ལབ་ཙེ་བསྟོད་པའི་སྐོར་གྱི་ཤེས་བྱ། 祭山那些事

     ཟླ་གསུམ་པའི་ཀན་ལྷོ་སྔར་བཞིན་གྲང་ངར་ཆེ། དཔྱིད་ཟླ་འབྲིང་པོའི་རླུང་གིས་དྲོད་སྣང་སྟེར་ཡང་། ས་གཞི་ནི་སྔར་བཞིན་དགུན་དུས་ཀྱི་རྨི་ལམ་ཁྲོད་ནས་སད་མི་འདོད་ལ། དཔྱིད་ཀ་སླེབས་དུས་དགུན་ཉལ་བྱེད་པའི་འབུ་སྲིན་རྣམས་སད་འགོ་བརྩམས་ཤིང་ས་ངོས་ནས་ཕྱིར་མངོན་པ་མཐོང་རྒྱུ་མེད་ལ། འདབ་ཆགས་རིགས་སྐྱེ་འཕེལ་གྱི་དུས་སུ། བྱ་ཚང་ནང་དུ་རྩི་ཤིང་དང་རྩྭ།སྒྲོ་སྤུ་སོགས་རྒྱུ་ཆ་སྤྱད་དེ་ཚང་བཟོ་བ་ཡང་མཐོང་རྒྱུ་མེད། གཡའ་དག་པའི་ནམ་མཁར་དུ་བ་ལང་ལོང་དུ་འཕྱུར་ལ། དེ་ཡིས་འཇིག་རྟེན་ཁམས་ཀྱི་ཕུགས་བསམ་དང་མི་ཚེའི་འདུན་པ་ལྷ་ཡུལ་དང་ཡུལ་ལུང་གི་ཞིང་ཁམས་སུ་སྐྱེལ་བཞིན་ཡོད། ལུགས་རྙིང་གི་ཚེས་བཅོ་ལྔ་ཉིན་ཏེ་ཁ་ཉིན་ཉིན་གུང་གི་དུས་སུ།  ང་ཚོ་ཀན་ལྷོའི་གཉན་ཆེན་རི་བོའི་རི་རྩེར་འགོས་ཏེ། བསང་མཆོད་བཏང་ནས་དུས་བདེའི་ཐུགས་སྤྲོ་ཡོང་བར་སྨོན་ལམ་བཏབ་པ་ཡིན། “ལབ་ཙེ་བསྟོད་པ་”ཞེས་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་ནི་ནང་ལོགས་ཀྱི་མི་རྣམས་ཀྱིས་གླེང་བར་མི་བྱེད་ལ། གྲོང་ཁྱེར་དུ་འཚར་ལོངས་བྱུང་བའི་བོད་རིགས་ཀྱི་ན་གཞོན་གསར་བ་མང་པོས་ཀྱང་ག་ལེར་བརྗེད་ཀྱིན་འདུག དེར་བརྟེན་ལབ་ཙེ་བསྟོད་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་དེ་རྩོམ་ཐུང་འདི་བརྒྱུད་ནས་ཚང་མར་མཉམ་སྤྱོད་ཅིག་བྱ། 《དེབ་ཐེར་དཀར་པོའི》ནང་འཁོད་པ་ལྟར་ལབ་ཙེ་བསྟོད་པའི་གལ་ཆེའི་རང་བཞིན་དེ་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་སུ་ཇི་ལྟར་བརྗོད་རུང་ཚད་ལས་བརྒལ་མེད་པ་དང་། ལབ་ཙེ་བསྟོད་པ་ལ་བསང་མཆོད་ཀྱང་ཟེར་གྱིན་ཡོད། དེ་ནི་བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ལས་དམངས་ཁྲོད་རིག་གནས་ཀྱི་གོམས་སྲོལ་ཞིག་ཡིན་ལ། སྲོལ་རྒྱུན་དེ་སྔོན་གྱི་སྔགས་པས་ཆོས་རྔ་ལ་ཞོན་ནས་གདོན་འདྲེ་བཏུལ་བའི་བསྐལ་པ་ཡ་ཐོག་གི་དུས་དང་དེང་གི་ལྕགས་བྱ་དགུང་སྔོན་དབྱིངས་སུ་འཕུར་བའི་དུས་གང་ཡིན་རུང་མི་རྣམས་ཀྱི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ནས་ཡལ་མེད། ཐེངས་ཤིག་ལ་ནང་ལོགས་ཀྱི་གྲོགས་པོ་ཞིག་གིས་ང་ལ་དོགས་གནད་ཅིག་དྲིས་བྱུང་། དེ་ནི་“ལབ་ཙེ་བསྟོད་པ་དང་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་བར་འབྲེལ་བ་ཅི་ཡོད། རྒྱ་མི་རིགས་ཀྱིས་བྱ་སྤྱོད་འདི་ལ་གོ་བ་ཇི་ལྟར་ལེན།”ཞེས་དྲིས། ངས་དེ་ལ་ཐོག་མར་ལབ་ཙེ་བསྟོད་པ་ནི་དམངས་སྲོལ་རིག་གནས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དང་འབྲེལ་བ་ཆེན་པོ་མེད། རྒྱ་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་ཁྲོད་མེས་པོར་མཆོད་འབུལ་ལ་མཐོང་ཆེན་བྱེད་པའི་སྣང་ཚུལ་ཡོད། དེ་དང་འདྲ་བར་ཚད་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་སྟེང་ནས་བོད་ཀྱིས་ལབ་ཙེ་བསྟོད་པ་ནི་བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་མེས་པོར་མཆོད་འབུལ་བྱེད་པ་ཞིག་ཡིན། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་ཁྲོད་དུ་རྒྱུན་པར་གནས་ལྷ་ལ‘ཨ་མྱེ་’ཅི་ཅི་ཟེར་བ་ནི་ཨ་མྱེ་དང་མེས་པོའི་དོན་ཡིན། ནང་ལོག་གི་མེས་པོར་མཆོད་འབུལ་བྱེད་སྟངས་དང་མི་འདྲ་ས་མཆིས་པ་ནི་ས་བདག་གཞི་བདག་ལ་མཆོད་འབུལ་བྱེད་པའི་ནུས་པ་ལྡན་ཡོད་པ་དེ་རེད།”ཅེས་བཤད། བོད་ཁུལ་གྱི་ལོ་རེར་བསང་གཏོང་བའི་དམིགས་བསལ་གྱི་ཉིན་མོར། མཉམ་དུ་རིར་འགོས་ནས་བསང་ཕུད་པ་དང་མདའ་བཙུགས་པ། རླུང་རྟ་གཏོར་བ།བསང་ཡིག་འདོན་པ་བཅས་དང་འབྲེལ་ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་ལ་ལོ་གཅིག་རིང་ལོ་ལེགས་ཡོང་བ་དང་ཕྱུགས་ཁ་འཕེལ་བ་སོགས་འཇིག་རྟེན་པའི་སྨོན་འདུན་བཅོལ་བཞིན་ཡོད། ས་ཆ་གང་དུ་སླེབས་ཀྱང་བརྗིད་ཆགས་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་རི་ལ་བལྟ་བ་དང་ས་གནས་དེ་གའི་མི་རྣམས་ལ་ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་སྐོར་གྱི་གཏམ་རྒྱུད་རྩད་གཅོད་པ་དེའང་ཡུན་རིང་གོམས་ལོབ་ཏུ་སོང་བའི་གོམས་གཤིས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། གནའ་ནས་བཟུང་དར་ཁྱབ་ཆེ་བའི་དམངས་ཁྲོད་གཏམ་རྒྱུད་དེ་དག་ནི་ངག་ནས་བརྒྱུད་པའི“ལྷ་སྒྲུང་”ཡིན་པས་ཉན་ན་བསམ་བློ་གཏོང་རིན་ཡོད་སྙམ། ལྷ་སྒྲུང་གི་གོ་གནས་དང་རྣམ་པ།རང་གཤིས་བཅས་མི་འདྲ་ཞིང་།ས་གནས་སོ་སོའི་གནས་རིའི་སྐོར་གྱི་ངག་རྒྱུན་གཏན་ནས་མི་འདྲ་བས། བདག་གི་གནས་རིའི་མཚར་འཛིན་གྱི་སེམས་ཁམས་ཚིམ་པར་བྱས་པར་མ་ཟད། ཡུལ་ཕྱོགས་དེའི་ས་ཆར་རྒྱུས་ལོན་ཟབ་མོ་ཡོད་པར་བྱེད། བོད་ཁུལ་ནི་མ་གཞི་ནས་“རིའི་ཕ་ཡུལ”ཡིན་པས།དེའི་ཕྱིར་ཆེས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དེ་ཡང་གནས་རིའི་སྐོར་གྱི་གཏམ་རྒྱུད་ཡིན། དེ་ནི་སྒྲུང་ཉན་རྒྱུར་དགའ་བའི་ང་ལ་མཚོན་ན་ཆེས་སྤྲོ་སྣང་ལྡན་པའི་བྱ་བ་ཞིག་རེད། བོད་ཀྱི་གཞི་བདག་ནི་རྒྱ་ཡིག་གི་“土地神”ལྟར་སྒྱུར་བ་ལས་“当方神”ལྟར་སྒྱུར་ན་ལེགས། གདོད་མའི་བོན་ཆོས་ཀྱི་དུས་སྐབས་སུ་ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་སྐོར་གྱི་ལྷ་སྒྲུང་སྔ་མོ་ནས་ས་གཞི་ཆེན་པོ་འདིར་ས་ཁྱབ་རྡོ་ཁྱབ་ཏུ་གྱུར་ཡོད། གནས་ལྷ་ནི་ལྷ་ལས་གོ་གནས་དམའ་མོད། ཀླུ་དང་འདྲ་བར་ཆ་རྒྱུས་མེད་པ་ཞིག་མིན།（ཆུ་ན་གནས་པའི་མིའི་མགོ་ཅན་གཟུགས་གཞི་སྦྲུལ་དང་འདྲ་བའི་རང་བྱུང་ཁམས་ལས་འདས་པའི་སྐྱེ་དངོས་ཞིག）འོན་ཀྱང་དེ་ནི་ཆེས་མི་གཤིས་ལྡན་པར་མ་ཟད། ངས་བལྟས་ན་གནས་རི་དེའི་རིགས་ཆགས་སྟངས་དེར་རང་སྟེང་ནས་ས་གནས་རང་བཞིན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་མང་པོ་ལྡན་པས། གནའ་རྫས་རྟོག་དཔྱད་དང་མིའི་རིགས་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་ཐད་རིན་ཐང་ཆེན་པོ་ལྡན། ང་ད་ཐེངས་ལབ་ཙེ་བསྟོད་དུ་འགྲོ་བའི་གནས་རི་གཉན་ཆེན་ཕྱོགས་བཅུ་སྟེ་གཉན་ཆེན་སྔོ་ལྷ་གཡུ་རྩེ་ལ་མཚོན་ནས་བཤད་ན། དེའི་རི་གཙོ་བོ་ནི་ལིན་ཞ་ཧའེ་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་དང་ཀན་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་དཀྱིལ་ན་ཡོད། གོ་ཐོས་ལྟར་ན་རི་གཙོ་བོ་དེའི་ཤར་ངོས་ཀྱི་རྒྱ་རིགས་དང་ཧའེ་རིགས་ཀྱིས་རི་བོ་འདི་ལ་“大庙山”ཅེས་ཟེར། “ཆུ་བོ་གསུམ་དང་རི་བཞིའི་ཏ་དགོན་རི། ཨེར་ལང་གིས་ནི་འགག་གསུམ་བདག་གིས་བྱེད།” ཅེས་པའི་དམངས་ཁྲོད་གཏམ་དཔེ་ཞིག་ཀྱང་ཡོད། ཡུལ་དེའི་རྒྱ་མིས་“大庙山”ནི་ཀླུ་ཀླུ་མོའི་སྡོད་གནས་ཤིག་ཏུ་བརྩི་བར་མ་ཟད། དེ་གའི་ལྷ་ལ་ཨེར་ལང་ཧྲེན（二郎神）་ཞེས་ཀྱང་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། སྟབས་ལེགས་པ་ཞིག་ལ་རི་ཆེན་གྱི་ནུབ་རྒྱུད་དུ་འཚོ་སྡོད་བྱེད་པའི་བོད་རིགས་ཀྱིས་ཀྱང་རི་བོ་དེ“གནས་རིར”བརྩི་བ་དང་། ཡུལ་དེའི་ལྷ་ལ“གཉན་ཆེན་ཕྱོགས་བཅུ་”ཞེས་འབོད་ཀྱིན་ཡོད་ལ།དེ་ནི་གཉན་ཆེན་བཞིའི་གྲས་ཤིག་ཡིན་པར་མ་ཟད། གཟི་བརྗིད་གཉིས་ལྡན་གྱི་གནས་རི་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། དེའི་ཕྱིར་གཉན་ཆེན་ཕྱོགས་བཅུ་ནི་ཧ་ཅང་དཔེ་མཚོན་གྱི་ས་གནས་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། དེའི་རྐྱེན་གྱིས། ཀན་ལྷོ་ལྷག་པར་བསང་ཆུ་རྫོང་ནི་སྔ་ནས་བཟུང་བོད་རྒྱ་རིག་གནས་གཅིག་འདྲེས་ཀྱི་གནས་ཤིག་ཡིན་པ་དང་། གནའ་ནས་ད་བར་བོད་རྒྱ་ཧའེ་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་མི་འདྲ་བ་ཕན་ཚུན་མཉམ་འདྲེས་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ནས་ས་དེ་གའི་གནས་རིའི་རིག་གནས་ཞེས་པའི་གཞན་དང་མི་འདྲ་བའི་རིག་གནས་ཤིག་གྲུབ། བོད་རིགས་དང་རྒྱ་རིགས་གང་ཡིན་རུང་གྲོང་མི་མང་པོ་ཞིག་ལོ་རེ་བཞིན་རི་མགོར་འགོས་ནས་ལབ་ཙེ་བསྟོད་པའི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་བཞིན་ཡོད། ཁ་སང་དགོང་མོར་སྤྱི་གཉེར་བ་ཧཱ་དང་དེ་མིན་གྲོགས་པོ་ཚོ་དང་མཉམ་དུ་རླབས་ཀྱི་རིང་ཚད་དང་ཚད་རྡུལ་བར་གྱི་འབྲེལ་བ། གདུང་ཁང་དུ་སྒོམ་སྒྲུབ་པ་སོགས་ཁ་བརྡ་བྱེད་སྐབས་བྱིན་མཐུ་གླེང་པ་ཡིན། ཁྱབ་ཁོངས་ངེས་གཏན་ཞིག་གི་ནང་དུ་ལོ་ཐོག་ཟླ་བརྩེགས་ཀྱིས་མི་མང་པོའི་བསམ་དོན་ལེགས་པོ་གསོག་ཉར་བྱེད་ཡོད་ལ། དེ་ནི་ཚན་རིག་གི་ཐད་ནས་བཤད་ན་ནུས་ཚད་གསོག་འཇོག་གི་ནུས་པ་ཡོད་པས། མི་རྣམས་ལ་ཡར་འདེགས་ཀྱི་ནུས་པ་ཐོན་ཡོད་པ་ཁོ་ཐག་རེད། དེའི་ཕྱིར་ལྷར་མཆོད་པ་འབུལ་ཡུལ་གྱི་གནས་ནས་ཀྱང་དུས་ཡུན་རིང་བོར་དགེ་བ་གསོག་འཇོག་བྱས་ཡོད་པས། ཚན་རིག་གི་དོན་སྙིང་ཁོ་ནའི་ཐད་ནས་བཤད་ན་ཡང་དྲང་ཕྱོགས་ཀྱི་ནུས་པ་ཐོན་ངེས་ཡིན། ཚན་རིག་དར་ཞིང་རྒྱས་པའི་ད་ལྟའི་དུས་འདིར།ང་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་འདིར་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་“ལྷ་དང་སངས་རྒྱས”ལ་གུས་ཤིང་སྐྲག་པའི་བསམ་པ་དགོས་པ་དང་། ལྷ་དང་རང་བྱུང་ཁམས་ལ་བཅངས་པའི་དད་པ་ནི་དམིགས་ཡུལ་ཙམ་མིན།འོན་ཀྱང་ཏག་ཏག་ང་ཚོའི་རང་སྣང་གང་དྲན་གྱི་སེམས་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཀུན་ལྡོག་པར་བྱེད་པས། རྩ་བའི་སྟེང་ནས་“གནམ་གྱི་གནང་སྦྱིན”གྱིས་ལྷིང་འཇགས་དང་ཞི་དུལ་ཞིག་སྦྱིན་ཐུབ། གནང་སྦྱིན་དེ་ལྟ་བུ་ནི་རིམ་པ་གཞན་ཞིག་གི་ངོས་ནས་བཤད་ན་ལབ་ཙེ་བསྟོད་པ་དང་ཆོས་མཇལ་གྱི་དོན་སྙིང་དུ་གྱུར་ཡོད་པ་རེད།      

     三月的甘南依旧有些寒冷，纵使仲春的清风送来了一丝春意，大地依然舍不得从冬季的梦中苏醒，不见春虫出蛰，不见雀鸟筑巢，只见晴空下一缕青烟袅袅升起，将凡世的素志与浮生的夙愿送达至天神与地祇的世界。

农历十五号也就是在大前天的中午时分，我们一行人远足甘南大庙山的神顶，燔柴煨桑以祈求平安顺意。

对于“祭山”这项传统遑论内地人，就连生为藏族的很多生长在城市里的年轻一代也在慢慢淡忘。因此就祭山的这事，借这篇短文跟大家分享一下吧。

正如《白史》所记那样，祭山的重要性置于藏族文化怎么说都不为过，祭山也叫烟火祭，它在藏族的文化中是一项具有非常古老传统的民间文化习俗，上至那个咒师乘驭法鼓降魔降吉的上古之时，下至如今“铁鸟”翱翔于长空的时代，这项传统从没有在人们的生活中消失。

有一次一位内地的朋友向我投出了如下的困惑：“祭山跟佛教有何关系？汉族人怎么理解这种行为？”我说：“首先祭山属于民俗文化，与佛教的关系并不大，在汉族文化中有重视先祖的现象，同样在某种程度上藏族的祭山就是藏族的祭祖，在藏族的文化中通常将山神称之为某某‘阿尼’意思就是祖父或祖人之意，唯一的与内地祭祖不同之处是它还兼具了祭拜土地神的功能。”在藏地于桑阁尔即煨桑的特定日子里每年都会集体上山祭拜煨桑、插财箭、撒风马、诵颂文并且向山神祈求一年五谷丰登、六畜兴旺等世俗之事。

每到一个地方，欣赏巍峨多姿的山势的同时，向当地人打听当地的山神的故事也是我长期养成的一种习惯，这些流传已久的坊间故事基本都是口口相传的“神迹”，听来耐人寻味。因品级、形态、个性的不同而完全不同的各个地方的山神传说，不仅满足了我对“山神”的猎奇心理，也加深了我对这方水土的了解。藏区本就是“山的故乡”，所以最不缺的就是山神故事，而这点对于我这个喜欢听故事的人来说是最为有趣的事情。

将藏区的熙德（གཞི་བདག）译为土地神莫不如称作当方神，在原始的苯教时期这些地祇神怪的神话谱系就早已植根于这片高土，山神虽说比天神品级低，也不像鲁（一类水栖的人首蛇身的超自然生物）那样遥不可及，但它却是最具有人性化的，而且就我看来，因这种山神的形成及其本身就具有了太多地方性色彩，因此也极具考古和人类学等研究的价值。

就我这次去祭的这位山神念钦希合杰（ཨ་མྱེ་་ཕྱོགས་བཅུ་སྟེ་གཉན་ཆེན་སྔོ་ལྷ་གཡུ་རྩེ）来讲的话，它主山位于临夏回族自治州与甘南藏族自治州的中间，听说在主山以东的汉族和回族那里这座山被称为大庙山。“三河四咀大庙山，二郎爷把三关”这是当地一句民谚，当地汉人将大庙山视为蛟龙栖身之地并将这里的神称作二郎神，巧的是生活在大山以西的藏族也将此山看成“神山”，而将这里的山神称作“念钦希合杰”，乃四尊念神中的一员，是一位威德兼备的高阶山神。

就这点来说我认为它就是非常具有典型的地方特征的，因为首先甘南有其是像夏河县历来是藏汉文化重叠交融之地，历来藏汉回不同的文化在这里相互融合发展，也孕育了这里如此独树一格的山神信仰，每年都会有络绎不绝的山民不管是藏族还是汉族都会来到这座山上进行祭拜活动。

昨晚与花总及醍醐的朋友们聊到了波长、量子纠缠和塚间修行的时候谈到了加持力，当一个场域有了很多的人长年累月的美好意念的积淀，它肯定在科学上说就是具有了能量的沉淀，而这种东西会对人起到积极的作用是可以肯定的，所以想着即使像供坛神顶这样的祭山之地，也因长久的能量积累，仅仅从科学意义上说也是起着非常正面的作用的。

纵然科学昌明的现如今，我们这个社会也需要对未知“神佛”的敬畏之情，对神明与自然的信靠不是目的，但却刚好能对治我们那颗肆意妄想的妄念，能从根本给予心灵某种“天赐”的宁静与平和，仅仅这点恩赐，就某种层面来说就足以成为祭山、拜佛的意义了吧。

念钦神祇