ايدارشا ارتەريانىڭ قالىڭداۋىنان بولاتىن جۇرەك اۋرۋى دەگەنىمىز ايدارشا ارتەرياداعى ماي قوسىندىلارىنىڭ قاباتتالا قالىڭداۋىنان پايدا بولادى. بۇنداي ماي قوسىندىلارى قاباتتالا قالىڭداپ، ايدارشا ارتەريانىڭ ىشكى قابىعىنا جينالىپ قالادى، ۋاقىت ۇزارا كەلە ايدارشا ارتەريانىڭ تۇتىك اۋزىن اۋىر دارەجەدە تارايتىپ، ءتىپتى، بىتەپ الادى، سودان قاننىڭ اعۋ مولشەرى ازايىپ، جۇرەككە وتتەگى جەتىسپەيدى، جۇرەك بۇلشىق ەتىنىڭ ەنەرگياسى ازايىپ، ءبىر قىدىرۋ قان ازدىق سيپاتتى بەلگىلەر بايقالادى، مىسالى، جۇرەك قىسادى، تىنىس تارايادى، جۇرەك شانشىپ اۋىرادى، جۇرەكتىڭ قالىپتى قىزمەتى تۇرلىشە ىقپالعا ۇشىرايدى، جاعداي اۋىر بولعاندا جۇرەك بۇلشىق ەتى ولەتتەنەدى، ءتىپتى، ومىرگە قاتەر توندىرەدى.
1. كوكىرەك شانشىپ اۋىرۋ.
2. تىنىس تارايۋ، جۇرەك قىسىلۋ.
3. جۇرەك قوبالجۋ، دەمىگۋ.
4. جۇرەك سوعۋ ريتىمى قالىپسىزدانۋ.
5. جۇرەگى تۇتقيىل توقتاپ قالۋ.
1. ازىقتانۋ
«4 تومەن، 2 جوعارى» — تومەن تۇزدى، تومەن قانتتى، تومەن مايلى، تومەن جىلۋ ەنەرگيالى جانە جوعارى ۆيتاميندى، جوعارى سەلليۋلوزالى دەگەندى بىلدىرەدى.
تومەن تۇزدى: ادەتتەگى ەرەسەك ادامدار كۇنىنە 5-6 گرام تۇز تۇتىنۋ، كۇندەلىكتى تۇرمىس بارىسىندا جۇرەك اۋرۋى بار ادامدار تۇزدى از تۇتىنۋى قاجەت، ادەتتەگى جاعدايدا 3-5 گرام مولشەرىندە تەجەۋ قاجەت.
تومەن مايلى: تومەن مايلى دەگەنىمىز حايۋانات مايىن از تۇتىنۋعا قاراتىلادى.
پراميدا سيپاتىندىق ازىقتانۋ.
2. دەنە ارەكەتى
ارەكەتتەنۋ پرينسيبى: تاباندى بولۋ، رەتتى بولۋ، ولشەمدى بولۋ؛ ”ءبىر، ءۇش، بەس، جەتى“ بويىنشا ارەكەتتەنۋ. ”ءبىر“ — كۇنىنە ءبىر رەت دەنە ارەكەتىن جاساۋ. ”ءۇش“ — كۇنىنە 30 مينۋتتان ارتىق ارەكەت جاساۋ. ”بەس“ — اپتاسىنا بەس رەت دەنە ارەكەتىن جاساۋ. ”جەتى“ — ءار رەتكى ارەكەتتەنۋدەگى جۇرەك ريتىمى+جاس شاماسى=170 بولۋ.
دەنە سالماق كورسەتكىشى (BMI) = دەنە سالماعى (كيلوگرام) ÷ بوي بيىكتىگى (مەتر).
دەنە سالماق كورسەتكىشى 19-24 ارالىعىندا بولسا ولشەمدى بولادى.
دەنە سالماق كورسەتكىشىن باعالاۋ ولشەمى: 18دەن كىشى بولسا ارىق، 24تەن ۇلكەن، 26.5تەن كىشى بولسا، سالماعى ارتقان، 27دەن ۇلكەن بولسا، سەمىزدىك سانالادى.
