مازمۇنى ماعىنالى،
تاريحى ۇزاق،
وقىرمان سانى كوپ
كۋابول ءۇنحات تەكشەسى
ءار كۇنى سىزبەن بىرگە!
اڭگىمەنىڭ ءتۇپ توركىنىن تاريحي وقيعالاردى ءتۇسىندىرۋ ارقىلى وربىتسەك:
1853- جىلى قىرىم سوعىسى باستالدى.
بۇل قاقتىعىس – ونەركاسىپتىك توڭكەرىس پەن زاماناۋي تەحنولوگيانىڭ مايدان الاڭىندا العاش رەت بەتپە- بەت كەلۋىنىڭ ايقىن مىسالى ەدى. بۋ قوزعالتقىشىمەن جاراقتانعان اعىلشىن- فرانتسۋز بىرىككەن فلوتى جەلكەندى رەسەيلىك فلوتقا قارسى شىعىپ، ناتيجەسىندە رەسەيدىڭ قارا تەڭىز فلوتى تولىقتاي جويىلىپ، سۋ تۇبىنە كەتتى. بۇل سوعىس تەك اسكەري قاقتىعىس قانا ەمەس، ونىڭ تاساسىندا جاتقان جۇيەلىك، تەحنولوگيالىق جانە ونەركاسىپتىك توڭكەرىستەردىڭ تاريحي ىقپالىنىڭ كورىنىسى بولاتىن.
كىم ويلاعان، ارادا 170- جىل وتكەن سوڭ، رەسەي تاعى دا سونداي جاعدايعا تاپ بولار دەپ: اقپارات ءداۋىرى مەن ۇشقىشسىز اپپاراتتار (درون) سالاسىنداعى تەحنولوگيالىق توڭكەرىس رەسەيدى تاعى دا زامانا لەگىنەن كەيىن قالدىردى. بۇگىندە بولىپ جاتقان رەسەي –ۋكراينا سوعىسىندا رەسەيدىڭ تەحنيكاسى مەن قارۋ- جاراق سالاسىنداعى السىزدىگى بارعان سايىن ايقىن كورىنىپ وتىر. ال ۋكراينا بولسا، الدىڭعى قاتارلى ۇشقىشسىز جۇيەلەرى مەن باتىستىڭ مىقتى قولداۋىنىڭ ارقاسىندا مايداننىڭ ەرەجەسىن بىرتىندەپ وزگەرتۋدە: بۇرىنعىداي «دۇنيەجۇزى بويىنشا ەكىنشى اسكەري قۋاتپىز» دەپ ماقتانعان رەسەي بۇگىندە سوعىستى ازەر ۇستاپ تۇر. بۇل – زامان اعىمىنا ىلەسكىسى كەلەتىن كەز كەلگەن ەل ءۇشىن تەرەڭ ساباق.
