རྩོམ་སྒྲིག་པའི་གཏམ།
རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཏང་གི་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བཅུ་པ་འཚོགས་ཚུན། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཏང་ཨུད་ཀྱིས་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་དཔལ་འབྱོར་དགོངས་པ་ལག་བསྟར་ནན་ཏན་བྱས་ཏེ། ས་གནས་ཁག་དང་སྡེ་ཚན་ཁག་ལ་བློ་བརྟན་འགྱུར་མེད་ངང་གསར་དར་ཐོན་ལས་སྐྱེད་སྲིང་བྱེད་པ་དང་། གསར་དར་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བ། གསར་དར་ཐོན་ལས་རྒྱ་སྟོབས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་བཅས་གནས་བབ་གལ་ཆེན་ཐོག་འཇོག་པར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་ཁྱད་ལྡན་ལེགས་ཆའི་ཐོན་ལས་ཀྱི་འཆར་འགོད་སྤྱི་འདོམས་ལ་ཤུགས་སྣོན་ཟམ་མི་ཆད་པར་བརྒྱབ་པས། རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་དང་། ནུས་རྒྱུ་གཙང་མ། ལྗང་མདོག་བཟོ་ལས། དེང་རབས་ཞབས་ཞུ། ས་མཐོའི་ཁྱད་ལྡན་ཞིང་འབྲོག བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ། མཐོ་གསར་གྲངས་འཛིན། མཐའ་མཚམས་ཚོང་དོན་དང་ཟོག་འགྲེམས། ཡོངས་སྤྱོད་མཁའ་འགྲུལ་བཅས“ཐོན་ལས་ཆེན་པོ་དགུར”ཕན་འབྲས་བཟང་པོ་ཐོན་ཡོད།
འདི་ག་སྐད་འཕྲིན་གྱིས་དེ་རིང་ནས་བཟུང“བོད་ཀྱི་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ལྟ་ཞིབ་བྱེད”ཅེས་པའི་མུ་འབྲེལ་གསར་འགྱུར་བཏོན་ནས“ཐོན་ལས་ཆེན་པོ་དགུ”ཡི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཕན་འབྲས་གསལ་པོར་བསྟན་ཏེ་ཉམས་མྱོང་ཕྱོགས་སྡོམ་དང་། ཆོས་ཉིད་འཚོལ་ཞིབ། དཔྱད་གཞི་མཁོ་འདོན་བཅས་སྔར་ལས་ལྷག་པ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པས་དོ་སྣང་ཡོད་པ་ཞུ།
ཞིང་འབྲོག་ལས་ནི་བོད་ཀྱི་འབྱོར་འབྲིང་གི་རྨང་གཞི་དང་། འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྩ་བ། བརྟན་ལྷིང་གི་འགག་རྩ་བཅས་རེད། ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། རང་ལྗོངས་ཀྱིས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་གསར་པ་ཆ་ཚང་བ་དང་། གནད་ལ་འཁེལ་བ། ཕྱོགས་ཡོངས་བཅས་ཀྱི་སྒོ་ནས་ལག་བསྟར་དང་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་དམིགས་བསལ་ལེགས་ཆར་གཞི་ཚུགས་ཏེ་ཁྱད་ལྡན་ལེགས་ཆའི་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་སྲིད་ཇུས་དང་བྱ་ཐབས་རབ་དང་རིམ་པ་བཏོན་ཡོད།
བསྡོམས་རྩིས་གྲངས་གཞི་ལས་མངོན་པར། འདི་ལོའི་དུས་ཚིགས་དང་པོ་ནས་གསུམ་པའི་བར་རང་ལྗོངས་ཀྱི་ཐོན་ལས་དང་པོའི་རིན་ཐང་འཕར་མ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་139.13ཟིན་ཏེ་དུས་མཚུངས་ལས་14.9%འཕར་ནས་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་འཕར་ཚད་ལས་བརྒྱ་ཆའི་གྲངས་11.5ཡིས་མཐོ་བ་ཡོད་པ་དང་། ཞིང་འབྲོག་ཐོན་རྫས་ལས་སྣོན་ལས་རིགས་ཀྱི་ཐོན་རྫས་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་སྔོན་དཔག་བྱས་ན་སྒོར་དུང་ཕྱུར་68.5ཟིན་ཏེ་དུས་མཚུངས་ལས་19.5%འཕར་བཟོ་ཡོད་པ། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་གྲོང་མི་མི་རེའི་ཆ་སྙོམས་བཀོལ་སྤྱོད་ཆོག་པའི་ཡོང་འབབ་སྒོར་13547ཟིན་ཏེ་དུས་མཚུངས་ལས་8.2%འཕར་ནས་འཕར་ཚད་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཨང་གཉིས་པར་སླེབས་ཡོད།
ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། རང་ལྗོངས་ཀྱིས་ཚན་ཞིབ་ལ་མ་དངུལ་གཏོང་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས་རྩྭ་ཕྱུགས་མང་དུ་གཏོང་བའི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ཏེ་ཕྱུགས་རིགས་ལག་ཡོད་མགོ་གྲངས་དང་བཤས་གཏོང་ཚད་ཆེས་ཆེར་མང་དུ་ཕྱིན་ཡོད།
འབྲུ་རིགས་ཐོན་འབབ་སྔར་བས་བརྟན་དུ་གཏོང་ཆེད། རང་ལྗོངས་ཀྱིས་ཐང་རྒོད་དུ་གྱུར་པའི་ས་ཞིང་མུའུ་ཁྲི་1.22བསྐྱར་འདེབས་བྱས་པ་དང་། འབྲུ་རིགས་དང་པད་ཁ་མུའུ་རེའི་ཐོན་འབབ་གཞི་ཁྱོན་ཆེན་པོས་མཐོ་རུ་གཏོང་བའི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ཞིང་། སྔོན་དཔག་བྱས་ན། འདི་ལོ་འབྲུ་རིགས་འདེབས་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་298ཟིན་ནས་འབྲུ་རིགས་ཐོན་འབབ་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཟིན་ཐོ་གསར་པ་སླར་ཡང་གཏོད་རེ་ཡོད་པ་རེད།
སྣེ་འདྲེན་ཁེ་ལས་ཀྱི་ཁྲིད་སྟོན་ལ་བརྟེན་ནས་སྒུལ་ཤུགས་འཕེལ་བར་བྱས་པ།
ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་འབབ་འཕར་ཕྱུག་འགྱུར་ཡོང་བར་སྐུལ་ཁྲིད་བྱེད་པ་ནི་སྣེ་འདྲེན་ཁེ་ལས་སྤྱིར་བཏང་གི་བཟོ་ཚོང་ཁེ་ལས་དང་མི་འདྲ་བའི་ངོ་བོའི་ཁྱད་པར་ཡིན་ལ། སྲིད་གཞུང་གིས་སྣེ་འདྲེན་ཁེ་ལས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་པའི་ཐོག་མའི་ཀུན་སློང་ཡང་རེད།
འདི་ལོ་རང་ལྗོངས་སུ་ཞིང་ལས་ཐོན་ལས་ཅན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཙོ་གནད་སྣེ་འདྲེན་ཁེ་ལས་3མང་དུ་སོང་བ་དང་། ཞིང་ལས་ཐོན་ལས་ཅན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་རིམ་པའི་གཙོ་གནད་སྣེ་འདྲེན་ཁེ་ལས་16བབ་བསྟུན་ལེགས་སྒྲིག་དང་གཏན་ཁེལ་བྱས་པ། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་རིམ་པ་ཡན་གྱི་ཞིང་འབྲོག་ལས་ཐོན་ལས་ཅན་གྱི་སྣེ་འདྲེན་ཁེ་ལས་187ཟིན་ཡོད། སྲིད་ཇུས་ཀྱི་རོགས་སྐྱོར་ཤུགས་ཆེན་འོག་སྣེ་འདྲེན་ཁེ་ལས་ཀྱང་ཆར་རྗེས་ཀྱི་ཤ་མོ་བརྡོལ་བ་ལྟར་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྣམ་པ་བཟང་པོ་ཐོན་ཡོད།
ཐོན་ལས་གཉིས་པ་དང་གསུམ་པ་འབྲེལ་མཐུད་བྱས་ཏེ་ཐོན་ལས་མཉམ་འདྲེས་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ།
ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། རང་ལྗོངས་ཀྱིས་ཐོན་ལས་དང་པོ་རྨང་གཞིར་བྱས་པའི་ཐོན་ལས་འཁོར་འབྲེལ་དེ་ཐོན་ལས་གཉིས་པ་དང་གསུམ་པར་སྣུར་སྲིང་བྱས་ནས། ཐོན་ལས་གསུམ་པོ་མཉམ་འདྲེས་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་དང་། ཐོན་ལས་དང་པོ་དང་། གཉིས་པ། གསུམ་པ་བཅས་མཉམ་འདྲེས་འཕེལ་རྒྱས་མགྱོགས་སུ་བཏང་བ། ཐོན་ལས་འཁོར་འབྲེལ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་སྣུར་སྲིང་བཅས་བྱས་ནས“མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་གྲོང་གསེབ+”ལ་བརྟེན་ནས་གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་གཏོང་བའི“ལྡབ་འགྱུར་ནུས་འབྲས”ཐོན་པར་བྱས་ཡོད།
དེ་དང་ཆབས་ཅིག་ཁྱད་ལྡན་ལེགས་ཆའི་ཐོན་ལས་ཀྱི་ཁྱུ་ཚོགས་དང་། ཞིང་ལས་ཐོན་ལས་གླིང་། ཞིང་ལས་ཐོན་ལས་གྲོང་རྡལ་སྟོབས་ཆེན་བཅས་ལ་ཚོད་སྐོར་བྱེད་པའི་ལས་ཀར་སྐུལ་འདེད་ཏན་ཏིག་བཏང་ཡོད། འདི་ལོ་ཀྲུང་དབྱང་ནོར་སྲིད་ནས་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་1.45བཏང་སྟེ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁྱད་ལྡན་ལེགས་ཆའི་ཐོན་ལས་ཁྱུ་ཚོགས་1དང་། དེང་རབས་ཀྱི་ཞིང་ལས་ཐོན་ལས་གླིང་1 ཞིང་ལས་ཐོན་ལས་གྲོང་རྡལ་སྟོབས་ཆེན་5བཅས་གསར་དུ་བསྐྲུན་ཡོད། མིག་སྔར། བོད་དུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁྱད་ལྡན་ལེགས་ཆའི་ཐོན་ལས་ཁྱུ་ཚོགས་དང་། དེང་རབས་ཞིང་ལས་ཐོན་ལས་གླིང་། ཞིང་ལས་ཐོན་ལས་གྲོང་རྡལ་སྟོབས་ཆེན་སོགས་ཁྱོན་43བསྐྲུན་པ་དང་ཐོན་ལས་མཉམ་འདྲེས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་སྤྱིར་ན་ཞིང་འབྲོག་ལས་ཀྱི་གཙོ་ཁྲིད་ཐོན་ལས་ལ་ཁྱབ་ཡོད་པ་རེད།
འབྲུ་རིགས་ཀྱི་བདེ་འཇགས་འགན་ལེན་བརྟན་པོ་བྱེད་པ་ནས་ཞིང་འབྲོག་ལས་དེང་རབས་ཅན་གྱི་སྐྱེ་སྟོབས་ཀྱི་དཔལ་འབར་བའི་བར་དང་། དེ་ནས་མཛེས་མཐུན་གྲོང་གསེབ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པའི་གསོན་ཉམས་དོད་པའི་ལག་ལེན་བར་རང་ལྗོངས་ཀྱི་ཞིང་འབྲོག་ལས་ཀྱི་ཐོན་ལས་འཁོར་འབྲེལ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་སྣུར་སྲིང་དང་། རིན་ཐང་འཁོར་འབྲེལ་ཟམ་མི་ཆད་པར་མཐོར་འདེགས། མཁོ་སྤྲོད་འཁོར་འབྲེལ་ཟམ་མི་ཆད་པར་སྲ་བརྟན་བཅས་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ། དོན་དངོས་དང་འཚམ་པའི་གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་ཀྱི་ལམ་བུ་འཚོལ་ཞིབ་ཧུར་ཐག་བྱས་པས་གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་ཀྱི་ཐོན་ལས་མཐོར་གཏོང་དང་ཞིང་འབྲོག་ལས་ཀྱི་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་སྒུལ་ནུས་རབ་ཏུ་འཕེལ་བ་དང་། རྣམ་པ་གསར་པ་དང་སྟོབས་ཆེའི་ཕྱོགས་སུ་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བཞིན་ཡོད།
