ئۈندىدار سالۇنى تەرجىمىسى
ئىران باشقۇرۇلىدىغان بومبا بىلەن ئىسرائىلىيەگە ھۇجۇم قىلغاندىن كېيىن، ئىسرائىلىيە ئىككى ھەپتە ئۆچ ئالدى. بۈگۈنكى خەۋەردە كۆرسىتىلىشچە،10 نەچچە كۈنلۈك باھالاش ۋە ئامېرىكا بىلەن پىكىر ئالماشتۇرۇش ئارقىلىق، ئىسرائىلىيە ئاخىرى ئىراندىن ئۆچ ئېلىش پىلانىنى بېكىتكەن. ئۇنداقتا ئىسرائىلىيە ئىرانغا زادى قانداق قايتۇرما زەربە بېرىدۇ؟ بۇ ھەرىكەت قاچان يولغا قويۇلىدۇ؟ ئامېرىكا يەنە نېمىدىن ئەنسىرەۋاتىدۇ؟ ئىسرائىلىيە لىۋانغا ھاۋا ھۇجۇمى قىلدى، ئىسرائىلىيە ئۆچ ئېلىش پىلانىنى تۈزدى، ئامېرىكا جىددىي ئەسكەر ئەۋەتتى، مەركىزىي تېلېۋىزىيە ئىستانسىسى خەۋەرلىرىنىڭ ئەڭ يېڭى خەۋىرىگە ئاساسلانغاندا، ئىسرائىلىيەنىڭ ئەھۋالدىن خەۋەردار ئەمەلدارىنىڭ ئاشكارىلىشىچە، ئىسرائىلىيە تەپسىلىي ئۆچ ئېلىش لايىھەسىنى تۈزۈپ بولغان ھەمدە ئىسرائىلىيە ھاۋا ئارمىيەسى ئىران چېگرىسى ئىچىدىكى نۇرغۇن نىشانلارنى بېكىتكەن.
بۇ نىشانلار ئاساسلىقى باشقۇرۇلىدىغان بومبا قويۇپ بېرىش قۇرۇلمىسى، ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلان قويۇپ بېرىش قۇرۇلمىسى، ھەربىي ئامبار ۋە ھۆكۈمەت بىناسى قاتارلىق ھالقىلىق ئەسلىھەلەرگە مەركەزلەشكەن بولۇپ، ئىراننىڭ يادرو قورالى تۈرى ۋە نېفىت ئەسلىھەلىرىدىن ئالاھىدە ئۆزىنى چەتكە ئالغان. گەرچە بۇ پىلان يەنە ئىسرائىلىيە ئىچكى كابېنتىنىڭ تەستىقىدىن ئۆتۈشى كېرەك بولسىمۇ، لېكىن بۇ تەرتىپ ئاساسەن شەكىل جەھەتتىن بولۇپ، تەستىققا ئېرىشىش ئاساسەن تاختايغا مىخ قاقىدىغان ئىش. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، ئۆچ ئېلىش ھەرىكىتى 11 - ئاينىڭ 5 - كۈنى، يەنى ئامېرىكا زۇڭتۇڭ سايلىمىغا بېلەت تاشلاش كۈنىدىن بۇرۇن ئېلىپ بېرىلىدۇ. 10 - ئاينىڭ 1 - كۈنىگە نەزەر سالساق، ئىران ئىسرائىلىيەگە 180 دىن ئارتۇق تىرايېكتورىيەلىك باشقۇرۇلىدىغان بومبا قويۇپ بەردى، ئىران تەرەپ بۇنى ئۆزىنى قوغداش ئۈچۈن دەپ جار سالدى ھەمدە ئەگەر ئىسرائىلىيە ئۆچ ئالسا، ئىران تېخىمۇ قاتتىق قايتۇرما زەربە بېرىدۇ دەپ تەھدىت سالدى. دىققەت قىلىشقا ئەرزىيدىغىنى شۇكى، ئىراننىڭ باشقۇرۇلىدىغان بومبىلىرىنىڭ كۆپ قىسمى مۇۋەپپەقىيەتلىك ھالدا مۇداپىئەنى بۆسۈپ ئۆتتى، بۇ ئاساسلىقى ئۇنىڭ ئاۋازدىن تېز ئۇچىدىغان باشقۇرۇلىدىغان بومبا ئەۋزەللىكىدىن بولغان بولۇپ، ئىسرائىلىيەنىڭ «تۆمۈر گۈمبەز» مۇداپىئە سىستېمىسىنى ئامالسىز قالدۇردى. بۇنىڭ ئۈچۈن، بېدىن ھۆكۈمىتى 100 ئامېرىكا ئەسكىرىنى ئىسرائىلىيەگە ماسلىشىپ مۇداپىئەلىنىش ئۈچۈن ئەۋەتىشنى قارار قىلدى ھەمدە ئىسرائىلىيەگە ئامېرىكىنىڭ «ساد» ناملىق باشقۇرۇلىدىغان بومبىدىن مۇداپىئەلىنىش سىستېمىسىنى جىددىي ئورۇنلاشتۇردى.
ساد سىستېمىسىنىڭ مۇداپىئە رادىئۇسى 200 كىلومېتىرغا يېتىدۇ، ئېتىش مۇساپىسى 3500 كىلومېتىردىن ئاشىدىغان يىراق مۇساپىلىق ۋە قىتئەلەر ئارا ئۇچىدىغان باشقۇرۇلىدىغان بومبىنى ئۈنۈملۈك توسالايدۇ، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ئوتتۇرا، يېقىن مۇساپىلىق باشقۇرۇلىدىغان بومبىنى قوغدايدۇ. بۇ ھەرىكەت ئامېرىكىنىڭ ئىسرائىلىيەدىن ئۆچ ئېلىش پىلانىنىڭ ناھايىتى ئېنىق ئىكەنلىكىنى، بۇ ھەرىكەتنىڭ ئىران ۋە ئۇنىڭ ئىتتىپاقداشلىرىنىڭ ئومۇميۈزلۈك قايتۇرما زەربە بېرىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغانلىقىنى ئالدىن پەرەز قىلغانلىقىنى، شۇڭا ھالقىلىق مۇداپىئە تەدبىرى قوللانغانلىقىنى ئېنىق كۆرسىتىپ بېرىدۇ. ئىسرائىلىيەنىڭ غەززەگە ھاۋا ھۇجۇمى قىلىشى نىتانىياخۇنىڭ ۋەدىسى ۋە ئامېرىكىنىڭ ئەندىشىسى گەرچە ئىسرائىلىيەنىڭ ئۆچ ئېلىش پىلانى ئامېرىكىنىڭ تەلىپىگە رىئايە قىلىپ، ئىراننىڭ يادرو ئەسلىھەلىرى ۋە ئېنېرگىيە ئەسلىھەلىرىدىن ئۆزىنى قاچۇرغانلىقىنى كۆرسىتىپ بەرسىمۇ، لېكىن ئامېرىكا تەرەپ يەنىلا بۇنىڭدىن ئەنسىرەيدىغانلىقىنى بىلدۈردى. ئىككى ئامېرىكا ئەمەلدارىنىڭ ئاشكارىلىشىچە، گەرچە بېدىن ھۆكۈمىتى ئىسرائىلىيەنىڭ كاپالىتىگە ئېرىشكەن بولسىمۇ، لېكىن ئامېرىكا بۇ ۋەدىلەرنى يىمىرىلمەس، ئەمەلىي ئەھۋالدا ھەر ۋاقىت ئۆزگىرىش بولۇشى مۇمكىن دەپ قارىمايدىكەن.
قانداقلا بولمىسۇن، ئىسرائىلىيە ئىلگىرى كۆپ قېتىم ئامېرىكىغا بەرگەن ۋەدىسىگە خىلاپلىق قىلغان. مەسىلەن،
ئالدىنقى ئايدا نىتانىياخۇ فىرانسىيە زۇڭتۇڭى ماكرون ئوتتۇرىغا قويغان لىۋاننىڭ ۋاقىتلىق ئۇرۇش توختىتىش پىلانىنى قوبۇل قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن، لېكىن ئىككى كۈندىن كېيىن ئىسرائىلىيە كەڭ كۆلەملىك ھاۋا ھۇجۇمى قوزغاپ، پارتىيەسىنىڭ رەھبىرى نەسرۇللانى پارتلىتىپ ئۆلتۈرگەن. بۇنىڭدىن باشقا، ئامېرىكا ئىلگىرى ئىسرائىلىيەدىن غەززە رايونىدا ۋاقىتلىق ئۇرۇش توختىتىپ، ئىنسانپەرۋەرلىك قۇتقۇزۇش ماددىي ئەشيالىرىنى توشۇشقا رۇخسەت قىلىشنى تەلەپ قىلغان، لېكىن ب د ت نىڭ دوكلاتىدا كۆرسىتىلىشىچە،10 - ئايدىن بۇيان، ھېچقانداق ئىنسانپەرۋەرلىك قۇتقۇزۇش ماددىي ئەشيالىرى غەززەگە مۇۋەپپەقىيەتلىك يەتكۈزۈلمىگەن. بۇنىڭغا قارىتا، ئامېرىكا ئىسرائىلىيەدىن 30 كۈن ئىچىدە ئۆزگەرتىشنى تەلەپ قىلدى، ئالماشتۇرۇش شەرتى سۈپىتىدە، ئامېرىكا ئىسرائىلىيەگە ساد سىستېمىسىنى ئورۇنلاشتۇرۇپ، ئۇنىڭ ئىراننىڭ ھۇجۇمىدىن مۇداپىئەلىنىشىگە ياردەم بېرىشنى قارار قىلدى. باشقىچە قىلىپ ئېيتقاندا، ئامېرىكا ئىسرائىلىيەنىڭ ئىرانغا قايتۇرما زەربە بېرىشىگە چەكلىك قوشۇلىدۇ ھەمدە ئىسرائىلىيەنى ئىلگىرىكى ۋەدىسىگە ئەمەل قىلىشقا ئۈندەيدۇ. بۇ خىل ئۇسۇل ئەمەلىيەتتە ۋەدىنى ئىسرائىلىيەنىڭ ۋەدىسىگە ئالماشتۇرغانلىق، ئەمما ئامېرىكا ئىسرائىلىيەنىڭ رىئايە قىلىش ئەھۋالىدىن باشتىن - ئاخىر گۇمانلىنىپ كەلدى.
