མདོ་སྨད་ཡུལ་གྱི་གནས་རི་གྲགས་ཅན་ཨ་མྱེས་སྲིན་པོའི་སྐོར་ཞིབ་འཇུག

གནད་བསྡུས། མདོ་སྨད་ཡུལ་གྱི་གནས་རི་གྲགས་ཅན་ཨ་མྱེས་སྲིན་པོ་ནི་ཐོག་མར་སྲིན་ཡུལ་ནས་རི་ཁ་བ་ཅན་ལ་རྒྱང་ཕུད་དུ་བཏང་ཞིང་ཤ་ཁྲག་ལ་རོལ་པའི་ནག་ཕྱོགས་པའི་སྲིན་པོ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། བར་དུ་སློབ་དཔོན་རིན་པོ་ཆེས་བསམ་ཡས་སུ་དམ་འོག་ཏུ་མ་ཚུད་པར་མདོ་སྨད་དུ་བྲོས་བྱོལ་ལ་འོངས་ཏེ་ཁྲི་ཀ་གོང་འོག་གི་དབུས་ཀྱི་རྫ་སྒང་ལ་གནས་བཅས་པ་ལ། མཐའ་མར་ས་སྐྱ་པཎྜིཏ་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་བསྟན་སྲུང་དུ་བཀའ་བསྒོས་དམ་བཞག་མཛད་དེ་དཀར་ཕྱོགས་སྐྱོང་བའི་ལྷ་རུ་བསྒྱུར་བ་དང་། ཕྱིས་སུ་སྐྱེས་ཆེན་མང་པོས་དེར་བསྐང་བསོལ་མཛད་པ་དང་། རིམ་གྱིས་ཁྲི་ཀ་གོང་འོག་སྟེ་དེང་གི་སྐད་དུ་གཅན་ཚ་དང་ཁྲི་ཀའི་ཤར་ལྷོའི་ཡུལ་གྱི་དད་ལྡན་མང་ཚོགས་ཀྱིས་ཐུན་མོང་གི་སྐྱེས་ལྷར་བཀུར་ཞིང་ཉིན་རྒྱུན་ཚུལ་ཇི་ལྟར་མཆོད་བཀུར་བྱེད་ཚུལ་དང་། རྗེས་སུ་འཚོ་བ་དངོས་ཀྱི་ཁྲོད་ངོ་མཚར་བའི་གཏམ་རྒྱུད་གང་དག་བྱུང་བ། ཁྱད་པར་དུ་དགྲ་ལྷ་ཨ་མྱེས་སྲིན་པོ་རི་ལྟེ་བ་ཡིན་པའི་རྫ་རྒྱུད་གཡས་གཡོན་དུ་ཆོས་ལུགས་གྲུབ་མཐའ་དང་སྒྲུབ་སྡེ་དགོན་པ་གང་དག་འཕེལ་བ། དེའི་ཁོ་ར་ཁོར་ཡུག་ཏུ་རི་དྭགས་དང་འདབ་ཆགས།  རྩྭ་རྩི་ཤིང་དང་སྨན་སྣ་གཙོ་བོ་ཅི་ཞིག་མཆིས་པ། དམངས་ཁྲོད་ངག་རྒྱུན་དུ་སྲིན་པོ་རྫ་རྒན་འདི་ལ་བཤད་པ་ཅི་འདྲ་ཡོད་པ། དུས་ཡུན་རིང་མོར་དེ་ལ་དད་མོས་ཀྱིས་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཕན་ནུས་ག་འདྲ་ཐོན་པ་དང་། ལྷག་དོན་སྲིན་པོ་རི་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཁུངས་བཙུན་ཡིག་ཆ་དང་འབྲེལ་ན་བྱུང་སྔ་ལ་མདོ་སྨད་ཡུལ་གྱི་གནས་རི་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པ་བཅས་སྒྲུབ་ཡོད།

གནད་ཚིག ཨ་མྱེས་སྲིན་པོ། བྱུང་ཚུལ། དམངས་ཁྲོད་ངག་རྒྱུན། དད་མོས། སྤྱི་ཚོགས་ཕན་ནུས།

ཞབས་མཆན།‍

[①]ཧྥ་རན་སི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་པ་ལིའི་རྒྱལ་གཉེར་དཔེ་མཛོད་ཁང་དུ་བཞུགས་པའི་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་ཨང་རྟགས་P.T966 P2-5.

[②]བྲག་དགོན་པ་དཀོན་མཆོག་བསྟན་པ་རབ་རྒྱས། མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང་། [M] ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། པར་ཐེངས་གསུམ་པ།  1987ལོ། P295

[③]སྐ་ཕུག་ཕག་མོ་ཚེ་བརྟན། སྲིན་པོ་དབུ་རྩེ། ཡུལ་དངོས་རྟོག་དཔྱོད། དུས་ཚོད། 2022ལོའི་སྤྱི་ཟླ7པའི་ཚེས25-26ཉིན།  

[④]https://bbs.8264.com/thread-1223279-1-1.html དྲ་སྟེང་ནས་དྲངས།  

[⑤]བྲག་དགོན་པ་དཀོན་མཆོག་བསྟན་པ་རབ་རྒྱས། མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང་། [M]ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། པར་ཐེངས་གསུམ་པ། 1987ལོ། P297

[⑥]སྒུ་རུ་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ།  སྲིད་པའི་རྨ་རབས། [M] མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2012ལོ། P72

[⑦]སྒུ་རུ་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ། སྲིད་པའི་རྨ་རབས།[M] མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2012ལོ། P111

[⑧]བློ་བཟང་ལྷུན་གྲུབ། མཚོ་བོད་མཐོ་སྒང་གི་རི་ཆུ་རིག་གནས། མཚོ་ལྷོའི་གླེགས་བམ། [M] ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2016ལོ། P151

[⑨]བཅར་འདྲི་བྱེད་ཡུལ། རྒན་རྡོ་རྗེ་འབུམ། ས་གནས། གཅན་ཚ་རྫོང་ཐོག བཅར་འདྲི་བྱེད་མཁན། སྐ་ཕུག་ཕག་མོ་ཚེ་བརྟན། དུས་ཚོད། 2022ལོའི་ཟླ་6པ།

[⑩]གཅན་རོང་བསྟན་འཛིན། དགུ་རོང་དགོན་པ་གསང་ཆེན་སྔ་འགྱུར་རྡོ་རྗེ་གླིང་གི་ལོ་རྒྱུས། [M] ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2010ལོ།  P27

[11]བྲག་དགོན་པ་དཀོན་མཆོག་བསྟན་པ་རབ་རྒྱས། མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང་། [M] ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། པར་ཐེངས་གསུམ་པ། 1987ལོ། P295

[12]མཆན། ཟློམ་ནི། སངས་ཆོས་ལས་ཐོབ་དང་གོ་ས་མཚོན་པ་ཞིག་གི་དོན།  

[13]བཅར་འདྲི་བྱེད་ཡུལ། ཨ་ཁུ་འཕགས་རུས། ས་གནས། རུ་མཚེར་སྡེ་བ། ལོ90ཡིན། བཅར་འདྲི་བྱེད་མཁན། སྐ་ཕུག་ཕག་མོ་ཚེ་བརྟན།  དུས་ཚོད། 2022ལོའི་ཟླ་5པ།

[14]བཅར་འདྲི་བྱེད་ཡུལ། ཨ་ཁུ་རྒྱལ་མཚན། ས་གནས། གཙང་ཚ་སྡེ་བ། ལོ91ཡིན། བཅར་འདྲི་བྱེད་མཁན། སྐ་ཕུག་ཕག་མོ་ཚེ་བརྟན། དུས་ཚོད། 2022ལོའི་ཟླ་6པ།

[15]ལུང་ཁུངས་ཏག་ཏག་གོང་དང་གཅིག་འདྲ་ཡིན། 

[16]ཞྭ་ཁྲའི་དབང་གྲགས། གཅན་ཚ་ཡུལ་གྲུའི་སྔོན་བྱུང་སྲིད་པའི་སྙིང་གཏམ། [M] ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  པར་ཐེངས་དང་པོ། 2011ལོ། P658-660

[17]གཏམ་རྒྱུད་བཤད་མཁན། བྱ་ཁྱུང་དགོན་པའི་གྲྭ་བཙུན། ཨ་ཁུ་བསྟན་འཛིན་ཤེས་རབ། བཅར་འདྲི་བྱེད་མཁན། སྐ་ཕུག་ཕག་མོ་ཚེ་བརྟན། དུས་ཚོད2017ལོའི་ཟླ4པ།

[18]ཡོངས་འཛིན(www.yongzin,com) དྲ་བ་ལས་དྲངས་ཤིང་དོན་ཚན་དང་འབྲེལ་ནས་རྒྱས་བསྡུས་རན་པར་བཀོད་པ་ཡིན།

[19]གུ་རུ་ཨོ་རྒྱན་གླིང་པས་ཡར་ཀླུངས་ཤེལ་གྱི་བྲག་ཕུག་ནས་བཏོན། བཀའ་ཐང་སྡེ་ལྔ། [G] མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1997ལོ། P34.

[20]ཧྥ་རན་སི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་པ་ལིའི་རྒྱལ་གཉེར་དཔེ་མཛོད་ཁང་དུ་བཞུགས་པའི་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་ཨང་རྟགས P.T966 P5-6.

[21]བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་ཁག་ལྔ། [M]  བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2011ལོ། P25.  

[22]གུ་རུ་ཨོ་རྒྱན་གླིང་པས་ཡར་ཀླུངས་ཤེལ་གྱི་བྲག་ཕུག་ནས་བཏོན། བཀའ་ཐང་སྡེ་ལྔ། [G] མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1997ལོ།  P131

[23]格勒.藏族早期历史与文化 [M].商务印书馆，北京：人民出版社，2010：411-413.

[24]འབའ་སྟོད་ཚེ་དབང་རྡོ་རྗེ། རིག་གནས་མིའི་རིགས་རིག་པའི་སྤྱི་དོན། [M] མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2016ལོ། P37

[25]ཞ་ཅན་ཀྲུང་། རིག་གནས་མིའི་རིགས་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་གྲུབ་མཐའི་རྣམ་བཤད། [M] ཀྲུང་གོ་མི་དམངས་སློབ་ཆེན་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བསྐྲུན། རྒྱ་ཡིག་དེབ། 1997ལོ། P20   

[26]དྲང་སྲོང་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན། བསང་གི་དག་གཙང་སྔོན་འགྲོ། ཡོངས་འཛིན་དྲ་རྩོམ(www,yong,zin,com)   ཀུན་འདུས་ལེ་ཚན་ལས་བཏུས།  P2. 

དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ།

[1]ཐང་ཡིག་སྡེ་ལྔ། [M] མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1986ལོ།

[2]སླེ་ལུང་བཞད་པའི་རྡོ་རྗེ། དམ་ཅན་བསྟན་སྲུང་གི་རྣམ་ཐར། [M] མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2003ལོ།

[3]ཐུའུ་བཀྭན་བློ་བཟང་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ། བསང་མཆོད་བཀྲ་ཤིས་དབྱངས་སྙན་གྱི་ལྷན་ཐབས་བཀྲ་ཤིས་སྒོ་འབྱེད་ལྡེ་མིག [D] ཤིང་པར།

[4]ནམ་མཁའ་ནོར་བུ། ནམ་མཁའ་ནོར་བུའི་གསུང་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། [M] ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1994ལོ།

[5]བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ། སྲིད་པའི་རྨ་རབས།[M] མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2013ལོ།

[6]མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན། མདའ་དང་འཕང་། [M]  ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2007ལོ།

[7]གུ་རུ་རྒྱལ་མཚན། སྲིན་པོའི་གྲི་རྫོང་། [M] ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2008ལོ།

[8]ལྕམ་རིག་སྲས། ཡུལ་མདོ་སྨད་ཀྱི་སྲིད་པའི་ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་གི་བྱུང་བ་བརྗོད་པའི་དེབ་ཐར་ཁྲ་བོ། [M] ཅང་ཧོ་གློག་རྡུལ་དཔར་ཁང་། 2009ལོ།

[9]ཞྭ་ཁྲའི་དབང་གྲགས། མདོ་སྨད་ལྷོ་ཕྱོགས་རྨ་འགྲམ་བཙན་རྫོང་གཅན་ཚ་ཡུལ་གྲུའི་སྔོན་བྱུང་སྲིད་པོའི་སྙིང་གཏམ། [M] ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2011ལོ།

[10]དཔལ་ཚུལ་གྱིས་བསྒྲིགས། གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བསྟན་འབྱུང་ཕྱོགས་བསྡུས། [G] བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1988ལོ།

[11]དཀོན་མཆོག་ཚེ་བརྟན།  འཛམ་གླིང་སྤྱི་བསང་། [M] ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1980ལོ།

[12]འབའ་སྟོད་པདྨ་དབང་རྒྱལ། དམངས་ཁྲོད་རྩོམ་རིག་སྤྱི་བཤད། [M] ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2007ལོ།

[13]བསོད་ནམས་འབུམ།  བསང་མཆོད་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། [G] མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2003ལོ།

[14]སྟག་ཐར་རྒྱལ། བོད་ཀྱི་བསང་གསོལ་དང་འབྲེལ་ཏེ་བསང་ཡིག་གི་རིག་གནས་ནང་དོན་ལ་དཔྱད་པ། [D] རབ་འབྱམས་པའི་བསླབས་གནས་དཔྱད་རྩོམ། ལན་གྲུ།  ནུབ་བྱང་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་རྩོམ་རིག་སྡེ་ཁག  2012ལོ།

[15]མཁས་པ་ལྡེའུ།  རྒྱ་བོད་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ། [M]  བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2010ལོ།

གསལ་བཤད། 

1.ཁྲི་ཀ་གོང་འོག་ནི། བཅིངས་འགྲོལ་སྔོན་དུ་གཅན་ཚ་ནི་ཁྲི་ཀ་གོང་འོག་གཉིས་ཡོད་པ་ལས་འོག་མའི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་ལ།  སྔོན་གྱི་ཡིག་རྙིང་ཁག་ཏུའང་ཁྲི་ཀ་འོག་མ་ཟེར་དུས་དེང་གི་གཅན་ཚ་ལ་གོའོ། ། 

2.ཁྲི་ཀའི་རྒྱ་མཁར་མཆོད་རྟེན་ནི།  མངའ་བདག་ཁྲི་རལ་བ་ཅན་བྱང་ངོས་སུ་དམག་ལ་བྱོན་སྐབས་རྒྱ་བོད་ཀྱི་མཚམས་སུ་བཞེངས་པ་ཉིད་ཀྱི་དབུ་སྐྲ་ནང་བཞུགས་ཀྱི་མཆོད་རྟེན་བཞེངས་པ་དེ་ལ་ཟེར།

3.མཁན་པོ་ནམ་ཀའྀ་སྙིང་པོ། མཁོན་པོ་ནམ་ཀའྀ་སྙྀང་པོ། མཁན་པོ་ནམ་ཀྱྀ་སྙྀང་པོ། །དགེ་སློང་ནམ་ཀའྀ་སྙྀང་པོ། །ཚྀག་ཙ་ནམ་ཀའྀ་སྙྀང་པོ། །ཚྀག་ཙ་ནམ་ཀ་བཅས་ནི།  མཁན་པོ་གནུབས་ནམ་མཁའི་སྙིང་པོའི་མིང་གི་འབྲི་ཚུལ་གཞན་རྣམས་ཡིན།

4.སྲས་ཆེན་ནི་ཨ་མྱེས་རྨ་ཆེན་གྱི་སྲས་ཤིག་ཡིན་པའི་བཤད་ཚུལ་ཡང་ཡོད།

摘要：山神崇拜作为藏区重要的文化习俗，已然成为藏区群众生活中不可或缺的内容，对于它的内涵和外延值得我们去深入研究和探讨。本文探讨的圣山阿尼神保相传是以嗜肉饮血为生的地方祖先神，后由萨迦班智达贡嘎坚赞降伏并归为藏传佛教的世间护法神，并且随着时间的流逝被今尖扎和贵德一带共同供奉为地方神，对促进尖扎和贵德地区的经济、文化等方面产生了深远的影响。本文中笔者注重横向研究，结合相关文献资料和实地考察，企图阐释阿尼神保信仰在上述两地群众心目中占据的地位和日常供奉方式、生产生活过程中产生的民间传说故事，以及在该圣山周围独有的动植物和中草药，同时也力图说明阿尼神保圣山的信仰为该地区藏传佛教教派及寺院的多元化发展起到的作用，阐释经典宗教影响下地方神灵信仰发生变化的一般规律，并基于历史考察和研究的基础上对多麦地区这一重要圣山的信仰为促进社会和谐具有无法替代的社会意义予以阐释。

关键词：阿尼神保；起源；信仰；民间传说；社会意义