اشىققان اڭشى نەمەسە ناعىر ەركەك كيىك وقىلماعان اڭگىمە
تەمىر جولدىڭ ۇستىندە شوقايىپ ءۇش- ءتۇرت بالا وتىر.جەل قارىعان جانارلارى بۇلدىراعان جول ۇشىنا تەسىلىپ قالعان.جاق ءجۇنى ءۇرپيىپ، تاناۋىنان « كوك جورعا» جىلتىڭداعان كىشىلەۋ بىرەۋىنىڭ ءتىپتى، ءتىسى- تىسىنە تيمەي ءدىر-ءدىر ەتەدى. انادايدا مۇجىق مۇرجاسىنان ولەۋسىرەي ءتۇتىن ۇزگەن جۇپىنى ءۇي مەن جەر باۋىرلاعان شاكەنە قورا- قوپسى قالقيادى. بەتىن بۇركەگەن جىرتىق بۇلتتاردان پانا تاپپاعان كۇن ۇياسىنا اسىعۋلى.قارلى دالانىڭ قوينى- قونشىن اقتارعان وسپادار جەل وسىپ-وسىپ وتكەندە،بەزەرىپ جاتقان بولات رەلىستەر دومبىرانىڭ قوس ىشەگىندەي بەبەۋلەيدى.بالالار ۇيگە بارۋعا قۇلىقتى ەمەس. قولدارىن قۋسىرىنىپ، ءبىر - بىرىنە بۇيىعا تۇسەدى.كەنەت، الىستان ءبىر قارا بايقالعان. سۇپ- سۋىق رەلىستەردىڭ بويىمەن جىپ- جىلى ءۇمىت ۇشقىنى جارىسا جونەلدى. ۇيلىعىپ وتىرعان بالالاردىڭ ءبىر - ەكەۋى اتىپ- اتىپ تۇرىستى.
- انە، كوكەم كەلە جاتىر. -وتىرىك ايتاسىڭ. - الاقاي، كوكەم ەكەن. ولار جاپا- تارماعاي جارىسا جۇگىردى.
ۇزدىك- سوزدىق جەتكەن بالالار، كوكەلەرىن تۇس- تۇستان قۇشاقتاپ،اينالىپ - ءۇيىرىلىپ جاتىر. بەتتەرى دومبىعىپ، مۇرنى قىزارعان تەمىر جول قاراۋشى ولاردى ەركەلەتە كۇلىمسىرەدى.
سۋىق سورعان بويى جىلىنىپ سالا بەرگەندەي. - بوزارىپ كەتىپسىڭدەر عوي، تۇگە.
ناعىپ سىرتتا جۇرسىڭدەر؟ - ءسىزدى كۇتتىك، كوكە. - توڭعان جوقپىز.سوڭعى ءسوزدى باعاناعى جاق ءجۇنى ۇرپيگەن كىشكەنەسى ايتتى.
ولار اۋىر پيماسىمەن تەمىر جولدىڭ اعاشىن نىعارلاي باسقان اكەلەرىن قورشاي ىلەستى. ءبىر - بىرىنە قۋانا جىمىڭداپ، سەكىرىپ- سەكىرىپ قويادى. تەمىر جول قاراۋشى بىردەن ۇيگە كىرگەن جوق. الدىمەن قورا - جايدى ءبىر اينالىپ، ۇلدارىنا تاپسىرعان جۇمىستى پىسىقتادى.
ونىسى بىرەر لاقتى ەشكى مەن جالعىز تۇيەنىڭ سۋ- ءشوبى بولاتىن.
دىردەكتەگەن بالالار كوكەلەرىنىڭ كوڭىلىن جايلاندىرىپ، تەزىرەك ۇيگە كىرگىزۋ ءۇشىن اتقارعان شارۋالارىن جارىسا ايتىپ، الدى- ارتىن وراپ ءجۇر. ال، بۇدان ارىگە ءتوزىمى تاۋسىلعان جاڭاعى كىشكەنە، ولاردى تاستاي بەرىپ، ۇيگە قاراي ۇشتى.
جۇپىنى قۇجىرانىڭ ەسىگىن جۇلىپ الارداي القىن- جۇلقىن اشقان ول:
- اپا، اپا! اكەم كەلدى، ەندى كوجەنى ىشە بەرسەك بولا ما؟ - دەدى شەشەسىنە ۇزىلە قاراپ. تۇستەگى قارا تالقاندى قاناعات تۇتپاي، تاماق سۇراعان بالالارعا اناسى « اكەلەرىڭ كەلگەندە ءبىر -اق ىشەسىڭدەر» دەگەن. ءوزى دە ءۇپى-تاپى جەتىپ وتىرعان استى « ۇنەمەيدىك» دەگەندى ۇيەلمەلى- سۇيەلمەلى تەنتەكتەر قايدان ءتۇسىنسىن. قايتا- قايتا قىڭقىلداي بەرگەن سوڭ، ولاردى « اكەڭ كەلسىنمەن» الداۋسىراتقان.
مۇرنىنداعى «كوك جورعانى» كونەتوز ماقتالى شاپاننىڭ جەڭىمەن ءبىر جايقاپ تاستاپ جاعاسى جايلاۋعا كەتە جاراپازانداي جەتكەن كىشكەنتايدىڭ شاتتانىپ جۇرگەنى سول. اكەسىنىڭ قاجىدان كەلگەن حابارىن جەتكىزگەندەي ەنتىگىپ تۇرعان بالانى اياپ كەتسەدە، انا ءوزى ورناتقان« تارتىپكە» تاستاي قاتتى.
- كەلسە، ۇيگە كىرسىن اۋەلى.
كيىمىڭدى شەشىپ، بەتى -قولىڭدى شاي. بالا ءبارىبىر، اكەسى داستارقان باسىنا وتىرماي، اۋزىنا اس تۇسپەيتىنىنە كوزى ابدەن جەتتى دە، قايتا سىرتقا ۇمتىلدى. قازاننىڭ استىن قاعىستىرعان بولىپ تەرىس اينالعان انا، جاۋلىعىنىڭ ۇشىمەن كوزىن ءسۇرتتى.
سال جامىراۋ، قاراڭعىلىق ۇيىرىلگەندە، شام جاعىلعان جۇپىنى ءۇيدىڭ ىشىنە جىلىلىق ۇيالادى.
كولەڭكەسى توردەگى قابىرعادا زورايا تۇسكەن اكەنى جاعالاي جايعاسقان بالالار، الاسا اس تاقتايعا ەمىنىپ، الدارىنا كەلگەن سىلدىر- سۇيىق كەسپەنى « سۇرپىلداتا» تارتىپ جاتىر. ۇلكەندەۋلەرى ۇلەستەرىنە تيگەن ءبىر -ءبىر جاپىراق قارما ناندى قاربىتىپ ۇلگەرىپ، قاسىنداعى كىشىلەۋلەردىڭ ءالى جارتىسى دا جەلىنبەگەن ناندارىنا جالتاق- جالتاق قاراپ قويادى. كۇنى كەشكە دەيىن ەرىندەرى كوگەرە توڭىپ، ارەڭ قولدارى جەتكەن نەسىبەسىن ولار قايدان بەرە قويسىن، كوز تىككەندەردىڭ كومەيىن ارىدان اڭعارعان كىشكەنتايلار، ەنشىلەرىن تاس قىپ ۇستاپ، شەشەلەرىنە قاراي ىعىستايدى. كوجەدەن كەيىن ەشكى ءسۇتىن قاتقان ءبىر شاۋگىم قۇلا شايدى ماڭدايى شىپ-شىپ تەرشي وتىرىپ تاۋىسقان كۇيەۋىنە ايەلى:
- شاي- تۇز دا ازايىپ قالدى، - دەپ اقىرىن عانا «بۇلىك» ەتكىزدى.
جاتار الدىندا تەمىر جول قاراۋشى سىرتقا شىعىپ بارا جاتىپ وزىنە- ءوزى « بۇگىن جاپىراق ىنگەنگە ءشوپتى مولىراق سالايىن، ەرتەڭ قامىس تارتامىن» دەگەن. ەسكى تۇيە ءجون كورپەنىڭ استىنا ەندى كىرگەن ۇلكەن ۇل مۇنى ەستىپ، ءشيدىڭ تۇبىنەن شىعا كەلگەن قوياننىڭ كوجەگىندەي قازداڭ قاعا قايتا ۇشىپ تۇردى.
- كوكە، قامىسقا مەن دە بارايىنشى.
- قايتەسىڭ، بەكەر توڭىپ.
- توڭبايمىن كوكە، كومەكتەسەمىن عوي. ەرتىپ الىڭىزشى.
- بولسىن … قالدىرىپ كەتە مە دەپ قورىققان بالا تۇنىمەن ءجوندى ۇيىقتاعان جوق. تاڭەرتەڭ اكەسىنىڭ تىقىرى بىلىنگەن زامان كيىنىپ العان.
جاپىراق وركەش ىنگەنگە قايقى باس شانانى جەككەن تەمىر جول قاراۋشى ۇلىن تەرى تونعا وراپ تاستادى. « اڭ بىردەڭە كەزىگىپ قالسا» دەپ ءشيتى مىلتىعىن دا اسىنعان. ۇيالشاق قىزدىڭ بەتىنە تەپكەن قىزىلداي شاپاعىن تەپسنتىپ، كۇن دە كوتەرىلىپ كەلە جاتتى.كەشەگىدەي ەمەس جەل باسەيىپ قالعان سەكىلدى. قامىس وراتىن جەر تەمىر جولدان ون شاقىرىمداي قاشىق، « قازان كولدىڭ» جاعاسىندا.سىرىلداعان شانادا تەربەتىلىپ، جىلى توننىڭ ىشىندە ۇيىقتاپ كەتكەن بالا، بارىلداي بوزداعان تۇيە داۋىسىنان وياندى. جاپىراق ىنگەن توقتاماي ەدەل- جەدەل بوزداپ جىبەردى.
- بالام، الدىڭعى جاقتا الدەنەنىڭ سۇلباسى كورىنە مە - دەدى اكەسى ۇلىنا. بۇلار ويپاڭداۋ جازىققا قاراي ەڭكەيىپ كەلەدى ەكەن. شانانىڭ ۇستىندە موينىن سوزا قاراعان بالا، راسىندا قار بەتىندە قالقاقتاعان ءبىر بەلگىنى كوزى شالدى.- مال ەمەس پە كوكە، بىردەڭە كەلە جاتقان سەكىلدى.
- يەن دالادا مال جۇرمەسە كەرەك ەدى، اڭ با ەكەن دەيمىن.
- قاسقىر بولماسىن. جاپىراق سودان قورققان شىعار.
- جوق، ادەتتە ءيت- قۇس توبىمەن جورتاتىن، مىناۋ اڭ سياقتى، ولاي بولسا قۇداي بەردى، قۇداي ءناسىپ ەتسە، سەندەردى قۋىرداققا ءبىر تويعىزامىن. الگى قالقاڭداعان نارسە بۇلارعا تۋرا تارتىپ، تاياپ كەلەدى.
قامىسقا باراتىن جول سورابىنان اۋىتقيتىن ەمەس. تەمىر جول قاراۋشى تاڭدانا باستادى. اڭنىڭ جولمەن ءجۇرىپ نەسى بار، ءجۇرسىن-اق مەيلى، جەل ءبىز جاقتان، داۋىسىمىزدى ەستىپ، ءوزىمىزدى كورىپ كەلە جاتىر، باياعىدا قاشىپ جوعالسا كەرەك ەدى عوي. « نە بولسا دا» دەپ مىلتىعىن ىڭعايلاي قارسى جۇرگەن ول .......
اڭگىمەنىڭ جالعاسىن استىڭعى 阅读原文دەگەن جازۋدى باسىپ وقىڭىز
