مازمۇنى ماعىنالى،
تاريحى ۇزاق،
وقىرمان سانى كوپ
كۋابول ءۇنحات تەكشەسى
ءبىر مالشى قولىنداعى تاياعىن جەرگە شانشىپ وعان اتىنىڭ شىلبىرىن بايلاپ كەتە بەرەدى ەكەن. كوپ ادامدار «اتىڭ قازىقتى سۇيرەپ قاشپاي ما؟» دەپ سۇراسا، ول «قۇلىن كەزىنەن باستاپ تاياققا بايلاپ ۇيرەتكەنمىن…» دەپ جاۋاپ بەرىپتى…«كۇشىك كەزىندە تالانعان» دەگەن تەك يتكە عانا قاراتىلمايدى. ءاسىلى ادام بالاسى دا كىشكەنە كەزىندە قانشالىق رۋحاني سوققى السا، سونى ءومىر بويى سۇيرەپ جۇرەتىنىن عىلىم دالەلدەۋدە. حالقىمىز «قارتايعاندا ءبىر بالا» دەپ كارىلەردىڭ بالاداي قىلىعىنا، ورىنسىز وكپەلەي قالاتىنىنا كۇلىپ جاتادى. ءبىراق پسيحولوگيا عىلىمىندا بۇل قالىپتى قۇبىلىس رەتىندە قارالادى. ءاربىر ادامنىڭ ومىردەگى شەشىمدەرىنە كوڭىلىنىڭ تۇپكىرىندەگى «بالالىعى» اسەر ەتپەي قويمايدى. ءسابي كەزىندە ءيت قاۋىپ العان بالا ەرەسەيگەن سوڭ دا ءيت تاپ بەرسە جۇرەگى توقتاپ قالا جازداپ قاتتى قورقادى. بالا كەزىندە اكە-شەشەسىنىڭ نەكەسى كوڭىلدى بولماسا، بۇل كەيىنگى بالانىڭ جار تاۋىپ، باقىتتى وتباسىن قۇرۋىنا قاتتى كەدەرگى جاسايدى. ![]()
ءبارىمىزدىڭ جۇرەگىمىزدە ءبىر بالا نەمەسە بالالىق جاسايدى. «جۇرەككە ءاجىم تۇسپەيدى» دەمەكشى، جۇرەكتەگى بالالىق ءبىزدىڭ ءومىرىمىزدى باقىتتى وتكىزۋىمىزگە ۇلكەن ىقپال جاسايدى. كەيدە بالا كەزدەن قالعان ۇرەيلەر، سوققىلار مەن جاراقاتتار ءۇشىن اتا-انامىزعا، جاقىندارىمىزعا وكپە ارتۋىمىز، كىنالاۋىمىز مۇمكىن… ءبىراق ولاردىڭ دا بالا بولعانىن، ولاردىڭ دا كەي ىستەردى ويلانىپ ىستەپ، كەي سوزدەردى اقىلمەن ايتۋعا شاراسىز ەكەنىن ءتۇسىنۋىمىز كەرەك. بالكىم ولاردىڭ بالالىق شاقتاعى تاۋقىمەتتەرى بىزدەن دە قيىن بولۋى مۇمكىن… ءبىر جامانى-جۇرەكتەگى بالالىق تۇقىم قۋالايدى. ەگەر ءبىز ونى بايقاپ، دۇرىستاماساق، سول كىناراتتار بالامىزدىڭ بويىنان كورىنەدى…سەن بىلەسىڭ بە؟ ءبىز ەرەسەك بولساق تا ، ءارقايسىمىزدىڭ بويىمىزدا «ىشكى بالالىق» (内在小孩) ءومىر سۇرەدى. ول — ءبىزدىڭ بالالىق شاقتا قاناعاتتاندىرىلماعان ماحاببات پەن جەتىسپەۋشىلىكتىڭ كورىنىسى. ءبىزدىڭ بارلىق ەموتسيالارىمىز وسى ىشكى بالالىقتان تۋىندايدى. ەگەر ءبىز ونى مويىنداماساق تا، ول ءبىزدى قايتا-قايتا ەموتسياعا بەرىلتۋگە ءماجبۇر ەتەدى.![]()
جۇڭگو ويشىلى لاو-تسزىنىڭ«专气致柔，能婴儿乎» دەگەن ءسوزى بالانىڭ ۇيقىداعى تابيعي كۇيىن، شەكسىز ەركىندىگىن سيپاتتايدى. شىن مانىندە، بۇل ادامنىڭ تۇپكى بولمىسىنىڭ كۇيىن دە بىلدىرەدى. ەرەسەكتەر وزدەرىن دامىتۋعا ۇمتىلسا دا، مەيىرىمگە تولى جانە سەنىمگە نەگىزدەلگەن ىشكى كۇيگە جەتۋ جاعىنان نارەستەلەرمەن سالىستىرۋعا بولمايدى.ەگەر بالا ءوز قالاۋىن ورىنداي الاتىن تىنىش ءارى بەيبىت ورتادا وسسە، ونىڭ ميى دۇرىس داميدى، سونىمەن قاتار باسقا دا قابىلەتتەرى شىڭدالادى. كەرىسىنشە، ەگەر ادامنىڭ ىشكى الەمى تۇراقسىز، جاراقاتتارعا تولى بولسا، ول ءوزىن ماڭىزدى سەزىنۋگە جانە قورعانۋعا تىرىسادى.كەيبىر پسيحولوگيالىق ماسەلەلەرگە ۇشىراعان ەرەسەكتەر وزدەرىنىڭ ارماندارىندا انا قۇرساعىنا قايتا ورالۋدى اڭسايتىن ساتتەردى كورەدى — مىسالى، تەڭىزدى نەمەسە قاراڭعى، تار جولداردى. بۇل بەينەلەر العاشقى، قاۋىپسىز ءومىر كەزەڭىنە قايتا ورالۋدى بىلدىرەدى، ويتكەنى انا قۇرساعىندا ولار تىرشىلىك ءۇشىن كۇرەسۋگە ءماجبۇر بولمادى.قازىرگى ۋاقىتتا كوپتەگەن ەرەسەكتەر سىرتقى الەمنىڭ كۇردەلىلىگى مەن باسەكەلەستىگىنەن قاشىپ، ۇيدە وتىرىپ، بوس ۋاقىتتارىن ويىن ويناپ، ەكرانعا قاراپ نەمەسە اتا-انالارى دايىنداپ بەرگەن تاماقپەن وتكىزۋدى تاڭدايدى. مۇنداي ادامدار ومىردەن قاشىپ، بالالىق كۇيىندە قالعانداي بولادى جانە سىرتقى ىنتالاندىرۋعا بەيىمدەلە المايدى.![]()
• قالىپتاسۋ سەبەپتەرى: ولاردىڭ ىشكى جاراقاتتارى وتباسىنداعى زورلىق-زومبىلىق، ۇرىس-كەرىس نەمەسە پسيحولوگيالىق قىسىم سالدارىنان پايدا بولادى.• ناتيجەسى: مۇنداي بالالار ەرەسەك بولعاندا، ادامداردىڭ ارەكەتتەرىن ۇنەمى تەرەڭ تالداپ، رەنجۋگە بەيىم بولادى. ولار جەڭىسكە جەتۋگە قۇمار، ءبىراق ونى سىرتقا كورسەتپەۋى مۇمكىن.• قالىپتاسۋ سەبەپتەرى: بۇل بالالار اتا-انانىڭ جەتكىلىكتى نازارىنا يە بولماعاندىقتان، ءوزىن جالعىز سەزىنەدى. اتا-انالارىنىڭ جۇمىسباستىلىعى نەمەسە وتباسىدان الشاق تاربيە الۋ سەبەپ بولادى.• ناتيجەسى: ولار ەرەسەك ومىردە ادامدارعا تاۋەلدىلىك تانىتىپ، جاقىندارىنىڭ ماحابباتىنا ەرەكشە قۇمار بولادى نەمەسە كەرىسىنشە، ادامداردان الشاق ءجۇرىپ، ەشكىمگە سەنىم ارتپايدى.3. ماحابباتتان كەندە بالالىق• قالىپتاسۋ سەبەپتەرى: اتا-انالارى ماحابباتتى دۇرىس جەتكىزۋدى بىلمەگەن نەمەسە وزدەرى دە ماحابباتتان ايىرىلعان.• ناتيجەسى: مۇنداي بالالار ءوزىن باعاسىز سەزىنەدى، ومىردە ەشتەڭەگە قول جەتكىزە المايتىنىنا سەنەدى جانە وزدەرىن قاجەتسىز سەزىنەدى.قالىپتاسۋ سەبەپتەرى: بۇل بالالار ماقتاۋ مەن قولداۋعا يە بولماعاندىقتان، شىندىقتى بۇرمالاپ، وزدەرىن جاقسىراق كورسەتۋگە ۇمتىلادى.• ناتيجەسى: ولار اينالاسىنداعى ادامدارعا وزدەرىن ەرەكشە ەتىپ كورسەتىپ، بەدەلدى ادامدارمەن بايلانىس ورناتۋعا تىرىسادى.• قالىپتاسۋ سەبەپتەرى: اتا-انانىڭ ارتىق قامقورلىعى نەمەسە بالانىڭ دەربەستىگىنە نازار اۋدارماۋدىڭ ناتيجەسىندە پايدا بولادى.• ناتيجەسى: بۇل بالالار جاۋاپكەرشىلىكتەن قاشادى، بىرەۋدىڭ قامقورلىعىن قاجەت ەتەدى جانە تاۋەلسىزدىككە ۇمتىلمايدى.![]()
ىشكى بالالىقتى ەمدەۋ جولدارى1. پسيحولوگتىڭ كومەگىنە جۇگىنۋ: جاراقاتتان كەيىنگى كۇيزەلىسپەن(PTSD) كۇرەسۋ ستراتەگييالارىن ۇيرەنۋ، ارنايى توپتارعا قاتىسۋ.2. ءوزىن-وزى تانۋ جانە مويىنداۋ: قوعامدىق جانە قىزىعۋشىلىق توپتارىنا قوسىلۋ، قولداۋ مەن مويىنداۋعا قول جەتكىزۋ.3. دەنساۋلىقتى نىعايتۋ: ەموتسيالاردى دۇرىس ءبىلدىرۋ مەن باسقارۋ داعدىلارىن دامىتۋ.4. جەكە ماقساتتار قويۋ: تاۋەلسىز شەشىم قابىلداۋ قابىلەتىن ارتتىرۋ.5. قارىم-قاتىناس داعدىلارىن جەتىلدىرۋ: قولداۋ توپتارى مەن ترەنينگتەرگە قاتىسۋ ارقىلى ءتىل تابىسۋ قابىلەتىن جاقسارتۋ.6. شەشىم قابىلداۋ داعدىلارىن دامىتۋ: كوشباسشىلىققا ۇيرەنۋ جانە ءوزىن-وزى باسقارۋدى جەتىلدىرۋ.7. ءوزىن-وزى قابىلداۋ: پوزيتيۆتى ديالوگ پەن وزىنە دەگەن سەنىمدى نىعايتۋ ءۇشىن ارنايى ورتادا جاتتىعۋلار جاساۋ.ىشكى بالانى مويىنداپ، ونى ەمدەي وتىرىپ، ءبىز ءوز ەموتسييالارىمىزدى جانە وتكەننىڭ قازىرگى ومىرگە اسەرىن تەرەڭىرەك تۇسىنە الامىز. ناتيجەسىندە، بالالىق شاقتىڭ شەكتەۋلەرىنەن ارىلىپ، بولاشاعىمىزدى جاقسارتا الامىز.جان جاراقاتىمىزدى ەمدەپ جازىپ، وزگەلەرگەدە كومەكتەسە ءبىلۋ ءۇشىن بىزگە پسيحولوگيانى (جان تانۋ عىلىمىن) ۇيرەنە جۇرگەن اۋاداي قاجەتتى...![]()
一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一
管理员微信号：kwabol
一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一
KWABOL微信平台是一个内容丰富的哈萨克语言公众平台，
我们永久支持原创，社会和谐，个人发展与共享知识 。
感谢您的支持与关注！
