مازمۇنى ماعىنالى،
تاريحى ۇزاق،
وقىرمان سانى كوپ
كۋابول ءۇنحات تەكشەسى
ادامنىڭ ءوزىنىڭ قادىرسىز بولۋىنان الاڭداۋى ماڭگىلىك تاقىرىپ!كەزىندە ۇلى ابايدىڭ ءوزى قازاق جەرىنەن كەتىپ قالعىسى كەلگەن... بايلىعىنىڭ جەتىسپەگەنىنەن نەمەسە بيىك مانساپقا جەتپەگەنىنەن ەمەس. تەك ءوز ورتاسىندا قادىرىن ءتۇسىنىپ، حان باسىن باعالايتىن ادامداردىڭ كەزدەسپەگەندىگىنەن...بۇرىنعى كەزگە قاراعاندا قازىر دۇنيە-بوق جەتەرلىك. ەشكىم اشتىقتان تۇرالاپ جاتقان جوق. ءبىراق ەسەسىنە باقىتسىزدىق دەرتى باياعى جوقشىلىق زاماننان دا اسقىنعان. دەمەك باقىتتى نەمەسە باقىتسىز سەزىنۋدىڭ ماتەريالدىق شارت-جاعدايمەن قاتىسى ءبىز ويلاعانداي جوعارى ەمەس. ![]()
ادام نەگە ءوزىن باقىتسىز سەزىنەدى؟قازاقتا «قارنىمنىڭ اشقانىنا ەمەس، قادىرىمنىڭ قاشقانىنا جىلايمىن» دەگەن ءسوز بار. ءار ادام ءوزىنىڭ قوعامدىق ورنىنىڭ تومەندەپ كەتپەۋىن قاجەتسىنەدى. ماڭايىنداعىلاردىڭ كوزگە ىلمەۋى، تومەن باعالاۋى قاتتى باتادى. سوندىقتان قوعامدا قانشاما ادام قىمبات القا-جۇزىك، ماركالى قول سۋمكا سياقتى زاتتار ارقىلى «ءوزىن كورسەتەتكىسى» كەلەدى. بۇنى حانزۋ تىلىندە 身份的焦虑 دەپ اتايدى، كەي ماقالالاردا وسى اتاۋدىڭ «تۇلعالىق الاڭداۋشىلىق» دەپ الىپ ءجۇر.![]()
تۇلعالىق الاڭداۋشىلىقتىڭ پايدا بولۋ سەبەپتەرى:1. جارقىن تۇلعالىقتى اڭساۋ: جوعارعى الەۋمەتتىك دەڭگەي بايلىقتى، بيلىكتى جانە بەدەلدى بىلدىرەدى.2. ماحاببات پەن نازارعا ۇمتىلۋ: ءبىزدىڭ "ءوزىمىزدى" نەمەسە ىشكى مەندى تانۋىمىزدى اۋا تولتىرعان شارعا ۇقساتۋعا بولادى – كەز كەلگەن ۋاقىتتا بىزگە باسقالاردىڭ ماحابباتى (شار ءۇشىن – ۇزدىكسىز كەلىپ تۇراتىن سۋتەگى) قاجەت، ويتكەنى كىشكەنتاي عانا ينەنىڭ ۇشى سياقتى جاراقات تا ءبىزدى جويا الادى. باسقالاردىڭ بىزگە دەگەن كوزقاراسى ءبىزدىڭ ءوزىمىزدى تانۋىمىزدى ايقىندايدى. الەۋمەتتىك دارەجەلەر بار جەردە، وسى دارەجەلەردى ولشەيتىن نەگىزگى ستاندارتتار دا بار بولادى، جانە ءار ءداۋىردىڭ ادامدارى وسى جوعارى الەۋمەتتىك دەڭگەيگە قالاي جەتۋگە بولاتىنىن تۇسىنۋگە تىرىسادى. ەگەر سىزگە باسقالاردىڭ باعا بەرۋى قانشالىقتى ماڭىزدى بولسا، تۇلعالىق الاڭداۋشىلىعىڭىز سونشالىقتى جوعارى... كوڭىل-كۇيىڭىز سونشالىقتى تۇراقسىز...3. مانساپقورلىقتىڭ اسەرى: مانساپقورلار تەك باسقالاردىڭ بەدەلى مەن جەتىستىكتەرىنە ءمان بەرەدى. بىرەۋدىڭ بەدەلى مەن جەتىستىگى وزگەرگەن كەزدە، مانساپقورلار لەزدە بۇل ادامداردىڭ ماڭىزدىلىعىن قايتا باعالاپ، جاقىن دوستارىن قايتا تاڭدايدى. وزىنە جوعارى مانساپتىلارمەن قارىم-قاتىناس جاساعاندا، تۇلعانىڭ وزىندىك ءمانى سونشالىقتى كىشكەنتاي جانە ءالسىز ەكەنىن سەزىنەسىز. ءمانساپقۇمار ادام وزىنەن جوعارىعا قۇلشا جورعالاپ، وزىنەن تومەندى ادام رەتىندە سانامايدى. بۇل تۇلعالىق ورىندى تەك عانا مانساپپەن باعالاۋ.4. تەڭدىك، ۇمىتتەر جانە قىزعانىش: ءبىز كۇن سايىن كوپتەگەن تەڭسىزدىكتەردى باستان كەشىرەمىز، بىراق ءبىز بەيتانىس ادامدى قىزعانبايمىز. بەيتانىس ادامنىڭ ناتيجەلەرى بىزگە قىسىم تۇسىرە المايدى. قىزعانساق ءبىز تەك وزىمىزبەن ءبىر دەڭگەيدەگى ادامداردى قىزعانامىز. ەڭ قيىن جاعداي – ءبىزدىڭ ەڭ جاقىن دوستارىمىزدىڭ بىزدەن تابىستى بولۋى! سوندىقتان ءبىر كلاستا وقىعان ادامدار ارا قىزعانىش بولۋ، اعايىننىڭ ءبىر-ءبىرىن كورە الماۋى قالىپتى قۇبىلىس.5. ەليتالىق تابىنۋشىلىق: الەۋمەتتىك دارۆينيزم بويىنشا، قوعامنىڭ رەسۋرستارى شەكتەۋلى، جانە رەسۋرستاردى الۋ ءۇشىن باسەكەلەستىك قاجەت. ەليتالىق قوعامدا بارلىعى بىردەي مۇمكىندىكتەرگە يە، جانە كۇرەس ناتيجەلەرى ەڭ مىقتىلاردىڭ جەڭىسىن كورسەتەدى. بايلار كۇشتىرەك جانە بايلاردىڭ گەندەرى مىقتىراق دەپ سانالادى. الەۋمەتتىك دەڭگەي كوپ جاعدايدا قوعام مۇشەلەرىنىڭ ءوز قاسيەتتەرىن كورسەتەدى. جەتىستىك شىڭعا جەتەدى، ال جالقاۋلار كەدەيلىك شەگىندە ءومىر سۇرۋگە ءماجبۇر. كەدەيلىك – بۇل اۋىرتپالىق، ال ەليتالىق قوعامدا ول ماسقارا.6. بەلگىسىزدىك فاكتورلارى: ءداستۇرلى قوعامدا جوعارعى الەۋمەتتىك دەڭگەيگە جەتۋ وڭاي بولمايتىن ەدى، بىراق قازىرگى قوعامدا تۇلعالىق جەتىستىكتەر، اسىرەسە ەكونوميكالىق جەتىستىكتەر، ماڭىزدى ءرول اتقارادى. بۇل الەۋمەتتىك دەڭگەيدىڭ بەلگىسىزدىگىن ارتتىرادى، سەبەبى كەز كەلگەن ۋاقىتتا ءتۇرلى سەبەپتەرگە بايلانىستى دەڭگەيىڭىزدى جوعالتۋ مۇمكىندىگى بار. سوندىقتان تۇلعالىق الاڭداۋشىلىق تۋىندايدى.تۇلعالىق الاڭداۋشىلىقتى قالاي جەڭۋگە بولادى1. فيلوسوفيا: شوپەنگاۋەردىڭ "راتسيونالدىق ۋەدينەنۋ" فيلوسوفياسى. ءبىز بىرەگەي تۇلعالاردى قوعامنان وقشاۋ ادامدار رەتىندە كورەمىز، بىراق شىن مانىندە ولار تەك ەرەكشە ادامدارمەن ارالاسۋدى ءجون كورەدى. بۇل الەمدە كوپشىلىكپەن ارالاسۋعا تۇرارلىق ادامدار از. ءوز ىشكى جان-دۇنيەسىنە قۇلاق اسۋ كەرەك، سىرتقى ماقتاۋلارعا نەمەسە سىندارعا ەمەس. باسقالاردىڭ پىكىرلەرىنە كوپ ءمان بەرمەۋ كەرەك. ارينە، بۇل كۇشتى ىشكى سەنىمدىلىكتى قاجەت ەتەدى.2. ونەر: ونەر ارقىلى ۇمىتىلعان ادامداردىڭ ءومىرىن كورسەتۋ، قوعامنىڭ دەڭگەيلىك ۇعىمدارىنا قارسى تۇرۋ. ونەر تۋىندىلارى ارقىلى ءاربىر قاراپايىم ادامنىڭ قۇندىلىعىن ءتۇسىنۋ.3. ساياسات: نەگىزگى قۇندىلىقتار – بيلەۋشىلەردىڭ قۇندىلىقتارى. ساياسي قوزعالىستار ارقىلى بيلەۋشىلەردى وزگەرتىپ، قۇندىلىقتاردى وزگەرتۋ.4. ءدىن: ءومىردىڭ ءمانىن ءولىم تۇرعىسىنان قاراۋ. ادامداردىڭ ومىرىندەگى كەيبىر ارەكەتتەر ولىممەن بايلانىستى بولعان كەزدە ماڭىزسىز بولىپ كورىنەدى. الاڭداۋشىلىقتى جەڭۋدىڭ ەڭ جاقسى ءتاسىلى – ساياحاتتاۋ، شىنايى ومىردە نەمەسە ونەر تۋىندىلارىندا ساياحاتتاۋ ارقىلى الەمنىڭ كەڭدىگىن سەزىنۋ.5. بوگەميا: بۇل جەر ەمەس، بۇل جاننىڭ كۇيى. بوگەميالار ءوز قۇندىلىق جۇيەلەرىن ساقتاۋ ءۇشىن نەگىزگى مادەنيەتكە قارسى تۇرادى، وزدەرىمەن بىرگە بولعان ادامدارعا، وقىعان كىتاپتارىنا جانە ەستىگەن اڭگىمەلەرىنە بايلانىستى ءومىر سۇرەدى. قوعامنىڭ پىكىرىن وزگەرتۋ قيىن، بىراق ءوزىڭىزدىڭ شاعىن ورتاڭىزدى وزگەرتۋگە بولادى. بوگەميالار سياقتى مانساپقور ادامداردان اۋلاق بولىپ، تەك قۇندىلىقتارى ۇقساس ادامدارمەن ارالاسۋ.كۇيرۋىكتىك قالاي باستالادى؟"ءبىزدىڭ ىشكى مەنىمىز اۋاسىز شارعا ۇقسايدى، باسقا ادامداردىڭ ماحابباتى ونى تولتىرىپ، فورماسىن ساقتاۋ ءۇشىن قاجەت، جانە كىشكەنتاي عانا جاراقات تا ونى جارىپ جىبەرەدى."باقىتسىزدىق قالاي باستالادى؟"ادامنىڭ ءوز قۇندىلىعىن باعالاۋى وزدىگىنەن انىقتالماعان – ءبىز ءوزىمىزدى باسقالاردىڭ بىزگە دەگەن كوزقاراسى بويىنشا باعالايمىز. ءبىزدىڭ ءوزىن-ءوزى سەزىنۋىمىز جانە ءوزىن-ءوزى تانۋىمىز تولىعىمەن اينالامىزداعى ادامداردىڭ بىزگە دەگەن باعالاۋلارىنا تاۋەلدى."ەگەر ءبىر زاتقا دەگەن قىزىعۋدى تەز توقتاتقىڭىز كەلسە، سونى ساتىپ الىپ جىبەرىڭىز. ەگەر ءبىز ادامعا دەگەن قىزىعۋدى توقتاتقىڭىز كەلسە ونىمەن نەكەلەنىڭىز.
ارينە، تۇلعالىق الاڭداۋشىلىق، ءوزىنىڭ قادىر-قاسيەتتى، قۇرمەتتى بولۋىن اڭساۋ ادام اتاۋلىنىڭ جۇرەك تۇبىندەگى ءبىر ىشكى قاجەتتىلىگى. ءبىز ونى تانىپ باعالاعان كەزدە قىزعانىش پەن ءىشتارلىقتىڭ تۇپكىلىكتى ءمانىن، ادامنىڭ ءالسىز ءبىر تۇسىن ىشكەرلەي تۇسىنە الامىز.كەيبىرەۋدىڭ قۇمارعا بەرىلۋى، ىشكىلىككە سالىنۋى، كەي ادامنىڭ وزىنە قول سالارلىق دەڭگەيگە جەتۋى- ءوز ورتاسىنداعى قادىر-قاسيەتىنىڭ ويلاعانىنداي بولماي، اينالاسىنداعىلار ارا باعاسىنىڭ كۇرت كەمۋىنەن باستالادى…كىتاپتاعى اسا قۇندى احباراتتاردى ارناۋلى كىتاپباياندا تەرەڭدەي تۇسىندىرەتىن بولامىز.![]()
一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一
管理员微信号：kwabol
一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一一
KWABOL微信平台是一个内容丰富的哈萨克语言公众平台，
我们永久支持原创，社会和谐，个人发展与共享知识 。
感谢您的支持与关注！
