དོད་ཅིང་དབང་ཤེས་འགུག་ནུས་ཀྱི་གྲུབ་ཆའི་སྡེ་ཚན་ཆུང་ངུ་ཞིག་ལ་ཟེར། བྱུང་རིམ་ཕྲ་རབ་ནི་བརྩམས་སྒྲུང་གི་མེད་དུ་མི་རུང་བའི་གྲུབ་ཆ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ལ། རྩོམ་པ་པོས་ཡིད་དབང་འགུག་པའི་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་དང་། སེམས་འགུལ་ཐེབས་པའི་དོན་རྐྱེན་སོགས་བྱུང་རིམ་ཕྲ་རབ་ལ་བརྟེན་ནས་ལེགས་པོར་འགྲུབ་པར་བྱ་དགོས། “གལ་ཏེ་བྱུང་རིམ་ཕྲ་རབ་མེད་ན། རྩོམ་ཡིག་རོ་མེད་བྲོ་མེད་དུ་འགྱུར་བ་དང་སྣང་བརྙན་རབ་རིབ་ཅིག་ཏུ་སོང་ནས་བདེན་འབྲེལ་གྱི་དངོས་ཡོད་འཚོ་བ་ལེགས་པར་ཚུར་སྣང་བྱེད་མི་ཐུབ།”[12]དེའི་སྟབས་ཀྱིས་རྩོམ་པ་པོ་རྒན་པ་རྣམས་ཀྱིས་བྱུང་རིམ་ཕྲ་རབ་ལ་དང་དོད་དང་བརྩོན་ལེན་བྱེད་ལ། ལས་དང་པོ་བ་ཚོས་ཀྱང་རྒན་རབས་པ་རྣམས་ཀྱི་ལེགས་འགྲུབ་བྱུང་བའི་བྱུང་རིམ་ཕྲ་རབ་ལ་ལད་འབྲི་བྱེད་བཞིན་ཡོད།ཨེ་ཉི་མ་ཚེ་རིང་གི《ལོ་བརྒྱའི་ལུང་བསྟན》གྱི་དཔེ་མཚོན་རང་བཞིན་གྱི་བྱུང་རིམ་ཕྲ་རབ་ཀྱི་ལད་འབྲི་ནི། རྩོམ་པ་པོས་མི་སྣ་གཙོ་བོ་ཡེ་ཤེས་བཟང་པོ་ཨ་ཅག་དབྱངས་ཅན་དང་འགལ་འཛོལ་བྱུང་བའི་རེ་ཆད་དང་། འདས་སོང་གི་ལོ་ཟླ་ལ་འགྱོད་གདུང་གི་བསམ་པས་རང་གི་ངན་བྱས་ཀྱི་བྱས་ཉེས་ལ་གཅར་རྡུང་ཡང་ཡང་གཏོང་གིན“ལམ་གྱི་སུམ་མདོ་དེ་རུ”ཐོ་ཡོར་ཞིག་དང་འདྲ་བར་ཀེ་རེར་འགྲེང་ནས་འདུག་པའི་རྣམ་པ་ཞིག་ཞིབ་འབྲི་བྱས་ཏེ། ཆོས་ལུགས་དད་མོས་ཀྱི་མཁའ་དབུགས་སྟུག་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཁྲོད་དུ་ཀུན་གྱིས་མགོན་སྐྱབས་སུ་རེ་བའི་སྤྲུལ་སྐུ་ཞིག་སྐྱ་སར་བབས་རྗེས་ཀྱི་མདུན་ལྗོངས་ནི་ཧ་ཅང་རབ་རིབ་ཅིག་དང་རང་མགོ་རང་གིས་མི་ཚོས་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་བདེན་པ་མངོན་པར་བྱས་ཡོད། དེ་ཡང་ཅོ་ནེ་ཡུམ་ཚེ་རིང་གི《སྡོམ་པ་སྲུང་བ》ཡི་བྱུང་རིམ་ཕྲ་རབ་ལ་ལད་འབྲི་བྱས་པ་ཞིག་རེད་ཅེས་བཤད་ཆོག་སྟེ། “ཁོ་ནི་ཉེས་པ་ངང་གིས་བསགས་པའི་བཙོན་མ་ཞིག་དང་འདྲ་བར། “ལམ་ཕྲན་གསུམ་གྱི་མདོ་རུ”མགོ་བོ་གཟན་གྱིས་བཏུམས་ནས་གན་རྐྱལ་དུ་ལོག་འདུག”[13]ཅེས་པ་དང་ཆ་མཚུངས་སུ་གྱུར་ཡོད། “ལམ་གྱི་སུམ་མདོ་དེ་རུ”ཞེས་པ་དང“ལམ་ཕྲན་གསུམ་གྱི་མདོ་རུ”ཞེས་པ་རྗོད་པ་སྤེལ་སྟངས་རོབ་ཙམ་མ་འདྲ་བར་མ་གཏོགས་ཀུན་ནས་མཚུངས་ཤིང་།བྱུང་རིམ་ཕྲ་རབ་དེ་ཉིད་ནི་ཡིག་ཚོགས་ཉུང་ཞིང་དོན་གྱི་མཚོན་སྟོབས་ཆེ་བའི་བྱུང་རིམ་ཕྲ་རབ་ནུས་ལྡན་ཞིག་ཡིན་ལ། མིག་མདུན་དུ་ཁ་ཕྱོགས་མི་འདྲ་བ་གསུམ་ཡོད་རུང་གདེང་དང་བཅས་ཏེ་བསྐྱོད་ཆོག་པའི་ལམ་ནི་གཅིག་ཀྱང་མེད་པའི་སྡོམ་པ་ཤོར་བའི་བླ་སྤྲུལ་དག་གི་མདུན་ལྗོངས་དེ་ཧ་ཅང་མག་མོག་དང་སྐྱ་ཐོམ་མེ་བ་ཞིག་ཡིན་པའི་གནས་ལུགས་བསྟན་ཡོད།ཡང《ལོ་བརྒྱའི་ལུང་བསྟན》དུ“དེ་ཕོ་ཚ་ལུ་དཀར་པོ”དེས་བྱ་སྐད་སིང་སྒྲ་གྲག་པ་གཉིས་བརྒྱབ་བྱུང་བས་ཨ་ཁུ་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་རྐྱེན་ངན་ཞིག་འབྱུང་བར་དོགས་ཏེ་འཕྲལ་དུ་མལ་ལས་སྟོད་ལངས་བྱས་ནས་ལག་གཉིས་ཀྱིས་ཟློག་པ་རྒྱག་ཅེས་པ་ཡང་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི《སྤྲུལ་སྐུ》ཡི་ཁྲོད་ཀྱི“སྐྱ་ཀ་ཁྲ་རིལ་མ་ཞིག་གྱང་ཁར་བབས་ཏེ་ཅག་ཅག་ཅག་ཅེས་སྐད་གསུམ་བརྒྱབ་པ་ལ། ཨ་ཁུ་ཉི་མའི་སེམས་ལ། སྐྱ་ཀ་གྲག་ན་མགྲོན་པོ་སླེབས་པའི་སྔ་ལྟས་ཡིན་ཟེར”[14]བའི་བྱུང་རིམ་ཕྲ་རབ་ལ་ལད་འབྲི་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱིས་སྤྲུལ་སྐུ་ཞིག་གི་བྱས་ཉེས་བྲིས་པའི་མཐར་དེ་ནི་སྤྲུལ་སྐུ་རྫུན་མ་ཞིག་རེད་ཅེས་སྤྲུལ་སྐུ་དང་འབྲེལ་མེད་དུ་གཏོང་བར་བྱས་ཤིང་།《ལོ་བརྒྱའི་ལུང་བསྟན》དུའང་ཡེ་ཤེས་བཟང་པོའི་བྱས་ཉེས་མང་པོ་ཞིག་བྲིས་པའི་མཐར་ཡེ་ཤེས་བཟང་པོ་ནི་སྤྲུལ་སྐུ་ངོ་མ་མ་ཡིན་ཞེས་ཐད་ཀར་མ་བརྗོད་རུང་། ཡེ་ཤེས་ཆུང་ཆུང་གི་ངོ་མཚར་བའི་རྟགས་ཁྱད་མང་པོ་ཞིག་ལས་ཡང་སྤྲུལ་གྱི་ཆ་བྱད་མང་དུ་འཛོམས་རབས་ལབ་པའི་ཤུགས་སུ་ཡེ་ཤེས་བཟང་པོའི་ཐོབ་ཐང་ལ་དོགས་སློང་བྱས་ཡོད།མཇུག་བསྡུ་བའི་གཏམ།
《ལོ་བརྒྱའི་ལུང་བསྟན》ནི་བླ་སྤྲུལ་ཞིག་གི་ནང་སེམས་ལ་བཅར་ནས་མིའི་གཉུག་གཤིས་ཀྱི་ཆ་སྔོག་འདོན་དང་མི་སེམས་ལ་རྟོག་འཇུག་བྱས་པའི་བརྩམས་སྒྲུང་ལེགས་གྲས་ཤིག་ཏུ་མཐོང་། རྗོད་བྱེད་ཚིག་ནི་ཡུལ་ཁོངས་ཀྱི་དབང་དུ་མ་སོང་བར་བོད་སྐད་སྤྱིའི་བརྡ་སྤྲོད་ལུགས་དང་མཐུན་པའི་དགེ་མཚན་ཐོན་ཡོད་ལ། མི་སྣ་གཙོ་བོ་དང་བྱུང་རིམ་ཕྲ་རབ་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལད་འབྲིའི་ཆ་ཡང་མང་ཙམ་མཐོང་དུ་ཡོད་པ་དང་།ལད་འབྲིའི་སྒྱུ་རྩལ་ཡང་རྩོམ་པ་པོ་གང་གིས་འོས་འཚམ་གྱིས་བེད་སྤྱོད་གནང་ངེས་ཀྱི་གནད་ཅིག་ཡིན་པས། རྩོམ་པ་པོ་གང་དེས་འཚར་ལོངས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་བརྒྱུད་ངེས་ཀྱི་ལམ་བུ་ཞིག་ཏུའང་ངེས། གཞན་གྱི་ལེགས་པའི་ཆོས་བསྡུ་ལེན་དང་རང་གི་ཁྱད་ཆོས་འདོན་སྤེལ་སྒོས་རང་རྐྱ་ཐུབ་པའི་རྩོམ་གཤིས་བརྩོན་ལེན་བྱེད་པ་ནི་རྩོམ་པ་པོ་ཡོངས་ཀྱི་སྤྱི་ཆིངས་ལྟ་བུ་ཡིན་ལ། རང་གི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱི་རྐང་ཚུགས་མ་ནུས་ན་གཞན་གྱི་གྲིབ་གཟུགས་ཙམ་ལས་བརྩམས་ཆོས་གང་དེར་གོ་བབ་མི་མངའ།དེ་བས་ལད་འབྲི་ནི་འོས་བབ་ཀྱིས་སྤྱོད་དགོས་པ་ཞིག་ཏུའང་རིགས།《ལོ་བརྒྱའི་ལུང་བསྟན》གྱི་མཛེས་པ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་ཡང་སྔར་བཞིན་མི་སྣ་གཙོ་བོ་གཉིས་ཀྱི་སེམས་ཁམས་ཞིབ་འབྲིའི་སྟེང་ན་ཡོད་དེ། “ཚེ་སྲོག་གི་འཕར་འཇགས་དང་། སེམས་ཁོང་གི་འགལ་འདུ། བླ་སྲོག་གི་འཕག་འཚག་དང་། རིག་པའི་གྲིམ་ལྷོད་ལྟ་བུའི་སེམས་ཁམས་ཀྱི་ལྟད་མོ་ནི་སྒྲུང་གཏམ་དེའི་གཟི་འོད་འཕྲོ་ས་དང་ལྟ་རིན་ཡོད་པའི་ཆ་ཡིན་ལ།”[15]བརྩམས་ཆོས་ཧྲིལ་པོ་ནི་རིམ་པ་བཞི་རུ་དགར་ཡང་དབྱེ་མཚམས་གསལ་པོ་ཞིག་གམ་བརྒལ་རྟགས་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཅི་ཡང་མེད་པས་དྲན་སྣང་ཙམ་གྱི་དབང་དུ་སོང་བ་ལྟ་བུར་སྣང་ངོ་། །[1]《སྦྲང་ཆར》རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་གིས་བསྒྲིགས། 《དཔྱད་བརྗོད་གཅེས་བཏུས》[M] མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2018.12：P213
[2] 超我
[3] 自我
[4] 本我
[5]ཨེ་ཉི་མ་ཚེ་རིང་།《ལོ་བརྒྱའི་ལུང་བསྟན》[M]མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2020.8：P3
[6]ཨེ་ཉི་མ་ཚེ་རིང་།《ལོ་བརྒྱའི་ལུང་བསྟན》[M]མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2020.8：P3
[7]ཨེ་ཉི་མ་ཚེ་རིང་།《ལོ་བརྒྱའི་ལུང་བསྟན》[M]མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2020.8：P63
[8]ཨེ་ཉི་མ་ཚེ་རིང་།《ལོ་བརྒྱའི་ལུང་བསྟན》[M]མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2020.8：P33
[9]《སྦྲང་ཆར》རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་གིས་བསྒྲིགས།《རི་རྩེའི་སྤྲིན་དཀར》[M]མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2018.12：P189
[10]《སྦྲང་ཆར》རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་གིས་བསྒྲིགས།《རི་རྩེའི་སྤྲིན་དཀར》[M]མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2018.12：P188
[11]ཨེ་ཉི་མ་ཚེ་རིང་།《ལོ་བརྒྱའི་ལུང་བསྟན》[M]མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2020.08：P38-39
[12]《སྦྲང་ཆར》རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་གིས་བསྒྲིགས།《རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད》[M]མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2017.12：P259
[13]《སྦྲང་ཆར》རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་གིས་བསྒྲིགས།《རི་རྩེའི་སྤྲིན་དཀར》[M]མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང། 2018.12：P268
[14]དོན་གྲུབ་རྒྱལ། 《དཔལ་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་གསུང་འབུམ》[M]པོད་གཉིས་པ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1997.8：P122
[15]《སྦྲང་ཆར》རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་གིས་བསྒྲིགས།《དཔྱད་བརྗོད་གཅེས་བཏུས》[M]མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2018.12
