تارىخچىلار
مەزمۇنلارنى قالايمىقان ئۆزگەرتىپ كۆچۈرۈشكە بولمايدۇ!
ئەمگىكىمىزگە ھۆرمەت قىلىڭ!
تارىخچىلار سالونى تەرجىمىسى
رەئىس ماۋزېدوڭنىڭ جەسسىتى ھازىر بېيجىڭ ماۋزېدۇڭ خاتىرە سارىيىدا ساقلانماقتا، ئۇنداقتا دۆلىتىمىز قانداق قىلىپ داھىينىڭ جەسىتىنى ئۆزپېتى ساقلاپ قالالىدى
نەچچە يىل ئىلگىركى ۋېنسۇئېلا زۇڭتۇڭى ئۇگوچاۋىسنىڭ جەسىتى خىرۇستال ئۈكەك ئىچىگە سېلىنىپ مەڭگۈلۈك ساقلىنىدۇ دېگەن خەۋەر بىلەن تەڭ خىرۇستال ئۈكەك يەنە بىر قېتىم كۆپچىلىكنىڭ دىققىتىنى تارتتى. خىرۇستال ئۈكەك بىر خىل ئالىي دەرىجىلىك دەپنە بويۇمى بولۇپ، ئۇنى ياساش ھۈنىرى ۋە تەلىپى ئىنتايىن يۇقىرى. خرۇستالنىڭ چىرىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئىقتىدارى ياغاچنىڭكىدىن ياخشى. خىرۇستال جەسەت ساندۇقىنىڭ تەبىئىتى سوغۇق بولۇپ، قاشتېشىدەك چىرىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئىقتىدارى بار، جەسەتنىڭ ساقلىنىش ۋاقتىنى ئۇزارتىشقا پايدىلىق. بۇنىڭدىن باشقا خىرۇستال ئۈكەكنىڭ سۈپىتى چىرىشكە چىداملىق، بولۇپمۇ سۈزۈك خۇسۇسىيىتى كىشىلەرنىڭ رەھبەرلەرنىڭ جەسىتىگە ئېھتىرام بىلدۈرۈشىگە قولايلىق يارىتىپ بېرىدۇ، بۇ خىرۇستال ئۈكەكنىڭ مۇھىم ئورۇنغا قويۇلۇشىدىكى ئاساسلىق سەۋەب بولۇشى مۇمكىن.
جۇڭگولۇقلارنىڭ قەبرە ئوغرىلاش تارىخى دا مۇنداق بىر ھېكايە تىلغا ئېلىنغان: بىر قاچا دۈملەپ پىشۇرۇلغان گۆشنى جەنۇبتىكى ئەسلىي ئىشلەپچىقىرىلغان جايدا سوقۇپ ياسالغان ياغاچ جەسەت ساندۇقىغا سېلىپ، بىر ئايدا شىمالغا يۆتكەپ كېلىنگەندىن كېيىن، گۆش بۇزۇلمايلا قالماستىن، بەلكى يەنە سوۋۇپ كەتمىگەن. بۇنىڭدىن باشقا، نەنمۇدىكى جەسەت ساندۇقىغا سېلىشتۇرغاندا، خىرۇستال جەسەت ساندۇقىنى ياساشنىڭ تەننەرخى ناھايىتى يۇقىرى بولۇپ، بىر ئېغىز ئېسىل خىرۇستال جەسەت ساندۇقىنى ياساشتا ئاز دېگەندىمۇ 1ـ دەرىجىلىك خرۇستال ئىشلىتىلىدۇ. 1976ـ يىلى 9ـ ئايدا رەئىس ماۋ زېدۇڭ ۋاپات بولغاندىن كېيىن ئىشلىتىلگەن خىرۇستال ئۈكەك خرۇستال يۇرتى دەپ ئاتالغان سۇجۇ، دۇڭخەي، خرۇستال خام ماتېرىيال قىلىنغان. 8 بال يەر تەۋرەش سىنىقىدىن ئۆتكەن بۇ خىرۇستال ئۈكەك ھازىرمۇ ئېلىمىزنىڭ كىۋارتىس ئەينەك تېخنىكىسىدىكى بىر چوڭ بۆسۈش بولۇپ قالدى.
خىرۇستال ئۈكەك مۇشۇنداق ياسالغان. 1976ـ يىلى رەئىس ماۋ زېدۇڭ ئالەمدىن ئۆتكەندىن كېيىن، ئۇنىڭ خىرۇستال ئۈكەكنى يىغىۋېلىش خىزمىتىگە شۇ چاغدىكى دۆلەت گېئولوگىيە باش ئىدارىسى تولۇق ھوقۇقلۇق مەسۇل بولغان. ئاشكارىلانغان ماتېرىياللارغا ئاساسلانغاندا، ماۋ زېدۇڭنىڭ بۇ خىرۇستال ئۈكەكدىن ياسالغان شەرقىي دېڭىز خرۇستالىنىڭ ئېغىرلىقى 32.2 توننىغا يېتىدىكەن. خىرۇستال جەسەت ساندۇقىنىڭ ئۇزۇنلۇقى ئىككى مېتىردىن ئاشىدىغان تەبىئىي كرىستال دۇنيادا ئانچە كۆپ بولمىغاچقا، تەخمىنەن ئىككى مېتىر ئۇزۇنلۇقتىكى، بىر مېتىر كەڭلىكتىكى، 0.08 مېتىر قېلىنلىقتىكى خرۇستال چوڭ تاختا، كىچىك خرۇستال تاختا بىلەن بىر پارچە ـ بىر پارچە كەپشەرلەپ چىقىلغان.
ئىلگىرى ماۋ زېدۇڭنىڭ خىرۇستال ئۈكەكنى تەتقىق قىلىپ ياساشقا قاتناشقان 70 ياشلىق بوۋاي ساۋ جىنرۈي تونۇشتۇرۇپ مۇنداق دېدى: كەپشەرلەش ئىشىنى كونا تېخنىك ئىشچى شى ۋېيچېڭ قىلىدۇ. خرۇستالنىڭ ئېرىش نۇقتىسى 2000 سېلسىيە گرادۇستىن ئاشىدۇ، چوقۇم ئېرىگەن ھامان كەپشەرلەش كېرەك، ئۇ ھىدروگېن ئوكسىگېن پۈركۈش چىرىغى بىلەن كەپشەرلەش يوچۇقىغا تىكىلىپ مەشغۇلات قىلىدۇ، قېلىن مېتال قوغداش كىيىمىدىن ئىس چىقىپ تۇرىدۇ، مەخسۇس ئادەم ئۇنىڭ بەدىنىگە سۇ قۇيۇپ، ئىككى پۇتى سۇغا چىلىنىدۇ. ئاخىرىدا تاماملانغان خرۇستال ئۈكەك تاختىسىنىڭ ساپلىق دەرىجىسى 99.999% غا يەتكەن ـ بۈگۈنگە قەدەر پۈتۈن دۇنيادا ھېچكىم ئىشلەپچىقىرالمىدى. دەپ ئىقرار قىلىغان. ئاخىرى 10 ئاي قايتا ـ قايتا سىناق قىلىندى ئەلا سۈپەتلىك جەسەت ساندۇقى ئاخىرى مۇۋەپپەقىيەتلىك ياسالدى.
ساۋ جىنرۈينىڭ تونۇشتۇرۇشىچە، بۇ جەسەت ساندۇقى تاختىلىرى كۈچلۈك يېپىشقاق قىلىپ بىرىكتۈرۈلگەن خىرۇستال ئۈكەكتىن كېيىن، يەنە ھەل بېرىلىپ، ئوپتىكىلىق بىر تەرەپ قىلىنىپ، رەئىس ماۋ زېدۇڭنىڭ چىرايىنىڭ ئۆزگەرمەسلىكى، رەڭگىنىڭ ئۆزگەرمەسلىكىگە كاپالەتلىك قىلىنغان. بۇنىڭدىن باشقا، تېخىمۇ مۇھىمى، جەسەتنى مۇكەممەل ساقلاش ئۈچۈن، خىرۇستال جەسەت چوقۇم ھاۋا ئۆتكۈزمەسلىككە كاپالەتلىك قىلىش كېرەك. شۇنداق قىلىپ، 1977ـ يىلى 8ـ ئاينىڭ بېشىدا ھەيۋەتلىك، كۆركەم، پارقىراق، ئىسمى ـ جىسمىغا لايىق خىرۇستال ئۈكەك دۇنياغا كەلدى. تۆۋەن تېمپېراتۇرا، يورۇقلۇقتىن ساقلىنىش ۋە ئوكسىگېن ئايرىش ئەڭ مۇھىم ھالقا خىرۇستال ئۈكەكنىڭ چىرىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئىقتىدارى بار، ئەمما بېيجىڭ شيېخې تېببىي ئىنىستىتۇتىدىكى پروفېسسور چېن كېجۇ مۇنداق دەپ كۆرسەتتى: پەقەت خىرۇستال ئۈكەكنىڭ چىرىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش رولىنى ئوينىيالمايدۇ، تۆۋەن تېمپىراتۇرا، يورۇقلۇقتىن ساقلىنىش ۋە ئوكسىگېن ئايرىش ئۈچ ئاساسىي پىرىنسىپقا ئۇيغۇن.
چېن كېجۇ ئىلگىرى رەئىس ماۋ زېدۇڭنىڭ جەسىتىنى بىر تەرەپ قىلىش خىزمىتىگە ئۆزى قاتناشقان بولۇپ، ئۇ مۇنداق دېدى: ئەگەر دۆلەت رەھبەرلىرىنىڭ جەسىتىنى ساقلاپ قېلىشنى ئۈمىد قىلساق، ئادەتتە ئۇ ۋاپات بولغاندىن كېيىنكى ئىككى سائەت ئىچىدە ئۇنىڭ بەدىنىدىكى قاننى چىقىرىپ تاشلاشقا توغرا كېلىدۇ، قان قېتىپ قالسا، جەسەتنى ساقلاش قىيىنغا توختايدۇ. بۇنىڭدىن باشقا، رەھبەرلەرنىڭ جەسىتى چىرىىپ كەتمەسلىككە كاپالەتلىك قىلىش مەسىلىسى بولۇپلا قالماستىن، يەنە تېرىنىڭ رەڭگى، چىرايىنىڭ ئىمكانقەدەر جانلىق بولۇشىنى تەلەپ قىلىدۇ، بۇ ئىنتايىن مۇرەككەپ تېخنىكىلىق مەسىلىلەرگە چېتىلىدۇ.
مەسىلەن، جەسەتنى ئۇزۇن مۇددەت ساقلاشقا توغرا كەلسە گىرىم قىلىشقا بولمايدۇ ھەر قانداق گىرىم بۇيۇمى جەسەتكە زىيان يەتكۈزىدۇ، پەقەت يۇمشاق، ئازراق قىزىل رەڭلىك نۇر بىلەن يۈزگە چۈشۈپ، بىر خىل ھەقىقىي كۆرۈش ئۈنۈمىنى شەكىللەندۈرىدۇ. چېن پروفېسسورنىڭ ئېيتىشىچە، جەسەتنى ساقلاش بىر قەدەر چوڭقۇر تېخنىكىلىق ئىش بولۇپ، كىم ئېرسىن ۋە كىم جۇڭىلنىڭ جەسىتى رۇسىيە مۇتەخەسسىسلىرىنىڭ ياردىمىدە چىرىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش بويىچە بىر تەرەپ قىلىنغان. ئەمەلىيەتتە لېنىننىڭ جەسىتىنى ساقلاش تېخنىكىسى سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ مۇتلەق مەخپىيەتلىكى ئىدى.لېكىن لېنىنىڭ جەسىتىنى ساقلاشمۇ ئۇنچىلىك مۇۋاپىقىيەتلىك بولمىدى، لېكىن رەئىس ماۋزېدوڭنىڭ جەسسىتى ھازىرغىچە ناھايتى ياخشى ساقلانماقتا.
رەئىس ۋاپات بولغاندىن كىيىن تىببى خادىملارنىڭ ياردىمىدە رەئىسنىڭ جەسدىتى ئادەتتىكى خېرۇستال ئۈكەكتە بىر يىلغا يېقىن ساقلانغاندىن كىيىن، 1977-يىلى 8 -ئايدا رەئىسنىڭ جەسسىتى يېڭى خېرۇستال ئۈكەككە يۆتكىلىپ ناھايتى مۇكەممەل ساقلىنىپ قالدى.
