ئۈندىدار سالونى خەۋىرى، نۇر تورى تەرجىمىسى
ئالەم بوشلۇقىدا قاپسىلىپ قالغان ئىككى ئالەم ئۇچقۇچىسى بۇتچ ۋىلمور (Butch Wilmore) ۋە سۇنى ۋىليامس (Suni Williams) ئېسىڭلاردا بارمۇ-يوق؟ ھازىر 2024-يىلى ئاخىرلىشاي دەپ قالدى، ئۇلار تېخى قايتىپ كەلمىدى، يەنە كېلىپ كۈنلىرى بارغانسېرى ئېچىنىشلىق بولۇۋاتىدۇ.
ئەمدى ئىككىيلەننىڭ بۇ نەس باسقان 100 نەچچە كۈنىنى ئەسلەپ ئۆتەيلى.
2024-يىلى 6-ئاينىڭ 5-كۈنى بوئېڭ شىركىتى ئالەم كېمىسىنى قويۇپ بېرىپ، ئىككى ئالەم ئۇچقۇچىسىنى ئالەم بوشلۇقىغا ئېلىپ چىققان. سەپەر جەريانىدا ئىلگىرى-كېيىن بولۇپ يەل قېچىش ۋە موتورنىڭ كاردىن چىقىشى قاتارلىق تۈرلۈك كاشىلىلارنى باشتىن كەچۈرگەن، ئاخىرىدا ئىككى ئالەم ئۇچقۇچىسى تەلىيىگە يارىشا خەلقئارا ئالەم پونكىتىغا بىخەتەر يېتىپ بارغان. بىراق ئۇلارنىڭ تەلىيى بۇ يەرگە كەلگەندە ئاخىرلاشقان.
ئۇلارنى توشۇيدىغان ئالەم كېمىسىدە كەينى-كەينىدىن كاشىلا كۆرۈلۈشكە باشلىغان. ئاخىرىدا، ئىككى ئالەم ئۇچقۇچىسىمۇ ئالەم بوشلۇقى پونكىتىغا ماكانلىشىشقا مەجبۇر بولغان، ئەسلىدىكى سەككىز كۈنلۈك ئادەملىك ئالەم قاتنىشى ۋەزىپىسىمۇ يېرىم يىل كەينىگە سۈرۈلگەن.
(ئالەم پونكىتىغا يېڭى كىرگەندە، ئىككىيلەن ناھايىتى خۇشال ئىدى)
ئالەم بوشلۇقىدا، ئىككى ئالەم ئۇچقۇچىسى تۈرلۈك ۋەزىپىلەرنى تاماملايدۇ، يەر يۈزىدە، بوئېڭ شىركىتى، ئامېرىكا ئالەم قاتنىشى ئىدارىسى ۋە ماسكمۇ ئىككى ئالەم ئۇچقۇچىسىنى قۇتقۇزۇش ئۈچۈن تارتىشماقتا.
ئاخىرىدا ئۇلار مۇنداق يەكۈن چىقارغان: بىخەتەرلىكنى كۆزدە تۇتۇپ، بوئېڭ شىركىتىنىڭ ئادەملىك ئالەم كېمىسى يەر شارىغا ئۆزلۈكىدىن قايتىپ كېلىدۇ، ئىككى ئالەم ئۇچقۇچىسى ئالەم پونكىتىدا داۋاملىق بۇيرۇق كۈتۈپ، ماسكنىڭ ئالەم كېمىسىنىڭ ئۇلارنى يەر شارىغا قايتۇرۇپ كېلىشىنى ساقلايدۇ. ئەلۋەتتە بۇ ئەڭ بالدۇر بولغاندىمۇ كېلەر يىلى 2-ئايدىكى ئىش.
لېكىن مەسىلە شۇكى، يەر شارىدىكى كىشىلەر قايتا-قايتا كەينىگە سۆرىگەن بىلەن، ئالەم بوشلۇقىدىكى ئىككىيلەن ھەقىقەتەن بىر ئاز جىددىيلەشكەن. يەنە كېلىپ پۈتكۈل بوشلۇق پونكىتىنىڭ تۇرمۇشى پۈتۈنلەي ئوخشىمايدۇ.
تۇرمۇشقا كەلسەك، ئۇلاردا پەقەت «كىيىم-كېچەك، يېمەك-ئىچمەك، تۇرالغۇ ۋە يۈرۈش-تۇرۇش»تىن باشقا نەرسە يوق، يەنە كېلىپ «يۈرۈش-تۇرۇش»ى ئانچە ياخشى ئەمەس، باشقا تەرەپلەردىمۇ نۇرغۇن ئاۋارىچىلىقلار بار.
ئالدى بىلەن، بۇ ئىككى ئالەم ئۇچقۇچىسى ئالەمگە چىقىشتىن ئىلگىرى پەقەت سەككىز كۈنلۈكلا پىلان تۈزگەن، شۇڭا ئۇلار پەقەت ئاز كىيىم-كېچەك ۋە تازىلىق بۇيۇملىرى ئېلىۋالغان، ئەمدى قايتىپ كېلەلمىگەچكە، ئۇلار باشقا ئالەم ئۇچقۇچىلىرىنىڭ كىيىملىرىنى ئالماشتۇرۇپ يۇيۇپ كىيىشكە مەجبۇر بولغان. كىيىمنىغۇ ھەل قىلغىلى بولىدۇ، ئەمما ھاجەتخانىغا بېرىش ھەقىقەتەن ئاۋارىچىلىق.
ئالەم بوشلۇقىدا ھاجەتخانىغا كىرىش ئىنتايىن ئاۋارىچىلىق ئىش، چۈنكى ئالەم بوشلۇقىنىڭ مۇھىتى ئالاھىدە بولغاچقا، كۆپچىلىك ھاجەتخانىغا كىرىش ئۈچۈن ئالاھىدە ئۈسكۈنىلەرنى ئىشلىتىشى كېرەك.
ھازىر ئىككى ئادەم كۆپەيگەندىن كېيىن، ئەسلىھەلەرگە زور بېسىم بولغان، ئەگەر ھاجەتخانا ھەقىقەتەن ئېغىر يۈككە بەرداشلىق بېرەلمەي بۇزۇلۇپ، چىقىرىندىلارنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارسا، كۆڭۈل ئېلىشتۇرىدىغان ئىش بولۇپلا قالماي، ئەكسىچە خەتەر كېلىپ چىقىدۇ.
ئۇنىڭ ئۈستىگە يېڭىدىن ئىككى ئالەم ئۇچقۇچىسى قوشۇلغاندىن كېيىن، بوشلۇق پونكىتىدىكى كارىۋاتلار قىسلىشىپ كەتكەن، كۆپچىلىك ئالمىشىپ ئۇخلاشقا مەجبۇر بولغان.
ئومۇمەن قىلىپ ئېيتقاندا، يېڭىدىن قوشۇلغان بۇ ئىككى ئالەم ئۇچقۇچىسى ئالەم پونكىتىدىكى «يەرلىك ئاھالىلەر»گە ھەقىقەتەن نۇرغۇن ئاۋارىچىلىقلارنى قوشقان.
يەنە بىر تەرەپتىن، ئىككى ئالەم ئۇچقۇچىسىنىڭ كۈنىمۇ ئانچە ياخشى ئەمەس.
يېقىندا ۋىليامس ئۆزىنىڭ بوشلۇق پونكىتىدىكى بىر قىسىم سۈرەتلىرىنى ھەمبەھرىلىگەن، سۈرەتتىن ئۇنىڭ ناھايىتى خۇشال ھالدا كۈلۈۋاتقانلىقىنى كۆرۈۋالغىلى بولىدۇ، لېكىن مەسىلە شۇكى، ئۇنىڭ يۈزى ھەقىقەتەن ياداڭغۇ بولۇپ كەتكەن بولۇپ، قارىماققا تەھرىرلەنگەن سۈرەتتەك كۆرۈنەتتى.
ئامېرىكىدىكى بىر ئۆپكە كېسەللىكلىرى مۇتەخەسسىسىنىڭ ئېيتىشىچە، بۇنىڭ سەۋەبى ۋىليامىسنىڭ مىكرو ئېغىرلىق كۈچى بىلەن ئالەم بوشلۇقىدا 152 كۈننى ئۆتكۈزگەنلىكىدىن ئىكەن، ئادەتتە ئۇزۇن مەزگىل دېڭىز يۈزىدىن ئېگىز رايونلاردا ياشىغان بەزى كىشىلەردىمۇ مۇشۇنداق ئەھۋال كۆرۈلىدۇ.
ئۇنىڭ مەڭزى ئولتۇرۇشۇپ كەتكەن، بەلكىم پۈتۈن بەدىنىنىڭ ئورۇقلىغانلىقىنىڭ نەتىجىسى بولۇشى مۇمكىن.
بۇنىڭدىن شۇنى يەكۈنلەشكە بولىدۇكى، ئۇ خېلى ئۇزاق بىر مەزگىلگىچە كالورىيە يېتىشمەسلىك ھالىتىدە تۇرغان.
مۇتەخەسسىسلەرنىڭ ئېيتىشىچە، ئالەم بوشلۇقىدا ئادەم بەدىنى ئېغىرلىق كۈچىنىڭ ئۆزگىرىشىگە ماسلىشىشى ھەمدە سوغۇق، ناچار شارائىتتا بەدەن تېمپېراتۇرىسىنى ساقلىشى كېرەك ئىكەن، شۇڭا ئادەم بەدىنى تېخىمۇ كۆپ كالورىيەنى كۆيدۈرۈۋېتىدىكەن. ئۇنىڭدىن باشقا، مۇسكۇل ۋە سۆڭەكنىڭ يىمىرىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن، ئالەم ئۇچقۇچىلىرى ھەر كۈنى تەخمىنەن 2.5 سائەت چېنىقىشى كېرەك، بۇ تېخىمۇ كۆپ كالورىيەنى خورىتىدۇ.
ئالەم قاتنىشى ئىدارىسى ئالەم ئۇچقۇچىلىرىنى ئالەم بوشلۇقىدا ھەر كۈنى تەخمىنەن 3500 كالورىيە يېمەكلىك يەپ، بەدەن ئاجىزلىشىشنىڭ ئالدىنى ئېلىشقا ئىلھاملاندۇرغان. سۈرەتتە ۋىليامس يۇقىرى كالورىيەلىك قورۇما ۋە كولباسا پىسا قاتلىمىسى يەۋاتقان بولسىمۇ، لېكىن ئۇنىڭ ئىسسىقلىق قوبۇل قىلىش مىقدارى يەنىلا يېتەرلىك ئەمەس ئىدى.
«سۈرەتتىن قارىغاندا، ئۇ ھاياتىنىڭ خەۋپكە ئۇچراش دەرىجىسىگە يەتمىگەن بولسىمۇ، لېكىن سۈرەتتىن كۆرۈنۈپ تۇرغان ھالەت ساغلام ئەمەس. بەزى مەسىلىلەرنى ھەل قىلغىلى بولمايدۇ، بۇنىڭ ئىچىدىكى بىر مەسىلە ئىستېمال قىلغان ئىسسىقلىق مىقدارى قوبۇل قىلغان ئىسسىقلىق مىقدارىدىن كۆپ بولۇش. سۈرەتتىن كۆرۈۋېلىشقا بولىدۇكى، ئۇلار قوبۇل قىلغان يېمەكلىكلەرنىڭ ئىسسىقلىق مىقدارى ناھايىتى يۇقىرى، پىسا، يەنە باشقا گۆش، ئاقسىل بار، لېكىن ماي تەركىبى يۇقىرى بولغان سوغۇق تاماق ھەرگىزمۇ تەڭپۇڭ يېمەكلىك ئەمەس.»
ئىلگىرىمۇ بۇنىڭغا ئوخشاش ئىشلار بولغان. بىر مەزگىل ئىلگىرى، ئامېرىكا ئالەم قاتنىشى ئىدارىسى (NASA)نىڭ بارلىق ئۇچقۇ خادىملىرى خەلقئارا ئالەم بوشلۇقى پونكىتىدا 200 نەچچە كۈن تۇرغاندىن كېيىن، سەۋەبسىز دوختۇرخانىدا يېتىپ قالغان، مۇتەخەسسىسلەرنىڭ پەرەز قىلىشىچە، بۇ بەلكىم ئوزۇقلۇقنىڭ تەڭپۇڭسىزلىقىدىن ۋە كالورىيە قوبۇل قىلىش يېتەرلىك بولماسلىق سەۋەبىدىن بولۇشى مۇمكىن ئىكەن.
ۋىليامىسنىڭ مەسىلىسىمۇ پۈتۈن دۇنيادىكى ئايال ئالەم ئۇچقۇچىلىرىنى ئەندىشىگە سالىدۇ.
ئامېرىكا ئالەم قاتنىشى ئىدارىسىنىڭ 2014-يىلىدىكى بىر تۈرلۈك تەتقىقاتىدىن بايقىلىشىچە، ئاياللارنىڭ ئالەم بوشلۇقىدا ئۇچۇش جەريانىدا قان پىلازمىسىنىڭ زىيانغا ئۇچرىشى ئەرلەرنىڭكىدىن كۆپ بولىدىكەن، چۈنكى ئاياللارنىڭ ئىنكاسى يۈرەك رىتىمىنىڭ تېزلىشىشى، ئەرلەرنىڭ ئىنكاسى بولسا قان تومۇرنىڭ قارشىلىق كۈچىنىڭ ئېشىشى بولىدىكەن.
قان پىلازمىسىنىڭ ئېقىپ كېتىشى ئادەم بەدىنىنىڭ ماددا ئالمىشىش نىسبىتىنىڭ ئېشىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، ئادەم بەدىنىمۇ بايلىقنى يۆتكەپ قان پىلازمىسىنىڭ ئېقىپ كېتىشىگە ماسلىشىدۇ، بۇ مېخانىزملارنىڭ ھەممىسى كالورىيە سەرپىياتىنىڭ ئېشىپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىپ، ئەڭ ئاخىرىدا بەدەن ئېغىرلىقىنى تۆۋەنلىتىدۇ.
(ئالەم بوشلۇقىغا ئۇچۇشتىن بۇرۇنقى ئىككى ئالەم ئۇچقۇچىسى)
2023-يىلى بال داشۆسى ئېلان قىلغان يەنە بىر تۈرلۈك تەتقىقاتتا يەنە بايقىلىشىچە، ئالەم بوشلۇقىدا ئۇچۇش قاتارلىق مىكرو ئېغىرلىق كۈچى مۇھىتىدا ئاياللارنىڭ مۇسكۇللىرىنىڭ زىيانغا ئۇچرىشى ئەرلەرنىڭكىدىن كۆپ بولىدىكەن. شۇڭا ئالەم بوشلۇقىدا 150 نەچچە كۈن تۇرغاندىن كېيىن، ئايال ئالەم ئۇچقۇچىسى ۋىليامس بارغانسېرى ئورۇقلاپ كەتكەن، يەنە بىر ئەر ۋىلمورغا كەلسەك، ئۇنىڭ بېشى بارغانسېرى يوغىناپ كەتكەن.
(بېشى بارغانسېرى يوغىناپ كېتىۋاتقان ۋىلمور)
مۇتەخەسىسلەرنىڭ ئېيتىشىچە، ۋىليامس خەلقئارا ئالەم پونكىتىدا ياشاش ئۈچۈن زۆرۈر بولغان مەشىقلەرنى قوبۇل قىلغان بولسىمۇ، لېكىن بەزى ئىشلارغا ئادەم بەدىنى يەنىلا ماسلىشالمايدىكەن.
ئىككى ئالەم ئۇچقۇچىسىنىڭ سالامەتلىكى ئۈچۈن، ئۇلارنىڭ تېزراق يەر شارىغا قايتىپ كېلىشىنى ئۈمىد قىلىمىز.
