25-يانۋار، ئۇكرائىنا جەڭ مەيدانى يەنە بىر قېتىم كىشىنى ھەيران قالدۇرىدىغان خەۋەرنى كۈتۈۋالدى. رۇسىيە ھاۋا ئارمىيەسىنىڭ ھاۋادىن يەرگە قارىتىلغان توغرا باشقۇرۇلىدىغان بومبىسى دۇنيادىكى ئىككىنچى چوڭ تىرانسپورت ئايروپىلانى-ئەن 124 ھەربىي تىرانسپورت ئايروپىلانىنى ۋەيران قىلدى، پۈتكۈل ئۇكرائىنا ئايرودرومى كۆزنى يۇمۇپ ئاچقۇچە پارتلاپ كۆيۈپ كەتتى. بۇ ھەرىكەت رۇسىيە ئارمىيەسىنىڭ بىر قېتىملىق تاكتىكىلىق غەلىبىسى بولۇپلا قالماي، يەر شارى سىياسىي سەھنىسى ۋە ھەربىي ئىشلار تەھلىلچىلىرىگە ھەيران قالدۇرىدىغان ئاگاھلاندۇرۇش ئېلىپ كەلدى : ئۈچ يىلغا يېقىن داۋاملاشقان بۇ قېتىمقى توقۇنۇشتا، رۇسىيە جەڭ مەيدانىدا مۇتلەق ئۈستۈنلۈككە ئېرىشكەندەك قىلاتتى. ئۇنداقتا، رۇسىيە جەڭ مەيدانىدىكى يېتەكچىلىك ھوقۇقىنى ئۈزۈل-كېسىل كونترول قىلدىمۇ؟ ئۇكرائىنا ۋە ئۇنىڭ غەربتىكى ئىتتىپاقداشلىرى ئەسلىگە كەلتۈرگىلى بولمايدىغان ھاڭغا قەدەم قويدىمۇ؟
بۇ مىسلى كۆرۈلمىگەن زەربە رۇسىيەنىڭ ھەربىي ھەرىكىتىدىكى دەل جايىدا ۋە يۇقىرى ئۈنۈملۈك ئىكەنلىكىدىن دېرەك بېرىدۇ، ئۇكرائىنانىڭ مۇداپىئە لىنىيەسى بىر كېچىدىلا ئېغىر زەربىگە ئۇچرىدى. رۇسىيە ئارمىيىسىگە نىسبەتەن ئېيتقاندا، ئۇكرائىنانىڭ ئاچقۇچلۇق ماددىي ئەشيا توشۇش يوللىرىنى ۋەيران قىلىشتەك بۇ تەدبىر بەلكىم ئىستراتېگىيەلىك بۇرۇلۇش نۇقتىسىنىڭ يېتىپ كەلگەنلىكىدىن دېرەك بېرىشى مۇمكىن. ئۇكرائىنا ئۈچۈن ئېيتقاندا، بۇ قېتىمقى زەربە پەقەت باشلىنىش بولامدۇ ياكى غەرب ياردىمىنىڭ مۇستەھكەم ئارقا تىرەك بولۇپ قالغانلىقىدىن دېرەك بېرەمدۇ؟
مەيلى سىز قەيەردە بولۇشىڭىزدىن قەتئىينەزەر، رۇسىيە بىلەن ئۇكرائىنانىڭ ئۇرۇش ۋەزىيىتى *** پۈتۈن دۇنيا كۆڭۈل بۆلىدىغان قىزىق نۇقتا. ۋاقىتنىڭ ئۆتۈشىگە ئەگىشىپ، ئۇرۇش دولقۇنى بېسىقالمىدى، لېكىن ۋەزىيەت بارغانسېرى مۇرەككەپلەشتى. بۇ قېتىمقى دەل زەربە مۇز تاغنىڭ بىر بۇرجىكى بولامدۇ؟ رۇسىيە جەڭ مەيدانىدىكى ئەڭ ئاخىرقى زەربىنى تاماملاشقا تەييارمۇ؟ بىز ئۇكرائىنا بۇ ئۇرۇشنى داۋاملاشتۇرغاندا، زادى قانچىلىك يىراققا ماڭالايدۇ؟
ئان-124 تىرانسپورت ئايروپىلانى سوۋېت ئىتتىپاقى دەۋرىدىكى لايىھەلەنگەن بۇ غايەت زور نەرسە، دۇنيادا ئامېرىكىنىڭ C-5 سامانيولى تىرانسپورت ئايروپىلانىدىن قالسىلا قالسىلا ئەمەس، يەنە رۇسىيەنىڭ ئىستراتېگىيەلىك ھاۋا تىرانسپورتىنىڭ مۇھىم تەركىبىي قىسمى. ئۇنىڭ ئۇچۇش ئېغىرلىقى 400 توننا، يۈك كۆتۈرۈش ئېغىرلىقى 150 توننا بولۇپ، كۈچلۈك يىراق مۇساپىلىك ھاۋا توشۇش ئىقتىدارىنى ھازىرلىغان. رۇسىيە ئارمىيەسى ئۇزۇندىن بۇيان بۇ خىل چوڭ تىرانسپورت ئايروپىلانىغا تايىنىپ ئىستراتېگىيەلىك باشقۇرۇلىدىغان بومبا سىستېمىسى، ئۇرۇش ئاپتوموبىلى ۋە باشقا مۇھىم ماددىي ئەشيالارنى تېز سۈرئەتتە يۆتكەپ، ئالدىنقى سەپتىكى قىسىملارنىڭ سىجىل جەڭگىۋارلىقىغا كاپالەتلىك قىلدى. ئۇكرائىنادا ئوخشاشلا بۇ تىپتىكى ئايروپىلان بار، ئۇنىڭ ئۈستىگە كۆپ قېتىم ئەن 124 تىرانسپورت ئايروپىلانى ئارقىلىق غەربنىڭ ھەربىي ياردەم ماددىي ئەشيالىرى ۋە زىيانغا ئۇچرىغان قورال-ياراغلىرىنى چەت ئەلگە توشۇپ رېمونت قىلغان.
بۇ قېتىم رۇسىيە ھاۋا ئارمىيەسىنىڭ دەل جايىدا زەربە بېرىپ، قورال-ياراغ، ئوق-دورا قاچىلانغان ئەن 124 تىرانسپورت ئايروپىلانىنى مۇۋەپپەقىيەتلىك ۋەيران قىلدى. پارتلاش ئايروپىلاننىڭ غايەت زور ماي باكىنىڭ پارتلاپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقاردى، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا يېقىن ئەتراپتا توختىتىلغان ئۇكرائىنا تانكىسى، برونېۋىك ۋە نۇرغۇن ئوق-دورىمۇ ئارقا-ئارقىدىن پارتلاپ، پۈتكۈل ئايرودرومنى ئوت دېڭىزىغا ئايلاندۇردى. بۇ خەۋەر تارقالغاندىن كېيىن، رۇسىيە سۈنئىي ھەمراھ تورى دەرھال خەۋەر قىلىشىچە، رۇسىيە بۇ ھەرىكەتنىڭ بىر قېتىملىق زور تاكتىكا غەلىبىسى ئىكەنلىكىنى مۇئەييەنلەشتۈرگەن، رۇسىيە ئارمىيەسىنىڭ ئۇچقۇچىلىرى بۇنىڭ بىلەن جاسارەت ئوردېنىغا ئېرىشكەن. ئەمەلىيەتتە، بۇ قېتىمقى توغرا زەربە ئۇكرائىنا ئارمىيىسىنىڭ ماددىي ئەشيا توشۇشىغا غايەت زور زەربە بېرىپلا قالماي، يەنە ئۇكرائىنا ئارمىيىسىنى قىسقا ۋاقىت ئىچىدە ھالقىلىق ئىستراتېگىيەلىك بايلىقتىن مەھرۇم قىلدى.
ئۇرۇشنىڭ داۋاملىشىشىغا ئەگىشىپ، رۇسىيە ئارمىيەسىنىڭ ئۇكرائىنا جەڭ مەيدانىدىكى ھاۋا ئۈستۈنلۈكى بارغانسېرى روشەنلەشتى. ئۆتكەن بىر يىلدا، رۇسىيە ئارمىيىسى كەڭ كۆلەملىك ھاۋادىن زەربە بېرىش ئارقىلىق ئۇكرائىنانىڭ ئېنېرگىيە ئەسلىھەلىرى، ھەربىي زاۋۇتلىرى ۋە باشقا سانائەت ئۇنىۋېرسال گەۋدىلىرىنى ۋەيران قىلدى. رۇسىيە ئارمىيەسىنىڭ ھاۋا مۇداپىئە سىستېمىسىنىڭ يۇقىرى ئۈنۈملۈك توسۇشى ئۇكرائىنانىڭ ھاۋا كۈچى ئارقىلىق قايتۇرما زەربە بېرىشىنى قىيىنلاشتۇرۇۋەتتى، بولۇپمۇ ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلان ۋە دەل جايىدا يېتەكلەيدىغان قوراللاردىن ئۈنۈملۈك مۇداپىئەلىنىش تەسكە توختاتتى، ئۇكرائىنا ئارمىيەسى تاكتىكا قاتلىمىدا پاسسىپ ھالەتكە چۈشۈپ قالدى. يېقىنقى بىر نەچچە ئايدا، رۇسىيە ئارمىيەسى باشقۇرۇلىدىغان بومبا بىلەن توغرا زەربە بېرىش ۋە ئۇكرائىنا ئارمىيەسىنىڭ ئايرودرومى، قوماندانلىق پونكىتىنى داۋاملىق بېسىش ئارقىلىق، ئۇكرائىنا ئارمىيەسىنىڭ ئارقا سەپ تەمىناتى ۋە جەڭنى داۋاملاشتۇرۇش ئىقتىدارىنى مۇۋەپپەقىيەتلىك ھالدا ئاجىزلاشتۇردى.
بولۇپمۇ دونېچىكنىڭ جەنۇبىي قىسمىدا، رۇسىيە ئارمىيەسى ئۇكرائىنا ئارمىيەسىنىڭ مۇداپىئە لىنىيەسىنى مۇۋەپپەقىيەتلىك بۆسۈپ ئۆتۈپ، دنېپروپېتروۋسك ئوبلاستىنىڭ چېگراسىغا يېقىنلاشتى. روسىيە ئارمىيەسى يان قاناتقا داۋاملىق زەربە بېرىش ئارقىلىق، يەر يۈزىدىكى قىسىملارنىڭ تېز سۈرئەتتە ئىلگىرىلىشى بىلەن ھاۋادىن ياردەم بېرىشنى بىرلەشتۈرۈشتىن پايدىلىنىپ، تۆمۈر قىسقۇچ بىلەن قىسىش تاكتىكىسىنى يولغا قويۇپ، ئۇكرائىنا ئارمىيەسىنى ئۈنۈملۈك مۇداپىئە چەمبىرىكى شەكىللەندۈرەلمەي قالدى. ئۇكرائىنا ئارمىيىسىنىڭ چوڭ قىسمى ئۈنۈملۈك قايتۇرما ھۇجۇم قىلالمىدى، ئەكسىچە رۇسىيە ئارمىيىسىنىڭ بېسىمى ئاستىدا، تەمىنلەش لىنىيىسى تەدرىجىي ئۈزۈلۈپ قالدى.
رۇسىيە ئارمىيەسىنىڭ داۋاملىق ئىلگىرى سۈرۈشىگە ئەگىشىپ، ئۇكرائىنانىڭ كۆپ تەرەپلەردىكى ناچار ھالىتى بارغانسېرى روشەنلەشتى. ئامېرىكا تەرەپنىڭ پوزىتسىيەسىدىمۇ نازۇك ئۆزگىرىش بولدى. ئۆتكەن بىر يىلدا، ئۇكرائىنانىڭ قورال-ياراغ ۋە قورال-ياراغ جەھەتتىكى قوللىشى كۆپىنچە ئامېرىكا ۋە ئۇنىڭ ئىتتىپاقداش دۆلەتلىرىدىن كەلگەن. ھالبۇكى، رۇسىيەنىڭ جەڭ مەيدانىدا تەدرىجىي غەلىبە قىلىشىغا، بولۇپمۇ شەرقتىكى جەڭ مەيدانىنىڭ ئىلگىرى سۈرۈلۈشىگە ئەگىشىپ، ئامېرىكىنىڭ ئۇكرائىنانىڭ ئەڭ ئاخىرىدا غەلىبە قىلىش-قىلالماسلىقىغا بولغان ئىشەنچىسى تەۋرىنىشكە باشلىدى. يېقىندا ئامېرىكا پارلامېنتى ئۇكرائىناغا داۋاملىق ھەربىي ياردەم بېرىش-بەرمەسلىكنى مۇزاكىرە قىلىشقا باشلىدى. بەزى تەھلىلچىلەرنىڭ قارىشىچە، ئامېرىكا رۇسىيەنىڭ توڭلىتىلغان 300 مىليارد ئامېرىكا دوللىرى مۈلكىنى توڭلىتىپ قويغان تەقدىردىمۇ، ئۇكرائىنا يەنىلا بۇ مەبلەغكە تايىنىپ رۇسىيەنى مەغلۇپ قىلالمايدۇ، ئۇرۇشنىڭ بۇرۇلۇشى قارىماققا يىراقتەك قىلىدۇ.
تىرامپ دەۋرىدىكى ئۇكرائىنا مەسىلىسى بويىچە ئالاھىدە ئەلچىسى كىس كېلوگ مۇنداق دېدى : گەرچە رۇسىيەنىڭ مۈلكى توڭلىتىلغان ھەمدە ئامېرىكىنىڭ قوراللىرىنى سېتىۋېلىشقا ئىشلىتىشكە بولسىمۇ، لېكىن بۇ ئۇكرائىنانىڭ ئۇرۇش ۋەزىيىتىنى ئۆزگەرتەلمەيدۇ. ئامېرىكا ھازىر ئۇكرائىنانى قورال-ياراغ ۋە ئوق-دورا بىلەن تەمىنلىگەن تەقدىردىمۇ، ئەڭ ئاخىرقى غەلىبىنىڭ يەنىلا ئۇنىڭ قولىدا ئەمەسلىكىنى تونۇپ يەتكەندەك قىلىدۇ. ئامېرىكا بىلەن غەرب دۆلەتلىرىنىڭ قوللىشى بارغانسېرى ئاجىزلاشماقتا، زېلېنسكىينىڭ «رۇسىيە مۈلكىنى توڭلىتىش پىلانى» بەلكىم قۇرۇق تەكلىپ بولۇشى مۇمكىن.
ئىستراتېگىيەلىك ئورۇنلاشتۇرۇشتىن قارىغاندا، رۇسىيە ئارمىيەسىنىڭ ھۇجۇمى توختاپ قالمىدى. 2024-يىلى، رۇسىيە تەخمىنەن 4000 كۋادرات كىلومېتىر ئۇكرائىنا زېمىنىنى مۇۋەپپەقىيەتلىك ئىشغال قىلدى، بۇ 2023-يىلدىكىدىن يەتتە ھەسسە كۆپ. 2025-يىلى رۇسىيە ئارمىيەسى ئاز دېگەندە 10 مىڭ كۋادرات كىلومېتىر زېمىننى يەنىمۇ ئىگىلىۋېلىپ، تەسىر دائىرىسىنى يەنىمۇ كېڭەيتىشى مۆلچەرلەنمەكتە. بۇلارنىڭ ھەممىسى رۇسىيەنىڭ جەڭ مەيدانىدا قەدىمىنى ئاستىلىتىۋەتمىگەنلىكىنى، ئەكسىچە ھەل قىلغۇچ غەلىبە قىلىش پۇرسىتىنى كۈتىۋاتقانلىقىنى چۈشەندۈرۈپ بېرىدۇ.
رۇسىيەنىڭ ئۇرۇشتىكى ئىستراتېگىيەلىك مۇددىئاسى ئىنتايىن ئېنىق، ئۇكرائىناغا زەربە بېرىش ئىرادىسى ۋە سالمىقى باشتىن-ئاخىر تەۋرەنمىدى. مەيلى دونېچىكنىڭ جەنۇبىي قىسمىنى بېسىش بولسۇن ياكى ئۇكرائىنا ئارمىيەسىنىڭ مۇھىم ئىستراتېگىيەلىك مۇھىم نۇقتىلىرىدا داۋاملىق بۆسۈش ھاسىل قىلىش بولسۇن، رۇسىيە ئارمىيەسىنىڭ نىشانى باشتىن-ئاخىر ئۇكرائىنانىڭ ھەربىي ۋە ئىقتىسادىي ئۇل ئەسلىھەلىرىنى ئۈزۈل-كېسىل ۋەيران قىلىش ھەمدە ئۇكرائىنا ھۆكۈمىتىنى رۇسىيەگە پايدىلىق تىنچلىق كېلىشىمىنى قوبۇل قىلىشقا مەجبۇرلاشنى چۆرىدىگەن.
ئۇنداق قىلماي ئىلان بېسىپ قوياڭلا خەلقىم سالوندىن نان تېپ يىمەك تەسلىشىپ كەتتى
