11-ايدىڭ 5-كۇنى اۆتونوميالى رايوندىق اۋرۋدان ساقتانۋ-تىزگىندەۋ ورتالىعى سالاماتتىق ەسكەرتۋىن جاريالاپ، جۋىقتا سۋ شەشەك ءجيى تۋىلاتىن مەزگىل باستالدى، جۇرتشىلىق قىراعىلىقتى كۇشەيتۋى ءارى دەر كەزىندە قاجەتىنە قاراي ۆاكسينا قويدىرۋى قاجەت دەپ ەسكەرتتى.
”سۋ شەشەك دەگەنىمىز سۋ شەشەك-بەلدەۋشە ۇشىق ۆيرۋسى（VZV）جۇعۋدان تۋىلاتىن قىزۋ، بورتپە شىعۋ سيپاتتى اۋرۋ، جۇعىمتالدىعى وتە كۇشتى، ’جۇزدەسكەننەن جۇعادى‘ دەپ تە ايتىلادى، بالاباقشا جانە مەكتەپتە وتە وڭاي، كولەمدى جۇعىمدالادى“. اۆتونوميالى رايوندىق اۋرۋدان ساقتانۋ-تىزگىندەۋ ورتالىعى يممۋنيتەت جوسپارى بولىمشەسىنىڭ جاۋاپتىسى شيە نا تانىستىرىپ بىلاي دەدى: سۋ شەشەك-بەلدەۋشە ۇشىق ۆيرۋسى ادام دەنەسىنە جۇققاننان كەيىن، سۋ شەشەك جانە بەلدەۋشە ۇشىق سىندى ەكى ءتۇرلى اۋرۋ تۋدىرادى. سۋ شەشەكپەن كوبىندە 2-10 جاس ارالىعىنداعى بالالار جۇعىمدالادى، كلينيكالىق بەلگىسى بەتكە بۇرشاق ءپىشىندى ءمولدىر بورتكەن شىعادى؛ بەلدەۋشە ۇشىق سۋ شەشەك جازىلعان سوڭ شىعادى، ءبىر ءبولىم ۆيرۋس ادام دەنەسىندەگى نەرۆ تامىرىنىڭ ىشىنە جاسىرىنىپ الىپ، ادام دەنەسىنىڭ يممۋنيتەتتىك قۋاتى تومەندەگەن كەزدە، ۆيرۋس تاعى ءبىر رەت جاندانىپ كۇشەيەدى، بۇل قارتتاردا كوبىرەك بايقالادى، بەل، قارىن بولىمىنە، كەۋدە، ارقا بولىمىنە جانە باس، بەت بولىمىنە كوبىرەك شىعادى، اۋرۋ قوزعالعاندا، قىشىپ جان شىداتپايدى.
ءار جىلى 11-ايدان كەلەسى جىلى 1-ايعا دەيىن سۋ شەشەك ءجيى تۋىلاتىن مەزگىل سانالادى، سۋ شەشەك اۋرۋىنا شالدىققان ناۋقاس بىردەن-ءبىر تاراتۋ قاينارى بولادى، باستىسى، تۇكىرىك شاشىراندىسى جانە اۋا ارقىلى تارالادى، سۋ شەشەك اۋرۋىنا شالدىققان ادام جانە ونىڭ ۆيرۋسىمەن لاستانعان كيىم-كەشەك، ورامال سياقتى زاتتار ارقىلى دا تارالادى. سۋ شەشەكتىڭ جاسىرىن مەزگىلى شامامەن 9 كۇن دە 21 كۇن بولادى، ادەتتە 2 اپتانىڭ ار جاق-بەر جاعىندا، جاسىرىن مەزگىلىنىڭ سوڭعى كەزەڭىندە، اۋرۋ ۇستاۋدان 2-3 كۇن بۇرىن، سونداي-اق اۋرۋ ۇستاعاننان تەرىدەگى بورتپە قارا قوتىرلانعانعا دەيىنگى ارالىقتىڭ بارىندە جۇقپالى بولادى.
ادامدار قاۋىمى سۋ شەشەكتى وڭاي جۇقتىرىپ الادى. سۋ شەشەكپەن جۇعىمدالعان سوڭ قىزۋ، باس اۋىرۋ، دارمەنسىزدەنۋ سياقتى اۋرۋ بەلگىلەرى بايقالۋى مۇمكىن؛ وسىلاي جالعاسىپ 1-2 كۇننەن كەيىن تەرىگە بورتكەن شىعادى، بورتكەن ۇلى دەنەگە كوبىرەك، اياق-قولعا ازىراق شىعادى، قىشۋ قوسانجارلايدى، ۇقساس ءبىر بولىك تەرىدە بورتكەن، سۋلى بورتكەن جانە قارا قوتىرلانۋ ءبىر ۋاقىتتا پايدا بولادى. شامامەن ءبىر اپتادان كەيىن قارا قوتىرلانىپ تۇسە باستايدى، ادەتتە تىرتىق قالمايدى، ەگەر بورتكەن جارىلىپ، ودان قاتتى قابىناتىن بولسا، قارا قوتىرلانىپ تۇسكەن ورىندا تىرتىق قالۋى مۇمكىن.
سۋ شەشەك وزىندىك تەجەم ارقىلى ساۋىعاتىن اۋرۋ، 10 كۇن مولشەرىندە وزدىگىنەن جازىلادى. سۋ شەشەككە شالدىققان ناۋقاستار بورتكەن شىعا باستاعاننان بارلىق شەشەك بورتكەنى قارا قوتىرلانعانعا دەيىنگى ارالىقتا اۋاشالانۋى كەرەك؛ ناۋقاس پايدالانعان ورامال، كورپە-جاستىق، ويىنشىق، ىدىس-اياقتاردى قايناعان سۋعا سالۋ نەمەسە كۇنگە جايۋ سياقتى ادىستەرمەن زارارسىزداندىرۋ قاجەت. سۋ شەشەك ءجيى تۋىلاتىن مەزگىلدە جۇرتشىلىق جەكە باسىنىڭ تازالىعىنا كوڭىل ءبولۋى، ەرەسەكتەر مەن بالالار قولدارىن ءجيى جۋۋى، شۇعىل سيپاتتى سۋ شەشەكپەن جۇعىمدالعان ناۋقاستارعا جۋىماۋى قاجەت. دەنە شىنىقتىرۋدى كۇشەيتۋ، سىرتتا كوبىرەك دەنە ارەكەتىن جاساۋ كەرەك. بالالاردى ادام توپتاسقان ورتاعا اپارۋدان بارىنشا ساقتانۋ قاجەت ءارى بالالاردى اۋىرىپ جاتقان بالالاردىڭ ۇيىنە دە اپارماۋ كەرەك.
”سۋ شەشەك بالالاردا عانا بولاتىن جۇقپالى اۋرۋ ەمەس، ەرەسەكتەر دە جۇعىمدالادى، اسىرەسە، بۇرىن سۋ شەشەك شىقپاعان ءارى سۋ شەشەك ۆاكسيناسىن ەكتىرمەگەن ادامدار مۇنىمەن جۇعىمدالعاننان كەيىن، اۋرۋ بەلگىلەرى وتە قاتتى بولۋى مۇمكىن، 12 ايعا تولعان جانە ودان جوعارى جاستاعى سۋ شەشەكتى وڭاي جۇقتىراتىن ادامداردىڭ يممۋنيتەتتىك ۆاكسينا سالدىرۋ ءتارتىبى بويىنشا تەز ارادا سۋ شەشەك ۆاكسيناسىن سالدىرۋىن ۇسىنامىز“. شيە نا بىلاي دەدى: ءتۇرلى جاستاعى ادامداردىڭ سۋ شەشەك ۆاكسيناسىن سالدىرۋ ءتارتىبى ۇقسامايدى، ناقتى جاعدايدى ءوزى تۇرعان جەردەگى اۋىل-قالاشىق ەمحانالارىنان، الەۋمەتتىك اۋماق سالاماتتىق قىزمەت وتەۋ ورتالىعىنان ۇعىسىپ، ءوز ەركىمەن ۆاكسينا سالدىرۋى قاجەت.
1. ءبىر جاستان 14 جاسقا دەيىنگى بالالار
12 ايدان 18 ايعا دەيىنگى نارەستەلەرگە ءبىر رەت، 4 جاستان 6 جاسقا دەيىنگى سابيلەرگە 2 رەت ۆاكسينا سالدىرۋ؛ تانىستىرعان ءتارتىپ بويىنشا 2 رەتكى ۆاكسينانى سالدىرماعان بالالاردىڭ 2 رەت ۆاكسينا سالدىرۋىن، ۆاكسينا سالدىرۋ ارالىعى 3 اي نەمەسە ونان ارتىق بولۋىن ۇسىنامىز.
2. 15 جاستان اسقان ادامدار
قاتەرلى، اۋىر ناۋقاستارمەن وتە جاقىن جۇرگەندەر، زور دارەجەدە اۋرۋى اشكەرە بولعان نەمەسە اۋرۋ تاراتۋ قاتەرى بايقالعان ادامدار، جۇكتى بولماعان تۋىت جاسىنداعى ايەلدەر، ەگەر بۇرىن سۋ شەشەك شىقپاعان بولسا، مىنا ءتارتىپ بويىنشا ۆاكسينا سالدىرۋى كەرەك: سۋ شەشەك ۆاكسيناسىن ەكتىرمەگەندەر 2 رەت ۆاكسينا ەكتىرۋ، ارالىعى 4 - 8 اپتا بولۋ؛ بۇرىن ءبىر رەت سۋ شەشەك ۆاكسيناسىن ەكتىرگەن بولسا، تاعى ءبىر رەت ۆاكسينا ەكتىرۋ، الدىڭعى رەتكىمەن ارالىعى از دەگەندە 4 اپتا بولۋ قاجەت.
ناۋقاسپەن وتە جاقىن جۇرگەن، وڭاي جۇعىمدالاتىن ادامدار دەرەۋ سۋ شەشەك ۆاكسيناسىن سالدىرۋى قاجەت. سۋ شەشەك شىققان ادامعا جاقىن جۇرگەن ادام 3-5 كۇن ىشىندە سۋ شەشەك ۆاكسيناسىن سالدىرۋى كەرەك، اۋرۋدىڭ تۋىلۋىن ءونىمدى تەجەۋ نەمەسە اۋرۋدىڭ اسقىنۋ دارەجەسىن تومەندەتۋ ءۇشىن، ۆاكسينا سالدىرۋ قانشالىقتى ەرتە بولسا، سونشالىقتى جاقسى.
3. بۇرىن سۋ شەشەك شىققان بولسا، ۆاكسينا قويدىرۋدىڭ قاجەتى بار ما
سۋ شەشەك شىققان ادامداردىڭ دەنەسىندە ۇزاق ۋاقىتتىق يممۋنيتەت كۇشى پايدا بولادى، قايتادان جۇعىمدالۋ مۇمكىندىگى تىم از، سوندىقتان قايتادان سۋ شەشەك ۆاكسيناسىن سالدىرۋدىڭ قاجەتى جوق.
الايدا سۋ شەشەكتەن ابدەن ساۋىققان سوڭ دا دەنە ۆيرۋستان بۇكىلدەي تازارا قويمايدى، قايتا ۇزاق ۋاقىت كومەسكى جاساي بەرەدى؛ جاستىڭ ۇلعايۋىنا ىلەسە، ادامداردىڭ يممۋنيتەت قۋاتى تومەندەگەن كەزدە، ۆيرۋس قايتادان جاندانىپ بەلدەۋشە ۇشىقتى تۋدىرادى. بەلدەۋشە ۇشىققا شالدىعۋ مولشەرى مەن اۋىرلاسۋ دارەجەسى جاستىڭ ۇلعايۋىنا ىلەسە جوعارىلايدى. 50 جاستان اسقان ادامداردىڭ بەلدەۋشە ۇشىق ۆاكسيناسىن سالدىرۋىن ۇسىنامىز، ناقتى جاعدايدى ءوزى تۇرعان جەردەگى اۋىل-قالاشىق ەمحانالارىنان، الەۋمەتتىك اۋماق سالاماتتىق قىزمەت وتەۋ ورتالىعىنان ۇعىسسا بولادى.
