روسىيە نېمىشقاياپونىيە بىلەن تىنچلىق كېلىشىمى ئىمزالاشقا ئالدىرى

رۇسىيەنىڭ ھەربىي كۈچى دۇنيادا ھەقىقەتەنمۇ ئالدىنقى قاتاردا تۇرىدۇ، ئامېرىكىنىڭ ھەربىي مۇھاسىرىگە ئېلىشى ۋە قەدەممۇ قەدەم مەجبۇرلىشىغىمۇ بوش كەلمەيدۇ. شۇڭا رۇسىيە ياپونىيە بىلەن تىنچلىق كېلىشىمى ئىمزالاشقا بەك ئالدىراپ كەتمىدى ئالدىرايدىغىنى رۇسىيە ئەمەس، بەلكى ياپونىيە دېيىشكە بولىدۇ

نېمە ئۈچۈن رۇسىيە تىنچلىق كېلىشىمى ئىمزالاشقا ئالدىرىمايدۇ دەيمىز؟ چۈنكى رۇسىيە بىلەن ياپونىيە ئوتتۇرىسىدىكى تىنچلىق كېلىشىمىنىڭ يادروسى شىمالدىكى تۆت چوڭ ئارال مەسىلىدە.

شىمالدىكى تۆت ئارال مەسىلىسى سوغۇق مۇناسىۋەتلەر ئۇرۇشنىڭ مەھسۇلى، ئۇنى ئۇرۇشتىن كېيىنكى ياپونىيە بىلەن سوۋېت ئىتتىپاقى ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەتتىن سۈرۈشتۈرۈشكە توغرا كېلىدۇ. بۈگۈنكى كۈنگە كەلگەندە، شىمالدىكى تۆت ئارال مەسىلىسى رۇسىيە بىلەن ياپونىيەنىڭ دىپلوماتىك مۇناسىۋىتىنى نورماللاشتۇرۇشتىكى ئەڭ چوڭ توسالغۇ بولۇپ قالدى شۇڭا رۇسىيە بىلەن ياپونىيە ئوتتۇرىسىدىكى تىنچلىق كېلىشىمىمۇ ھەقىقىي ئىمزالانمىدى. ئەمما ياپونىيە رۇسىيە بىلەن ياپونىيە ئوتتۇرىسىدا تىنچلىق كېلىشىمى ئىمزالاشقا ئىنتايىن ئالدىراۋاتىدۇ، چۈنكى رۇسىيە بىلەن بولغان سۆھبەتتە، ئىزچىل ئالدىن بەلگىلەنگەن نىشانغا يېتەلمەي كەلدى. ياپونىيە رۇسىيە ئىگىلىۋالغان شىمالدىكى تۆت ئارالنى ئومۇميۈزلۈك قايتۇرۇۋېلىش ئۈستىدە ئىزچىل ئىزدىنىپ كەلدى، لېكىن رۇسىيە ياپونىيەنىڭ بۇ تەلىپىگە قوشۇلمىدى. رۇسىيە ھۆكۈمىتىنىڭ تەشەببۇسى ئەزەلدىن ئۆزگىرىپ باقمىدى، ئۇ بولسىمۇ 1956ـ يىلى ياپونىيە بىلەن سوۋېت ئىتتىپاقى ئىمزالىغان بىرلەشمە خىتابنامە. بىرلەشمە خىتابنامىنىڭ ئاساسىي مەزمۇنى: سوۋېت ئىتتىپاقى بىلەن ياپونىيە تىنچلىق كېلىشىمى ئىمزالايدۇ سوۋېت ئىتتىپاقى شىمالدىكى تۆت ئارال ئىچىدىكى ئىككى ئارال ( چىشلىق ئۇسسۇل ئارىلى ۋە سېدەن ئارىلى ) نى ياپونىيەگە قايتۇرۇپ بېرىدۇ.

لېكىن ئامېرىكا بىلەن سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ سوغۇق مۇناسىۋەتلەر ئۇرۇشىنىڭ كۈنسېرى كەسكىنلىشىۋاتقان ۋەزىيىتى تۈپەيلىدىن، سوۋېت ئىتتىپاقى بىلەن ياپونىيە ئەڭ ئاخىرىدا نورمال دىپلوماتىك مۇناسىۋەتنى ئومۇميۈزلۈك ئەسلىگە كەلتۈرەلمىدى، تىنچلىق كېلىشىمىمۇ تەبىئىيلا بىر چەتكە قايرىپ قويۇلدى. 1991ـ يىلىغا كەلگەندە سوۋېت ئىتتىپاقى پارچىلاندى، رۇسىيە سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ مۇتلەق كۆپ قىسىم دىپلوماتىيە مۈلكىگە ۋارىسلىق قىلدى، سوۋېت ئىتتىپاقى بىلەن ياپونىيە ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەت تەبىئىيلا رۇسىيە بىلەن ياپونىيە ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەتكە ئايلاندى. ھالبۇكى رۇسىيەنىڭ ئىككى ئارالنى قايتۇرۇپ بېرىش تەشەببۇسىغا ياپونىيە قوشۇلمىدى، شۇڭا رۇسىيە بىلەن پىكىر ئىختىلاپى كېلىپ چىقتى، ئىككى دۆلەتمۇ كۆپ قېتىم سۆھبەت ئۆتكۈزدى، ھېچقانداق نەتىجىمۇ بولمىدى. ئەمەلىيەتتە يادرولۇق مەسىلە شۇكى، رۇسىيە ھەممىنى قايتۇرۇپ بېرىشنى خالىمايدۇ، ئەمما ياپونىيەلىكلەر ھەممىنى قايتۇرۇپ كېلىشنى ئويلايدۇ. رۇسىيەنىڭ كۆرسەتكەن سەۋەبى ئەگەر ئومۇميۈزلۈك قايتۇرۇپ بېرىلسە 2ـ دۇنيا ئۇرۇشىنى ئىنكار قىلغانغا باراۋەر، چۈنكى شىمالدىكى تۆت ئارالنىڭ سوۋېت ئىتتىپاقى تەرىپىدىن ئىشغال قىلىنىشى ياپونىيەنىڭ ئۇرۇشتا مەغلۇپ بولغانلىقىنىڭ مەھسۇلى.

ياپونىيەلىكلەر شىمالدىكى تۆت ئارالنى قايتۇرۇۋېلىشقا ناھايىتى ئالدىرىغان بولسىمۇ، لېكىن رۇسىيەگە ھېچقانداق ئامال قىلالمىغان، شىمالدىكى تۆت ئارال مەسىلىسىدە رۇسىيە تەشەببۇسكارلىق ھوقۇقىنى ئىگىلىگەن؛ شىمالدىكى تۆت ئارالنى قايتۇرۇپ كېلەلمىگەن ئىكەن، رۇسىيە بىلەن ياپونىيە ئوتتۇرىسىدىكى تىنچلىق كېلىشىمىنى ئىمزالاشمۇ تەسكە توختايدۇ.