مازمۇنى ماعىنالى،
تاريحى ۇزاق،
وقىرمان سانى كوپ
كۋابول ءۇنحات تەكشەسى
نە ءۇشىن ۇيلەنۋ كەرەك جانە جالعىز قالۋدىڭ زياندارىۇيلەنۋ نەمەسە وتباسىن قۇرۋ – بۇل ومىردەگى ەڭ ماڭىزدى شەشىمدەردىڭ ءبىرى. الەمگە ايگىلى فيزيك البەرت ەينشتەين: “ءومىردى ناعىز ءماندى ەتەتىن – سۇيىسپەنشىلىك پەن قولداۋ" دەيدى. قازاق حالقى "جاقسى ايەل – ەرگە باق" دەپ ماقالدايدى.الدىمەن ۇيلەنۋدىڭ ارتىقشىلىقتارىن ايتا كەتەيىك، حالقىمىز نەگە «باس ەكەۋ بولماي، مال ەكەۋ بولمايدى» دەپ ايتتى ەكەن:ۇيلەنۋ – ومىرىڭىزدە ءاردايىم قاسىڭىزدا قولداۋشى ادام بار ەكەنىن بىلدىرەدى. مىسالى، ماحاتما گاندي ءوزىنىڭ جۇبايى كاستۋربا گانديمەن بىرگە بولعاندا، ونىڭ قولداۋى ارقىلى كوپتەگەن قيىندىقتاردى جەڭگەنىن ايتقان. بۇل قارىم-قاتىناس قيىن ساتتەردە ءمورالدىق جانە ەموتسيونالدىق قولداۋ كورسەتەدى، ال قۋانىشتى ساتتەردى بىرگە ءبولىسۋ ارقىلى شىن باقىتتى سەزىنەدى. ![]()
قارىم-قاتىناستىڭ تۇراقتىلىعى :وتباسىلىق ومىردە قارىم-قاتىناس تۇراقتىراق بولادى، سەبەبى ەكى تاراپ تا ءبىر-بىرىنە ارقا سۇيەپ، بىرگە ءومىر ءسۇرىپ، قيىندىقتاردى جەڭۋگە دايىن بولادى. مىسالى، ميشەل مەن باراك وباما ءبىر-بىرىنىڭ قولداۋى ارقىلى ءوز ومىرلەرىندە كوپتەگەن قيىندىقتاردى جەڭگەن. بۇل سەنىمدىلىك پەن ءوزارا تۇسىنىستىك قارىم-قاتىناسقا تەرەڭدىك بەرەدى. «جاراتۋشىنىڭ ادامعا بەرەتىن ەڭ ۇلكەن سيلىعى-جاقسى جار» دەگەن ەكەن.![]()
كوپ ادامدار ءۇشىن ۇيلەنۋ – ماحاببات پەن جاقىندىقتىڭ ەڭ جوعارى كورىنىسى. مىسالى، دجون لەننون مەن يوكو ونونىڭ قارىم-قاتىناسى ماحاببات پەن ءبىر-بىرىن ءتۇسىنۋدىڭ ەرەكشە مىسالى بولدى. ءبىر-بىرىن ءتۇسىنۋ، ورتاق قۇندىلىقتار مەن قىزىعۋشىلىقتار ادامداردى بىرلەسە باقىتتى ءومىر سۇرۋگە جەتەلەيدى. قازاقتىڭ "جۇرەككە ءامىر جۇرمەيدى" دەگەن ماقالى دا ماحابباتتىڭ كۇشى مەن ونىڭ ومىردەگى ماڭىزىن كورسەتەدى.![]()
ورتاق ماقساتتار مەن دامۋ :ۇيلەنۋ ەكى ادامنىڭ ورتاق ماقساتتارعا ۇمتىلۋىنا، بىرگە دامۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى. مىسالى، بيلل جانە مەليندا گەيتس ورتاق ماقساتتارعا ۇمتىلىپ، قايىرىمدىلىقپەن اينالىسىپ، الەمگە كومەكتەسكەن. ءبىر-بىرىنە قولداۋ كورسەتۋ ارقىلى ەكى جاق تا ءومىردىڭ ءتۇرلى سالاسىندا وزدەرىن جەتىلدىرىپ، جەتىستىكتەرگە جەتۋگە كومەكتەسە الادى. «جارىڭ قولداسا-جارتى الەم دەمەگەنى» دەگەن سول بولسا كەرەك.![]()
ۇيلەنۋدىڭ ءبىر ءمانى - ۇرپاق قالدىرۋ، بالا تاربيەلەۋ مۇمكىندىگى. قازاقتىڭ "بالا – ادامنىڭ باۋىر ەتى" دەگەن ماقالى دا بالانىڭ اتا-انا ومىرىندەگى ماڭىزدىلىعىن كورسەتەدى. بالالار ارقىلى اتا-انا ءوز ومىرىنە جاڭا كوزقاراس پەن ماعىنا قوسادى. «بالالى ءۇي- بازار، بالاسىز ءۇي-مازار» دەپ باقىتتىڭ شەگىن بالامەن ولشەپ جاتادى.![]()
قازىر كوپ جاستار قاتتى ويلانىپ، ىزدەنبەستەن «ماعان جالعىزدىق ۇنايدى، ۇيلەنگىم كەلمەيدى» دەپ ايتا بەرەدى. جالعىز قالۋدىڭ زياندى سالدارى وتە كوپ، سونىڭ پسيحولوگيادا ۇنەمى ايتىلاتىن بىرنەشەۋىن جازا كەتەيىن:جالعىز قالۋ كوبىنەسە ادامدى قوعامنان الىستاتادى. مىسالى، الەمگە ايگىلى جازۋشى ەرنەست حەمينگۋەيدىڭ ءومىرى جالعىزدىقتىڭ سالدارىنان زارداپ شەككەن. ونىڭ ايتۋىنشا: "ەڭ ۇلكەن جالعىزدىق – ءوزىڭدى ەشكىم تۇسىنبەيدى دەپ سەزىنۋ". اسىرەسە قارتايعانداعى جالعىزدىق دەنساۋلىققا، جانساۋلىققا كەرى اسەر ەتۋى ىقتيمال. الەۋمەتتىك بايلانىستاردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى ادامنىڭ باقىت دەڭگەيىنە دە اسەر ەتەدى. قازاقتىڭ «جالعىزدىڭ ءۇنى شىقپاس»، «جالعىزدىق قۇدايعا عانا جاراسادى» دەگەن ماقالدارى دا وسى جاعدايدى كورسەتەدى. كوڭىل ءبولىپ، قولداۋدىڭ جەتىسپەۋشىلىگى : قيىن كەزدەردە ءار ادامعا رۋحاني قولداۋ قاجەت بولادى. مىسالى، وپرا ۋينفري ءوزىنىڭ جەتىستىككە جەتۋ جولىندا دوستارى مەن جاقىندارىنىڭ قولداۋىن ەرەكشە باعالاعان. ول: «تابىستى بولۋ ءۇشىن، وزىڭە سەنەتىن جانە سەنى قولدايتىن ادامداردىڭ بولۋى ماڭىزدى» دەپ ايتقان. جالعىز ادام مۇنداي قيىندىقتاردى ءوز بەتىمەن كوتەرۋگە ءماجبۇر، بۇل كەيدە اۋىر بولۋى مۇمكىن. ەكى ادامنىڭ بىرگە كۇرەسۋ مۇمكىندىگى قيىندىقتاردى جەڭىلدەتەدى. قازاقتىڭ "دوسىڭ بولسا، قيىندىق جەڭىل”، «ادامنىڭ جان جولداسى-سۇيگەن جارى» دەگەن ماقالى دا وسى جاعدايدى كورسەتەدى.جالعىز قالۋ – ەموتسيونالدىق تۇرعىدا قيىن، اسىرەسە ءومىردىڭ قيىندىقتارىمەن بەتپە-بەت كەلگەن كەزدە. مىسالى، ۆينسەنت ۆان گوگ ءوزىنىڭ جالعىزدىعى مەن تۇسىنبەۋشىلىك سەزىمىنەن زارداپ شەككەن. ول: "جالعىزدىق پەن جان تىنىشتىعى ۇلكەن ونەردى تۋدىرا الادى، ءبىراق ول جاندى اۋىرتاتىن نارسە" دەپ ايتقان. بۇل سەزىم ۋاقىت وتە كەلە رۋحاني اۋرۋ ماسەلەلەرىن تۋدىرۋى مۇمكىن. جالعىز ءومىر سۇرەتىن ادامدار ءۇشىن تۇرمىستىق تۇراقتىلىق جەتىسپەۋى مۇمكىن. مىسالى، ستيۆ دجوبس ءومىرىنىڭ كەيبىر كەزەڭدەرىندە جالعىزدىق سەزىنىپ، بارلىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوز موينىنا الۋ قيىندىق تۋدىرعانىن مويىنداعان. بارلىق شارۋالاردى ءوز بەتىمەن شەشۋ كەرەك بولعاندىقتان، ومىردە تۇراقتى جۇيەنىڭ بولماۋى قيىندىق تۋعىزۋى مۇمكىن. قازاقتىڭ "جالعىز اعاش ورمان بولمايدى" دەگەن ماقالى دا تۇراقتىلىق پەن قولداۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتەدى.ۇزاق ۋاقىت بويى جالعىزدىق پسيحيكالىق دەنساۋلىققا تەرىس اسەر ەتەدى. مىسالى، ۋينستون چەرچيلل جالعىزدىق پەن دەپرەسسييامەن كۇرەسكەن، ونى "قارا يت" دەپ اتاعان. جالعىزدىق سەزىمى دەپرەسسييا مەن ۋايىمعا الىپ كەلۋى مۇمكىن، بۇل ادامنىڭ جالپى ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىنا اسەر ەتەدى. قازاقتىڭ "جالعىزدىق – جاراتقاننىڭ جازاسى" دەگەن ماقالى دا وسى جاعدايدى كورسەتەدى.ارينە، ءار ادامدا جاعداي ءارتۇرلى جانە ءاربىر ادامنىڭ تاڭداۋىنا، ومىرلىك قۇندىلىقتارىنا بايلانىستى. مىسالى، ەلەونور رۋزۆەلت ءوز ومىرىندە تاڭداۋ ەركىندىگىن جوعارى باعالاعان جانە ول: ء"بىزدىڭ ءومىرىمىز – بۇل ءبىزدىڭ تاڭداۋىمىزدىڭ ناتيجەسى" دەپ ايتقان. كەيبىر ادامدار جالعىز بولۋدى جاقسى كورۋى مۇمكىن جانە بۇل ولارعا جايلىلىق پەن ەركىندىك بەرەدى. باسقالارى ءۇشىن وتباسىلىق ءومىر باقىتتىڭ قاينار كوزى بولىپ تابىلادى. قازاقتىڭ ”ءوزىڭ بىلمەگەن جولدى سۇرا، جالعىز جۇرمەگەن دۇرىس" دەگەن ماقالى دا تاڭداۋ جاساۋدا قولداۋ مەن كەڭەستىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتەدى. ەڭ باستىسى – ومىردەگى ماڭىزدى شەشىمدەردى قابىلداعاندا، ءوزىڭىز ءۇشىن نە ماڭىزدى ەكەنىن ءتۇسىنىپ، سول ارقىلى وزىڭىزگە باقىت پەن قاناعات اكەلەتىن جولدى تاڭداۋ.رۋحاني الەمىمىز جايلى لەكسيامىزدا ءتىپتى دە تەرەڭىرەك توقتالاتىن بولامىز.
一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一
管理员微信号：kwabol
一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一
KWABOL微信平台是一个内容丰富的哈萨克语言公众平台，
我们永久支持原创，社会和谐，个人发展与共享知识 。
感谢您的支持与关注！
