مازمۇنى ماعىنالى،
تاريحى ۇزاق،
وقىرمان سانى كوپ
كۋابول ءۇنحات تەكشەسى
ءار كۇنى سىزبەن بىرگە!
بىرەۋ سۇرايدى: "نەگە كوپتەگەن ومىرلىك قاعيدالاردى بىلسە دە، ءومىردى دۇرىس سۇرە المايدى؟"
مەنىڭشە، بۇل ەكى سەبەپكە بايلانىستى.
بىرىنشىدەن، "قاعيدالاردى ءبىلۋ" مەن "جاقسى ءومىر ءسۇرۋ" اراسىندا مىندەتتى بايلانىس جوق.
جاقسى ءومىر سۇرگىڭىز كەلسە، سىزگە كوپ كۇش سالۋ قاجەت، بۇل قاعيدانى ءبارى بىلەدى، بىراق ونى ورىنداي الۋ، قانداي دەڭگەيدە ورىنداي الۋ - ءسىزدىڭ ءومىرىڭىز قانداي بولاتىنىن انىقتايدى.
بۇل ءسىزدىڭ رەتسەپتتى تۇسىنگەنىڭىزبەن، جاقسى اسپاز بولا المايتىنىڭىز سياقتى.
ەكىنشىدەن، كوپتەگەن قاعيدالار شىن مانىندە دۇرىس ەمەس نەمەسە قولايلى ەمەس.
كەيبىرەۋلەر "اتاقتى بولۋ ەرتە باستالۋى كەرەك" دەيدى، بۇل ارينە دۇرىس، بىراق ءوزىڭىزدىڭ جاعدايىڭىزدى، مۇمكىندىكتەرىڭىزدى جانە دايىندىقتارىڭىزدى ەسكەرۋىڭىز كەرەك، ويتكەنى ومىردە "كەش دامىعاندار" دەگەن دە بار.
شىن مانىندە، بۇل الەمدەگى كوپتەگەن قاعيدالار ديالەكتيكالىق تۇرعىدان قارالۋى كەرەك، بۇل ءوز كەزەگىندە تاۋەلسىز ويلاۋ جانە باعالاۋ قابىلەتىن قاجەت ەتەدى.
بۇل ەكى سەبەپتىڭ بارلىعى ءبىر كىلت سوزگە باعىتتايدى: تانىم دەڭگەيى.
سىرتتاي قاراعاندا، ادامدار اراسىنداعى ايىرماشىلىق ارەكەت قابىلەتىندە دەپ كورىنۋى مۇمكىن، بىراق بۇل "ارەكەت قابىلەتى" شىن مانىندە تانىم دەڭگەيىمەن انىقتالادى.
كەيبىرەۋلەردىڭ ارەكەت قابىلەتى جوعارى، ورىنداۋ قابىلەتى مىقتى، ويتكەنى ولار وزدەرىنىڭ ايىرماشىلىقتارىن كورىپ، نە قالايتىنىن بىلەدى، وسىنداي ءوزىن-ءوزى تانۋدىڭ ارقاسىندا ىشكى كۇشتى ىنتالاندىرۋ پايدا بولادى.
تانىم ءارتۇرلى بولسا، ءارتۇرلى شەشىمدەر قابىلدانادى، ال ءارتۇرلى شەشىمدەر ءارتۇرلى ومىرگە اكەلەدى.
تانىم دەڭگەيىنىڭ تومەندىگى ادامنىڭ ەڭ قاۋىپتى السىزدىگى دەپ ايتۋعا بولادى.
مىسال رەتىندە ەكى مىنەز-قۇلىقتى اتاپ وتەيىن.
01
تانىم دەڭگەيى نەعۇرلىم تومەن بولسا، سوعۇرلىم وزىنە-ءوزى سەنىمدى بولادى
«چجۋانتسزى. كۇزگى سۋ» كىتابىندا وسىنداي ءسوز بار: "قۇدىقتىڭ قۇرباقاسىمەن تەڭىز تۋرالى سويلەسۋگە بولمايدى، جازعى قۇرتپەن مۇز تۋرالى سويلەسۋگە بولمايدى".
قۇدىقتىڭ قۇرباقاسىنا تەڭىز تۋرالى، جازعى قۇرتقا مۇز تۋرالى ايتپاۋ كەرەك دەگەنىمىزدىڭ سەبەبى، ولار ەشقاشان كورمەگەن، تاجىريبە الماعان، سوندىقتان ءسىز نە ايتساڭىز دا، ولار سىزگە سەنبەيدى.
بۇل تانىمنىڭ شەكتەۋلىلىگىنەن تۋىندايدى.
كوپتەگەن ادامدار ومىردە وسىنداي جاعدايلارعا تاپ بولعان بولۋى كەرەك:
كەيبىر ادامدارمەن سويلەسكەندە، ءسىز ەڭ كۇشتى دالەلدەردى كەلتىرسەڭىز دە، قانشالىقتى اقىلمەن ايتساڭىز دا، ولار سىزگە سەنبەيدى جانە ءوز پىكىرلەرىندە قالادى، وتە قىرسىق بولادى.
مىسالى، كەيبىرەۋلەر قارجىلىق پيراميدالارعا قاتتى سەنگەندە، ولاردىڭ الداۋ ەكەنىن ايتساڭىز، ولار اشۋلانىپ، ءسىز ولاردىڭ جولىن بوگەپ جاتىرسىز دەپ ويلايدى.
مەن ارتقى جاعىنداعى جانە ماقالالاردىڭ پىكىرلەرىندە ءجيى وسىنداي ادامداردى كورەمىن، ءسىز ولارعا ەڭبەك ەتۋدى، ءوزىڭدى دامىتۋدى ايتاسىز، ولار سىزگە تۋىستىقتى، ەڭبەك ەتۋدىڭ پايداسىزدىعىن ايتادى.
تۋىستىعى ناشار، وتباسى جاعدايى ناشار، فونى مەن رەسۋرستارى جوق ادامداردىڭ كوبىرەك ەڭبەك ەتۋى كەرەك ەمەس پە؟
ادامنىڭ تانىم دەڭگەيى نەعۇرلىم تومەن بولسا، سوعۇرلىم قىرسىق بولادى، ۇيرەنۋگە جانە قابىلداۋعا قارسىلىق بىلدىرەدى، ءوز-وزىنە سەنىمدى بولىپ، ءوز الەمىندە ءومىر سۇرەدى.
وسىنداي جاعدايدا الەمدى تانۋ شەكتەۋلى بولىپ، ءوسىپ-دامۋ قيىندايدى، وسىنداي جاعىمسىز تسيكلدە ءومىر تۇيىققا تىرەلەدى.
بۇل قىزىقتى قۇبىلىسقا اكەلەدى:
نەعۇرلىم دارىندى ادامدار سوعۇرلىم ەڭبەكقور جانە كىشىپەيىل بولادى؛ ال ورتاشا ادامدار، كەرىسىنشە، وزىنە-ءوزى سەنىمدى بولىپ، جاعدايعا قاناعاتتانىپ، شاعىن جەتىستىكتەرگە ماقتاناتىن بولادى.
تانىم ايىرماشىلىعى نەعۇرلىم ۇلكەن بولسا، دەڭگەي ايىرماشىلىعى دا سوعۇرلىم ۇلكەن بولادى، وسىنداي داۋىردە تۇراقتى ءوسىپ-دامۋ مۇمكىن بولماۋى قورقىنىشتى جانە قاۋىپتى.
02
تانىم دەڭگەيى نەعۇرلىم تومەن بولسا، سوعۇرلىم ەموتسيانى باقىلاۋ قيىن بولادى
فيلمدەر مەن ادەبيەت شىعارمالارىندا وسىنداي ادامدار ءجيى كەزدەسەدى، ولاردى سيپاتتايتىن سەگىز ءسوز بار: "قولدارى دامىعان، ميى قاراپايىم".
مىسالى، "سۋ بويىندا" رومانىنداعى سۋن تسزياننىڭ قاسىنداعى "تەمىر وگىز" لي كۋي، ەكى بالتاسىن كەز كەلگەن ۋاقىتتا كوتەرىپ، ادامداردى شابۋعا دايىن؛ تاعى ءبىر مىسال، "ءۇش پاتشالىق" رومانىنداعى چجان فەي، ول دا وسىنداي تۇرگە جاتادى.
بۇل ادامداردا ءبىر ورتاق قاسيەت بار: وتە وڭاي اشۋلانىپ، ەموتسيالارىن باقىلاۋ قيىن.
قولدارى دامىعان، ميى قاراپايىم، بۇل جەردە "ميى قاراپايىم" دەگەنىمىز تانىم دەڭگەيىنىڭ تومەندىگىن بىلدىرەدى.
تانىم دەڭگەيى نەعۇرلىم تومەن بولسا، جاعدايدى باعالاۋ سوعۇرلىم شەكتەۋلى جانە بىرجاقتى بولادى، ولار يكەمسىز جانە جان-جاقتى قاراستىرا المايدى.
سوندىقتان، ولار ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ قاراپايىم جانە ورەسكەل تاسىلدەرىن قولدانادى، ىشىندەگى ىڭعايسىزدىقتى بىردەن سىرتقا شىعارادى، ەموتسيالارىن باقىلاۋ قيىن.
كەرىسىنشە، تانىم دەڭگەيى جوعارى ادامدار جاعدايدى جان-جاقتى جانە وبەكتيۆتى باعالاي الادى، ارتىقشىلىقتارى مەن كەمشىلىكتەرىن بىلەدى، سوندىقتان ەموتسيالارىن باقىلاپ وتىرا الادى.
بۇل كەيبىر ادامداردىڭ قابىلەتى ۇلكەن ەمەس، بىراق مىنەزدەرى جامان، ال كەيبىر ادامداردىڭ قابىلەتى ۇلكەن، بىراق ولار مەيىرىمدى جانە ۇستامدى، ەموتسيالارى تۇراقتى بولاتىنىنىڭ سەبەبى.
ەموتسيالارى تۇراقسىز ادامداردىڭ ەموتسيالىق ينتەللەكتى دە جوعارى بولمايدى، سوندىقتان ولاردىڭ مانساپتارى مەن ومىرلەرى دە سوعان اسەر ەتەدى، جانە بۇل اسەر ءجيى ۇلكەن بولادى.
03
تانىمدى جاڭارتۋ، ءومىردى جاڭارتۋ
ادامنىڭ قىرسىق، بىرجاقتى، وزىنە-ءوزى سەنىمدى بولىپ، جاڭا نارسەلەردى ۇيرەنۋگە جانە قابىلداۋعا قارسىلىق ءبىلدىرۋى، ەموتسيالارى تۇراقسىز بولۋى - مۇنداي ءومىر قورقىنىشتى دەپ ويلايمىن.
سوندىقتان تانىم دەڭگەيىنىڭ بيىكتىگى ادامنىڭ دەڭگەيى مەن بيىكتىگىن انىقتايدى، ال ومىردە كوبىرەك مۇمكىندىكتەر مەن تۇبەگەيلى وزگەرىستەرگە قول جەتكىزۋ ءۇشىن تانىم قابىلەتىن جەتىلدىرۋ جانە دامىتۋ وتە ماڭىزدى.
一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一
管理员微信号：kwabol
一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一
KWABOL微信平台是一个内容丰富的哈萨克语言公众平台，
我们永久支持原创，社会和谐，个人发展与共享知识 。
感谢您的支持与关注！
