التاي حالىقتىڭ اس ۇستەلىندەگى تاعام ءتۇرىن كوبەيتۋگە ۇلەس قوستى

10-ايدىڭ 30-كۇنى سولتۇستىك مۇزدى مۇحيتتان اكەلىنگەن 20 توننا ءتىرى قىسقىش پاتشاسى جەمەنەي وتكەلى ارقىلى شەكارادان كىردى. بۇل ەلىمىزدىڭ تۇڭعىش رەت قۇرلىق جولى تاسىمال ءتاسىلى ارقىلى سولتۇستىك مۇزدى مۇحيتتان ءتىرى سۋ ورگانيزمىن يمپورت ەتۋى بولىپ، سولتۇستىك مۇزدى مۇحيتتان ەلىمىزگە توتە قاتىنايتىن قۇرلىق جولىمەن يمپورت ەتۋ ارناسىنىڭ رەسمي اشىلعاندىعىن ايگىلەدى. الۋان ءتۇرلى جاس كۇيدەگى جانە ءتىرى تەڭىز ءونىمى وسى ارنا ارقىلى ەلىمىز بۇقاراسىنىڭ اس ۇستەلىندەگى تاعام ءتۇرىن ۇزدىكسىز كوبەيتىپ، ەلىمىزدىڭ ەۆروپا — ازيا ەلدەرىمەن سۋ ونىمدەرى ساۋدا سەلبەستىگىن ونان ارى ىلگەرىلەتەدى.

جەمەنەي وتكەلى ازيا مەن ەۆروپانى تۇتاستىراتىن التىن ارنا جانە باتىسقا ەسىك اشۋداعى الدىڭعى شەپ، ەلىمىزدىڭ باتىس بولەگىندەگى رەسەيگە ەڭ جاقىن مەملەكەتتىك 1-دارەجەلى قۇرلىق جولى وتكەلى، سونداي-اق جۇڭگو — قازاقستان — رەسەي حالىقارالىق تاسىمال ءىرى ارناسىنىڭ ماڭىزدى ءتۇيىنى. قازىر بۇل وتكەلدە مەملەكەت بەكىتكەن ەلىمىزدەگى 15-، شينجياڭداعى 4-مەملەكەت دارەجەلى شەكارا ەكونوميكالىق سەلبەستىك رايونى بار. وندا مەملەكەتتىڭ تۇڭعىش توپتاعى باتىس سولتۇستىكتەگى بىردەن-ءبىر اۋىل شارۋاشىلىعىندا سىرتقا ەسىك اشۋ سەلبەستىك سىناق رايونى ىرگە تەپكەن، شينجياڭنىڭ ”جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى“ وزەكتى رايونىنىڭ سولتۇستىك ارناسىنىڭ ماڭىزدى تىرەگى. وتكەل حالىقارالىق ساۋدا زات اينالىمى، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن مانەرلەۋ، تازا ەنەرگيانى اشۋ جانە جابدىق جاساۋ، شەكارا سىرتىنداعى مۇناي، تابيعي گاز بايلىعىن يمپورت ەتۋ، مانەرلەۋ، حالىقارالىق سۋ ونىمدەرى قاتارلى ابزال كاسىپتى قالىپتاستىردى.

جەمەنەي وتكەلىندە وسى توپتاعى ءتىرى قىسقىش پاتشاسىنىڭ شەكارادان كىرۋى كەزدەيسوق ەمەس، بۇل جەمەنەي شەكارادان كىرگەن ازىقتىق سۋ ورگانيزمىن بەلگىلەنگەن باقىلاۋ-باسقارۋ ورنىنىڭ ىسكە قوسىلۋىنىڭ ارقاسى. جەمەنەي اۋدانى مەملەكەت دارەجەلى ەكى تەكشەنىڭ قاباتتاسۋ رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي ىستەپ، داعدىنى بۇزىپ، جەمەنەي شەكارادان كىرگەن ازىقتىق سۋ ورگانيزمىن بەلگىلەنگەن باقىلاۋ-باسقارۋ ورنىن وتكەل رايونىنان 18 كيلومەتر قاشىقتىقتاعى جەمەنەي شەكارا سەلبەستىك رايونىندا (اۋىل شارۋاشىلىق سىناق رايونىندا) قۇرۋ شەشىمىن جاسادى. سونىمەن بىرگە، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ، اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ جانە ءۇرىمجى كەدەنىنىڭ زور كۇشپەن قولداۋىندا، التاي ايماقتىق پارتكومنىڭ، اكىمشىلىك مەكەمەسىنىڭ نەگىزگى باسشىلارى بەلگىلەنگەن باقىلاۋ-باسقارۋ ورنىن تەكسەرىپ بەكىتۋ قىزمەتىن تىكەلەي وزدەرى قاداعالاپ ءبىتىرىپ، ەرەكشە ىستەردى ەرەكشە ءبىتىردى، رەفورمادا جاڭالىق اشىپ، بەلگىلەنگەن باقىلاۋ-باسقارۋ ورنىن تەكسەرىپ بەكىتۋ ءتۇيىنى كوپ بولۋ، ءتارتىبى كۇردەلى، پەريودى ۇزاق بولۋ قاتارلى قامالدى تالقانداپ، ءبىر جاعىنان بەكىتىپ، ءبىر جاعىنان قۇرىپ، ءبىر-بىرلەپ ىلگەرىلەتىپ، 14 مىڭ شارشى مەتردەن استام باقىلاۋ-باسقارۋ ورنىن بىرگە قۇرىپ، 40 ميلليون 700 مىڭ يۋان قارجى قوسىپ 50 توننا سۋ ورگانيزمىن تەكسەرۋ، ۋاقىتشا ساقتاۋ قاجەتىن قاناعاتتاندىردى.

ەڭبەگىڭ قاتتى بولسا، تاتقانىڭ ءتاتتى بولادى. 8-ايدىڭ 19-كۇنى جەمەنەي شەكاراسىنان كىرگەن سۋ ورگانيزمىن باقىلاۋ-باسقارۋ ورنى كەدەن باس مەكەمەسىنىڭ نىسان تۇرعىزىپ تەكسەرىپ بەكىتۋىنە يە بولدى؛ 10-ايدىڭ 10-كۇنى كەدەن باس مەكەمەسىنىڭ بەكىتۋىنەن ءوتىپ، شينجياڭداعى قۇرلىقتىق وتكەلىنىڭ ىشىندە تۇڭعىش بەكىتىلگەن سۋ ورگانيزمىن بەلگىلەنگەن باقىلاۋ-باسقارۋ ورنى بولىپ، شينجياڭنىڭ، ءتىپتى، باتىس سولتۇستىكتەگى 5 ولكەنىڭ قۇرلىقتىق وتكەلى ارقىلى شەكارادان كىرگەن سۋ ورگانيزمدەرىن تاسىمالداۋداعى بوستىقتى تولتىردى؛ 10-ايدىڭ 30-كۇنى سولتۇستىك مۇزدى مۇحيتتان اكەلىنگەن ءتىرى قىسقىش پاتشاسى يمپورت ەتىلدى. نىسان تۇرعىزۋدان تەكسەرىپ بەكىتۋگە، قۇرىلۋدان يمپورت ەتۋگە دەيىن نە ءبارى 7 اي ۋاقىت جۇمسالدى.

ءتىرى قىسقىش پاتشاسى تەڭىز سۋىنان ايرىلعاننان كەيىن ءومىر ءسۇرۋ ۋاقىتى ءبىرشاما قىسقا بولىپ، شىعىن كوپ بولادى. كەدەننەن ءوتۋ ۋاقىتىن زور دارەجەدە قىسقارتىپ، مەملەكەت قاقپاسىنىڭ بيولوگيالىق حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىزداندىرىپ، كاسىپورىنداردىڭ وزىندىك قۇنىن تومەندەتۋ ءۇشىن، جەمەنەي كەدەنى مەن جەمەنەي شەكارا سەلبەستىك رايونى (اۋىل شارۋاشىلىق سىناق رايونى) الدىڭعى مەزگىلدە 7 ادامدى جيلين ولكەسىنىڭ حۇنچۇن قالاسىندا 5 كۇندىك ۇيرەنۋگە جىبەرىپ، شەكارادان كىرگەن ازىقتىق سۋ ورگانيزمىن باقىلاۋ-باسقارۋ، تەكسەرىپ قويا بەرۋ، تەكسەرۋ، باجى الۋ قاتارلى كەدەننەن ءوتۋ بارىسىن مۇقيات ۇيرەندى جانە ناق مايداندا جۇمىس ىستەدى. سونىمەن، جەمەنەي كەدەنىنىڭ سۋ ورگانيزمىن تەكسەرۋ قابىلەتىن جاپپاي جوعارىلاتىپ، ىركىلىسسىز وتەتىن بولدى. تۇڭعىش توپتاعى ٴتىرى قىسقىش پاتشاسىن كەدەننەن وتكىزۋ بارىسىندا جەمەنەي كەدەنى كاسىپورىننىڭ يمپورت جوسپارىن الدىن الا ۇعىسىپ، كەدەننەن ءوتۋدى قامتاماسىزداندىرۋ، شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ قىزمەتى ارناۋلى گرۋپپاسىن قۇرىپ، كەدەننەن ءوتۋ بارىسىن جاپپاي رەتتەپ، جاعدايعا قاراي كەدەننەن وتكىزۋ جوباسىن جاساپ، ءارقايسى بۋىننىڭ ۇشتاسۋىن، قارىم-قاتىناسىن كۇشەيتىپ، كاسىپورىنداردىڭ كەدەننەن ءوتۋ دايىندىعىن ويداعىداي ىستەۋىنە جەتەكشىلىك ەتىپ، قىسقىش پاتشاسىن ”شەكارادان كىرىسىمەن تەكسەرۋ، الدىمەن تەكسەرۋ، الدىمەن قويا بەرۋ“ سىندى جاسىل ارنا ارقىلى كەدەننەن وتۋگە كەپىلدىك ەتتى.

قىسقىش پاتشاسىنىڭ ءتىرى كۇيدە بولۋىنا كەپىلدىك ەتۋ ءۇشىن، قىسقىش پاتشاسىن يمپورت ەتەتىن سىرتقى ساۋدا كاسىپورىندارى 30 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، ارناۋلى تاسىمال تيەۋىش قورابىنا تاپسىرىس بەردى ءارى اۆتوكولىككە بىردەن كاسىپتىك تەكسەرۋ قىزمەتكەرىن ورنالاستىرىپ، جول بويىنداعى تاسىمال تەمپەراتۋراسى مەن تۇز دارەجەسىن ولشەۋ جانە تىزگىندەۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەپ، قىسقىش پاتشاسىنىڭ ءتىرى جانە جاس كۇيىن ساقتاۋىن قامتاماسىزداندىردى.

وسى رەت قىسقىش پاتشاسىن يمپورت ەتۋ جەمەنەي وتكەلىنىڭ قاتتى بولشەك قۇرىلعىلارى مەن باقىلاۋ-باسقارۋ قابىلەتىن سىننان وتكىزۋ عانا ەمەس، شينجياڭنىڭ، ءتىپتى، بۇكىل ەلدىڭ سۋ ونىمدەرى بازارىنا دەگەن ءبىر رەتكى ماڭىزدى تولىقتاۋ بولىپ تابىلادى. ايتا كەتۋگە تاتيتىنى، جەمەنەي اۋدانى تاعى ”ءبىر وتكەل ارقىلى ءتورت ەلدى تۇتاستىرۋ“ سىندى وڭىرلىك ابزالدىلىعىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، ابزالدىلىق ارقىلى كاسىپ سالاسىن شوعىرلاندىرىپ، حالىقارالىق توڭازىتىلعان سۋ ونىمدەرى تىزبەگىن اشىپ، جەمىس-جيدەك، كوكونىس، سيىر، قوي ەتى جانە تەڭىز ونىمدەرى قاتارلىلاردى يمپورت-ەكسپورت ەتتى. جىل باسىنان بەرى، قازاقستان قاتارلى ەلدەن يمپورت ەتىلگەن كوكسەركە، تابان بالىق، شورتان قاتارلى توڭازىتىلعان سۋ ونىمدەرى جەمەنەي وتكەلى ارقىلى جۇڭگو بازارىنا كىردى. الدىڭعى 3 توقساندا جەمەنەي وتكەلىنەن 710 توننا توڭازىتىلعان سۋ ونىمدەرىن يمپورت ەتتى.

جەمەنەي شەكارا ەكونوميكالىق سەلبەستىك رايونى ەكونوميكانى دامىتۋ مەكەمەسىنىڭ باستىعى ليۋ شۋە تىلشىگە: وسى رەت قىسقىش پاتشاسىن ءساتتى يمپورت ەتىپ، جەمەنەي وتكەلىنىڭ سۋ ونىمدەرى ساۋداسىنا تىڭ ومىرشەڭدىك كۇش قوستىق. جەمەنەي اۋىل شارۋاشىلىعىندا سىرتقا ەسىك اشۋ سەلبەستىك سىناق رايونى شەكارادان كىرگەن ازىقتىق سۋ ورگانيزمىن باقىلاۋ-باسقارۋ ورنىن بەلگىلەۋ ساياساتىنان ۇزدىكسىز ويداعىداي پايدالانىپ، سۋ ونىمدەرىن يمپورت ەتۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، كاسىپ تىزبەگىن ۇزارتىپ، كوپ جاقتى، 2 جاقتى اۋىل شارۋاشىلىق سالاسىنداعى حالىقارالىق اۋىس-كۇيىس پەن سەلبەستىكتى ۇزدىكسىز كەڭەيتەدى. سىناق رايونىن ەلىمىزدىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىن اشىق دامىتۋدىڭ جەتەكشى رايونى، اۋىل شارۋاشىلىق عىلىم-تەحنيكاسىندا جاڭالىق اشۋدا الدىمەن جولعا قويىلاتىن رايون، اۋىل شارۋاشىلىعىندا تيپىن وزگەرتىپ دامىتۋداعى ۇلگى رايونى، اۋىل- قىستاق كاسىپ سالاسىن توعىسپالى دامىتۋدان ۇلگى كورسەتۋ رايونى ەتىپ قۇرىپ شىعۋعا قۇلشىنىپ، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول“ اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ حالىقارالىق سەلبەستىگىنەن ۇلگى كورسەتۋ ۇلگىسى نىساناسىنا قاراي ارشىندى قادام تاستايدى،- دەدى.