2024-يىلى 12-ئايدا، رۇسىيە-ئۇكرائىنا جەڭ مەيدانىدا پارتلاش خەۋىرى كەلدى. روسىيە ھەربىي تەرەپ ئۇكرائىنانىڭ كراماتورسك ئەتراپىدا ئاۋسترالىيە تەۋەلىكىدىكى بىر ياللانما ئەسكەرنى ئەسىرگە ئالغانلىقىنى جاكارلىدى ھەمدە ئۇنىڭ ئۇرۇش ئەسىرلىرىنىڭ كۆرۈنمە چاستوتىسىنى ئېلان قىلدى. كىشىنى تېخىمۇ ھەيران قالدۇرىدىغىنى شۇكى، ئېلىمىزدىكى تورداشلار بۇ ياللانما ئەسكەرنى تيەنجىندىكى مەلۇم كەسپىي تېخنىكا ئىنستىتۇتىنىڭ سابىق چەت ئەل ئوقۇتقۇچىسى ئوسكار جېنكىنس دەپ تونۇۋالدى.
جېنكىنسنىڭ مىجەزى روشەن. ئۇ گۆشسىز تاماق مەسلىكىنى تەشۋىق قىلىشقا قىزىقىدۇ، ئىلگىرى تىترىگەن ئاۋاز ۋە دوستلار چەمبىرىكى ئارقىلىق ئۆزىنىڭ گۆشسىز تاماق تەسىراتى ۋە مۇھىت ئاسراش ئىدىيەسىدىن تەڭ بەھرىمەن بولىدۇ.
ئۇ ۋېلىسىپىت مىنىش، تاغقا چىقىشنى ياخشى كۆرىدۇ، دائىم ئوقۇغۇچىلارنى ئېلىپ دالا پائالىيەتلىرىگە قاتنىشىدۇ. بۇ كەچۈرمىشلەر ئۇنى ئوقۇغۇچىلارنىڭ نەزىرىدە «ئىنتايىن قىزىقارلىق» ئوقۇتقۇچىغا ئايلاندۇردى.
بۇلارنىڭ ھەممىسى 2024-يىلىنىڭ بېشىدا تۇيۇقسىز ئاخىرلاشتى. ئۇ تۇيۇقسىز ئىستىپا بېرىدىغانلىقىنى جاكارلاپ، «جۇڭگو گۆشسىز تۇرمۇشقا ماس كەلمەيدۇ» دېدى ھەمدە تۇرمۇش بېسىمىغا بولغان ئامالسىزلىقىنى ئاشكارا ئىپادىلىدى.
جېنكىنس خىزمەتتىن ئايرىلغاندىن كېيىن ئىجتىمائىي ئالاقە سۇپىسىدا ئېلان قىلغان مەزمۇنغا ئاساسەن، ئىقتىسادىي قىيىنچىلىق تۈپەيلىدىن، ئۇكرائىناغا بېرىپ ياللانما ئەسكەرلەر قوشۇنىغا قوشۇلۇشنى تاللاپ، يۇقىرى مائاش ئارقىلىق شەخسىي قەرز مەسىلىسىنى ھەل قىلىشنى ئۈمىد قىلىدىغانلىقىنى ئاشكارىلىدى.
ئۇ ئۇكرائىنا «خەلقئارا جۈنتۈەن»گە كىردى، بۇ ئاساسلىقى چەتئەللىك پىدائىيلاردىن تەشكىللەنگەن ھەربىي تەشكىلات.
بۇ يىل 5-ئايدا، ئۇ يەنە ئۆزىنىڭ ئۇرۇش مەيدانىدىكى سۈرىتىنى ئېلان قىلغان، ئۇچىسىغا ھەربىي فورما كىيگەن، قولىغا قورال تۇتقان، ئارقا كۆرۈنۈشى خارابىلىك بولۇپ، قوشۇمچە ماقالىدە : «ئەركىنلىك ئۈچۈن، ئېتىقاد ئۈچۈن» دەپ يازغان.
جېنكىنسنىڭ ئۆزگىرىشى ئادەمنى چۈشەنگىلى بولمايدۇ. مائارىپ ۋە تەبىئەتنى قىزغىن سۆيىدىغان چەت ئەللىك ئوقۇتقۇچى نېمە ئۈچۈن تۇيۇقسىز ياللانما ئەسكەر بولۇپ قالىدۇ؟ ئۇنىڭ ئوقۇغۇچىلىرى ۋە خىزمەتداشلىرى بۇ خەۋەرنى ئاڭلىغاندىن كېيىن ھەم ھەيران قالدى ھەم قاتتىق ئەپسۇسلاندى.
رۇسىيە-ئۇكرائىنا توقۇنۇشىدا ياللانما ئەسكەرلەر ئاز ئەمەس. ئىستاتىستىكا قىلىنىشىچە، رۇسىيە-ئۇكرائىنا توقۇنۇشى پارتلىغاندىن بۇيان، ئۇكرائىنا «خەلقئارا جۈنتۈەنى» نۇرغۇن چەتئەللىك پىدائىيلارنى جەلپ قىلغان، ئاساسلىقى شىمالىي ئامېرىكا، ياۋروپا ۋە ئوكيانىيە قىتئەسىدىن كەلگەن، بۇنىڭ ئىچىدە تەخمىنەن 60 ئاۋىستىرالىيە پۇقراسى بار.
2024-يىلى 12-ئايدا، جېنكىنس رۇسىيە ئارمىيىسى تەرىپىدىن كراماتورسك ئەتراپىدا تۇتقۇن قىلىنغان. رۇسىيە ھەربىي تەرەپ ئېلان قىلغان ئۇرۇش ئەسىرلىرى كۆرۈنمە چاستوتىغا ئاساسلانغاندا، ئۇ كامېرا ئالدىدا ياللانما ئەسكەرگە قوشۇلۇش مۇددىئاسىنى ئىقرار قىلىپ، ئۆزىنىڭ ئىقتىسادىي قىيىنچىلىق ۋە قوبۇل قىلىش ئېلانىنىڭ جەلپ قىلىشى سەۋەبىدىن جەڭ مەيدانىغا چىقىشنى تاللىغانلىقىنى سەمىمىي ئېيتتى.
رۇسىيە ھەربىي تەرەپنىڭ ياللانما ئەسكەرلەرگە بولغان پوزىتسىيەسى ئەزەلدىن قاتتىق بولۇپ، كۆپ قېتىم بۇ كىشىلەرنىڭ پۇل ياكى ئىدېئولوگىيە ئۈچۈن ئۇرۇش قىلىدىغانلىقىنى، ئۇرۇش ئەسىرلىرىنىڭ خەلقئارا قانۇنىنىڭ قوغدىشىدىن بەھرىمەن بولمايدىغانلىقىنى بىلدۈردى.
«جەنۋە ئەھدىنامىسى»گە ئاساسەن، مۇنتىزىم ئارمىيە ئەسكەرلىرى ئۇرۇش ئەسىرى سالاھىيىتى ۋە ئالاقىدار تەمىناتتىن بەھرىمەن بولىدۇ، ياللانما ئەسكەرلەر ئادەتتە بۇ قاتارغا كىرمەيدۇ. بۇ جېنكىنسنىڭ ئەھۋالىنى تېخىمۇ خەتەرلىك قىلدى.
ئاۋسترالىيە ھۆكۈمىتى بۇ ئىشقا ئارىلاشتى ھەمدە رۇسىيەگە كۆڭۈل بۆلىدىغانلىقىنى بىلدۈرۈپ، جېنكىنسنىڭ ھاياتىنىڭ بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىشنى تەلەپ قىلدى. ئەمما رۇسىيە بۇنىڭغا ئېنىق ئىنكاس قايتۇرمىدى. جېنكىنسنىڭ ئۆزىگە نىسبەتەن ئېيتقاندا، ئۇنىڭ كەلگۈسى ئېنىقسىزلىققا تولغان.
جېنكىنسنىڭ ئۇرۇش ئەسىرلىرى ۋەقەسى دۆلىتىمىزدە كەڭ مۇنازىرە قوزغىدى. ئۇنىڭ سالاھىيىتىنىڭ جەزىملەشتۈرۈلۈشىگە ئەگىشىپ، ئوقۇغۇچىلار ئارقا-ئارقىدىن ئۇنىڭ بىلەن خاتىرە سۈرەتكە چۈشۈپ، دەرسخانىدىكى ھەر قانداق ئىشلارنى ئەسلىدى.
بىر ئوقۇغۇچى ئۇچۇر قالدۇرۇپ : «ئۇ ئەينى ۋاقىتتا بىز بىلەن مۇھىت ئاسراش توغرىسىدا پاراڭلاشتى، نېمىشقا ھازىر ياللانما ئەسكەرگە ئايلاندى؟» بۇ سالاھىيەت سېلىشتۇرمىسى نۇرغۇن كىشىلەرنى ھەيران قالدۇردى.
مۇنازىرىنىڭ قىزىق نۇقتىسى تەدرىجىي ھالدا ئىككى مەسىلىگە مەركەزلەشتى : چەت ئەللىك ئوقۇتقۇچىلار نېمە ئۈچۈن ئۇرۇشقا قاتنىشىشنى تاللايدۇ؟ ياللانما ئەسكەرلەرنىڭ مەۋجۇتلۇقى مۇۋاپىق ياكى ئەمەسلىكى. جېنكىنسنىڭ تاللىشى بەلكىم نوقۇل شەخسنىڭ قارارى بولماستىن، بەلكى كۆپ خىل ئامىللارنىڭ ئۇنىۋېرسال نەتىجىسى بولۇشى مۇمكىن.
ئىقتىسادىي قىيىنچىلىق ئەڭ بىۋاسىتە سەۋەب. ئۇ ئىلگىرى ئاشكارا سورۇنلاردا يۇقىرى تۇرمۇش تەننەرخى ۋە ئىش ھەققى يېتەرلىك بولمىغاچقا، كۆڭۈلدىكىدەك تۇرمۇشىنى قامدىيالمايدىغانلىقىنى تىلغا ئالغان.
ئىدېئولوگىيەنىڭ قوزغىتىشىمۇ مۇھىم ئامىل. ئۇ ئىجتىمائىي ئالاقە سۇپىسىدا «ئەركىنلىك»، «ئېتىقاد» قاتارلىق سۆزلەرنى كۆپ قېتىم تىلغا ئېلىپ، ئۇكرائىنا ۋەزىيىتىگە كۆڭۈل بۆلىدىغانلىقىنى نامايان قىلدى.
يەنە بىر تەرەپتىن، ياللانما ئەسكەرلەرنىڭ رولىمۇ تالاش-تارتىش قوزغىدى. خەلقئارا قانۇندا ياللانما ئەسكەرلەرنىڭ سالاھىيىتى مۈجمەل بولۇپ، ھەم مۇنتىزىم ئارمىيەگە تەۋە ئەمەس، ھەم ئۇرۇش ئەسىرلىرىنىڭ قوغدىلىشىدىن بەھرىمەن بولالمايدۇ.
بۇ خىل قانۇن ۋە ئېتىكىدىكى كۈل رەڭ بەلباغ ئۇلارنى ئۇرۇشتىكى خەتىرى يۇقىرى توپقا ئايلاندۇردى. جېنكىنسنىڭ كەچۈرمىشىدىن شۇنى كۆرۈۋېلىشقا بولىدۇكى، ياللانما ئەسكەرلەر دۈشمەن ئارمىيەسىنىڭ تەھدىتىگە يۈزلىنىپلا قالماي، يەنە ئەسىرگە چۈشكەندىن كېيىن سالاھىيىتىنى ئېتىراپ قىلماسلىق خەۋپىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.
ئۇنداق قىلماي ئىلان بېسىپ قوياڭلا خەلقىم سالوندىن نان تېپ يىمەك تەسلىشىپ كەتتى
