بىدېن ئۇكرائىنانىڭ ئامېرىكىدا ياسالغان يىراق مۇساپىلىك باشقۇرۇلىدىغان بومبا ئارقىلىق رۇسىيەنىڭ كىندىك رايونىغا زەربە بېرىشىگە يول قويغاچقا، رۇسىيە يادرو ئىستراتېگىيەسىنى بىۋاسىتە ئۆزگەرتتى ھەمدە يېڭى تىپتىكى باشقۇرۇلىدىغان بومبا ئارقىلىق ئۇكرائىناغا قايتۇرما زەربە بەردى.
ئامېرىكا تەرەپ بوش كەلمىدى. دۆلەت مۇداپىئە مىنىستىرلىكى ئىستراتېگىيە قوماندانلىق شىتابىنىڭ باياناتچىسى توماس بۇكانان بەلگىلىك ئىستراتېگىيىلىك قورال زاپىسى بولغان ئەھۋال ئاستىدا، يادرو قوراللىرىنىڭ ئۆزئارا ھۇجۇم قىلىشىغا يول قويىدىغانلىقىنى ئېيتتى.
شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ئامېرىكا تاراتقۇلىرى يەنە ئامېرىكا ۋە ياۋروپادىكى بىر قىسىم ئەمەلدارلارنىڭ ئۇكرائىناغا يادرو قورالىنى قايتۇرۇپ بېرىش لايىھەسىنى ئوتتۇرىغا قويغانلىقىنى ئاشكارىلىدى.
شۇنداق دېمەي تۇرالمايمىزكى، بۇ كىشىلەر ناھايىتى ياخشى ماسلىشىپ، بىر-ئىككى ئېغىز گەپ بىلەنلا ۋەزىيەتنى يادرو ئۇرۇشى پارتلاش ئېھتىمالى بولغان دەرىجىگە كۆتۈردى.
1991-يىلى سوۋېت ئىتتىپاقى پارچىلانغاندا، ئۇكرائىنا مۇستەقىل ئىگىلىك ھوقۇقلۇق دۆلەتكە ئايلاندى. سوۋېت ئىتتىپاقى دەۋرىدە، ئۇكرائىنا بىر مۇھىم سانائەت بازىسى بولۇپلا قالماستىن، يەنە غايەت زور ھەربىي كۈچكە ئىگە ئىدى، بۇنىڭ ئىچىدە كىشىنىڭ دىققىتىنى ئەڭ تارتىدىغىنى شۇكى، ئۇ دۇنيا بويىچە يادرو قورالىغا ئىگە ئۈچىنچى چوڭ دۆلەت بولۇپ، ئامېرىكا بىلەن رۇسىيەدىن قالسىلا ئىككىنچى ئورۇندا تۇراتتى.
پارچىلانغاندا، ئۇكرائىنا چېگرىسى ئىچىدە جەمئىي 1900 دانە ئىستراتېگىيەلىك يادرو ئوق بېشى بار بولۇپ، بۇنىڭ ئىچىدە يىراق مۇساپىلىك باشقۇرۇلىدىغان بومبا، يادرو سۇ ئاستى كېمىسى ۋە بومباردىمانچى ئايروپىلان بار ئىدى.
ئەمما، گەرچە مۇشۇنداق زور يادرو قوراللىرى ئامبىرى بولسىمۇ، ئۇكرائىنا بۇ يادرو قوراللىرىنى داۋاملىق ساقلاپ قېلىشنى تاللىمىدى.
1994-يىلى،ئۇكرائىنا ئامېرىكا، روسىيە ۋە ئەنگىلىيە بىلەن " بۇداپېشت ئەسلەتمىسى"نى ئىمزالاپ، يادرو قوراللىرىدىن ۋاز كېچىشكە ۋەدە بەردى،جاۋاب قايتۇرۇش ئۈچۈن،ئۇكرائىنا بۇ دۆلەتلەردىن كەلگەن بىخەتەرلىك كاپالىتىگە ئېرىشىدۇ.
ئۇكرائىنا يادرو قورالىدىن ۋاز كېچىش بىلەن بىر ۋاقىتتا، مەلۇم دەرىجىدە ئىقتىسادىي ياردەم ۋە سىياسىي قوللاشقا ئېرىشتى.
بۇ رۇسىيەنىڭ ئۇكرائىنا مەسىلىسىدە غەربتىكى ئاساسلىق دۆلەتلەر بىلەن تۇنجى قېتىم مۇھىم كېلىشىم ھاسىل قىلىشى ئىدى، لېكىن كېيىن ئامېرىكىنىڭ كۈشكۈرتۈشى بىلەن رۇسىيە-ئۇكرائىنا يەنىلا غوۋغا كۆتۈردى، كېيىن گېرمانىيە بىلەن فىرانسىيە ئوتتۇرىغا چىقىپ يەنە مىنسك كېلىشىمى تۈزدى، لېكىن بۇ يەنىلا ئاخىرقى نۇقتا ئەمەس، يېڭى توقۇنۇش يەنە پارتلىدى.
ھازىر ئامېرىكا، ياۋروپا رۇسىيەگە قارىتا تېخىمۇ رادىكال تاكتىكا قوللىنىۋاتىدۇ، ئۇكرائىناغا يادرو قوراللىرىنى قايتۇرۇپ بېرىش مۇمكىنچىلىكىنى تىلغا ئېلىشقا باشلىدى، ئۇنداقتا غەرب راستىنلا مۇشۇنداق قىلامدۇ؟
ئەگەر ئامېرىكا، ياۋروپا ئۇكرائىنانى راستىنلا يادرو قورالى بىلەن تەمىنلىسە، مۇقەررەر ھالدا خەلقئارا جەمئىيەتنىڭ، بولۇپمۇ رۇسىيەنىڭ كۈچلۈك ئىنكاسىنى قوزغايدۇ. يادرو قوراللىرى دۆلەت بىخەتەرلىكىنىڭ سىمۋولى بولۇپلا قالماي، يەنە يەر شارى ئىستراتېگىيىلىك تەرتىپىنىڭ يادرولۇق ئامىلى.
ئەگەر راستىنلا شۇنداق قىلسا، رۇسىيە چوقۇم قاتتىق ئۆچ ئالىدۇ، چۈنكى رۇسىيە ئۇكرائىنانىڭ غەربنىڭ يىراق مۇساپىلىك باشقۇرۇلىدىغان بومبىسىنى ئىشلىتىشىنىمۇ قوبۇل قىلالمايدۇ، ئۇكرائىنانىڭ ئىستراتېگىيەلىك قورالغا ئىگە بولۇشىنى تېخىمۇ قوبۇل قىلالمايدۇ.
غەرب ئەللىرى ئەگەر زورمۇزور مۇشۇنداق قىلسا، ئۇكرائىنانى تۇيۇق يولغا قىستاپ قويىدۇ، بۇنىڭ بەدىلىگە رۇسىيەنى چۆچۈتۈۋەتمەستىن، بەلكى ئۇكرائىنانى «يادرو قورالى بىلەن تىنچىتىدۇ».
ئۇ مۇنۇلارنى بىلدۈردى : ئۆزبېكىستاننىڭ يادرو قورالى ياساشتىكى ھەرقانداق قەدىمى مۇناسىپ جاۋابقا ئېرىشىدۇ، روسىيە ھەرقانداق ئەھۋالدا بۇنداق ئىشنىڭ يۈز بېرىشىگە يول قويمايدۇ.
شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، پۇتىنمۇ غەربنى ئۇرۇپ، غەرب دۆلەتلىرىنىڭ ئۇكرائىنانى يادرو قورالى بىلەن تەمىنلىمەكچى بولغان-بولمىغانلىقىغا كۆڭۈل بۆلىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.
بۇنىڭدىن شۇنى كۆرۈۋېلىشقا بولىدۇكى، پۇتىننىڭ غەربكە تۇتقان پوزىتسىيەسى تېخىمۇ قاتتىق بولۇپ، ئۇ كىمنىڭ ئۇكرائىنانى يادرو قورالى بىلەن تەمىنلەيدىغان-تەمىنلىمەيدىغانلىقىغا، بەلكى كىمنىڭ ئۇكرائىنانى يادرو قورالى بىلەن تەمىنلىمەكچى بولىدىغانلىقىغا كۆڭۈل بۆلدى.
ئۇكرائىنا ئەگەر يادرو قورالى ياساشنىڭ كونكرېت قەدەم باسقۇچلىرىنى يولغا قويۇشقا باشلىسا، ئاندىن رۇسىيەنىڭ ئىنكاسىغا ئۇچرايدۇ، غەرب دۆلەتلىرىدە ئۇكرائىنانى يادرو قورالى بىلەن تەمىنلەش ئويى پەيدا بولسىلا، رۇسىيەنىڭ ئۆچ ئېلىشىغا ئۇچرىشى مۇمكىن.
يادرو قورالى مەسىلىسى دۆلەتلەر ئارىسىدىكى كۈچ سېلىشتۇرمىسىنىڭ سىمۋولى بولۇپلا قالماي، يەنە يەر شارى ئىستراتېگىيىلىك مۇقىملىقىنىڭ ئاساسلىرىنىڭ بىرى.
گەرچە ئامېرىكا ۋە ياۋروپا نۆۋەتتە ئۇكرائىنانى يادرو قورالى بىلەن تەمىنلەش مۇمكىنچىلىكىنى مۇزاكىرە قىلىۋاتقان بولسىمۇ، لېكىن بۇ خىل تەكلىپ ئەمەلىيەتتە بىر خىل ئىنتايىن خەتەرلىك ئىستراتېگىيەلىك تاللاش.
ئۇنداق قىلماي ئىلان بېسىپ قوياڭلا خەلقىم سالوندىن نان تېپ يىمەك تەسلىشىپ كەتتى
