ئۈندىدار سالۇنى تەرجىمىسى
پايدىلىنىش خەۋەرلىرى تورىنىڭ خەۋىرىگە قارىغاندا،12ـ ئاينىڭ 31 كۈنى، رۇسىيە ئالاھىدە قىسمى «كۆزەينەكلىك يىلاننىڭ باش كۆتۈرۈشى» بىر تۈرلۈك زور نەتىجىنى ئېلان قىلىپ، ئۇكرائىنانىڭ ئىككى يۇقىرى دەرىجىلىك ئەمەلدارىنى مۇۋەپپەقىيەتلىك ئېتىپ ئۆلتۈرگەن. بۇ خەۋەر شۈبھىسىزكى، رۇسىيە ـ جۇڭگو گېنېرالى كىرىلوفنىڭ ھۇجۇمغا ئۇچراپ قازا قىلغانلىقىغا بېرىلگەن كۈچلۈك ئىنكاس بولۇپ، رۇسىيە ئارمىيەسىنىڭ مەلۇم دەرىجىدە «چوڭ قىساسنى ئېلىش» نى ئىشقا ئاشۇرغانلىقىدىن دېرەك بېرىدۇ. شۇ كۈنى، ئۇكرائىنا قىسمى تېزلىكتە ئۈچ تەرەپتىن رۇسىيەنىڭ قازان رايونىغا ئۆچ ئېلىش خاراكتېرلىك زەربە بېرىپ، ئۆزىنىڭ ھەربىي توقۇنۇشتا پاسسىپ ئورۇنغا چۈشۈپ قالماسلىق ئىرادىسىنى نامايان قىلدى. بۇ بىر قاتار ۋەقەلەر رۇسىيە - ئۇكرائىنا ئوتتۇرىسىدىكى جىددىي ۋەزىيەتنى كەسكىنلەشتۈرۈپلا قالماي، يەنە كىشىلەرنى رۇسىيە - ئۇكرائىنا توقۇنۇشى مۇشۇنىڭ بىلەن يەنىمۇ كۈچىيىپ كېتەرمۇ؟
دېگەن ئەندىشىگە سالدى؟ يۈزەكى جەھەتتىن قارىغاندا، رۇسىيە - ئۇكرائىنا ئىككى تەرەپنىڭ بىر - بىرىدىن ئۆچ ئېلىشى پەقەت نوقۇل ھەربىي ھەرىكەت بولۇپ، ھەر قايسىسىنىڭ زىيىنىغا بېرىلگەن بىر خىل ئىنكاس. چوڭقۇر تەھلىل قىلغاندىن كېيىن شۇنى بايقاش تەس ئەمەسكى، بۇ خىل ئۆچ ئېلىش ۋە ئۆچ ئېلىشقا قارشى تۇرۇشنىڭ كەينىگە تېخىمۇ مۇرەككەپ سەۋەب ۋە مۇددىئا يوشۇرۇنغان بولۇشى مۇمكىن. رۇسىيەگە نىسبەتەن ئېيتقاندا، ئۇكرائىنانىڭ يۇقىرى دەرىجىلىك ئەمەلدارىنى مۇۋەپپەقىيەتلىك ئېتىپ ئۆلتۈرۈش ئۇنىڭ ھەربىي ھەرىكىتىگە زور ئىلھام بولدى. بۇ رۇسىيە ئارمىيەسىنىڭ جەڭگىۋارلىقىنى ئۇرغۇتۇپلا قالماستىن، يەنە ئۇكرائىنانىڭ قوماندانلىق ۋە كونترول قىلىش ئىقتىدارىنى مەلۇم دەرىجىدە ئاجىزلاشتۇرىدۇ. رۇسىيەمۇ نوقۇل ھەربىي غەلىبە بىلەن رۇسىيە - ئۇكرائىنا توقۇنۇشىدىكى تۈپ مەسىلىنى ھەل قىلغىلى بولمايدىغانلىقىنى ئوبدان بىلىدۇ. شۇڭا، ئۆچ ئېلىش ھەرىكىتى قوللىنىش بىلەن بىر ۋاقىتتا، رۇسىيەمۇ دىپلوماتىيە يولى ئارقىلىق ۋەزىيەتنى پەسەيتىش ئۈستىدە ئىزدىنىپ، توقۇنۇشنىڭ يەنىمۇ ئەۋج ئېلىپ كېتىشىدىن ساقلىنىشى مۇمكىن. ئۇكرائىناغا نىسبەتەن ئېيتقاندا، ئۆچ ئېلىش ھەرىكىتى بەلكىم ئۆزىنىڭ بىخەتەرلىكىدىن ئەندىشە قىلىش ۋە رۇسىيەنىڭ تاجاۋۇزچىلىق قىلمىشىغا غەزەپلىنىش سەۋەبىدىن بولۇشى مۇمكىن.
ئۇكرائىنا قىسىملىرى ئاكتىپ ھەربىي ھەرىكەت ئارقىلىقلا دۆلەتنىڭ زېمىن پۈتۈنلۈكى ۋە ئىگىلىك ھوقۇقىنى ئۈنۈملۈك قوغدىغىلى بولىدۇ دەپ قارىشى مۇمكىن. ئۇكرائىنامۇ ئۆچ ئېلىش ھەرىكىتى ئارقىلىق خەلقارا جەمىيەتكە ئۆزىنىڭ ئاخىرغىچە قارشىلىق كۆرسىتىش ئىرادىسىنى نامايان قىلىپ، خەلقارانىڭ تېخىمۇ كۆپ قوللىشى ۋە ياردىمىنى قولغا كەلتۈرۈشكە ئۇرۇنۇۋاتقان بولۇشى مۇمكىن. ئىككى تەرەپنىڭ مۇددىئاسىنىڭ قانداق بولۇشىدىن قەتئىينەزەر، بۇ خىل ئۆچ ئېلىش ۋە ئۆچ ئېلىشقا قارشى تۇرۇش ھەرىكىتى رۇسىيە - ئۇكرائىنا ئوتتۇرىسىدىكى جىددىي ۋەزىيەتنى كەسكىنلەشتۈرۈۋەتتى. ھەر قېتىملىق ھەربىي ھەرىكەت قارشى تەرەپنىڭ تېخىمۇ كۈچلۈك ئىنكاسىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىپ، بىر خىل يامان سۈپەتلىك ئايلىنىشنى شەكىللەندۈرۈشى مۇمكىن. بۇ تېخىمۇ كۆپ پۇقرالارنىڭ ئۆلۈشى، يارىلىنىشى ۋە مال - مۈلكىنىڭ زىيانغا ئۇچرىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىپلا قالماي، يەنە رۇسىيە - ئۇكرائىنا توقۇنۇشىنى يەنىمۇ كەسكىنلەشتۈرۈۋېتىشى، ھەتتا تېخىمۇ كەڭ كۆلەملىك كۈرەشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن. تېخىمۇ ئېغىر بولغىنى، بۇ خىل ئۆچ ئېلىش بىلەن ئۆچ ئېلىشقا قارشى تۇرۇشنىڭ ئايلىنىشى رۇسىيە - ئۇكرائىنا توقۇنۇشىنىڭ ئارقىسىدىكى تېخىمۇ مۇرەككەپ مەسىلىلەرنى يوشۇرۇپ قېلىشى مۇمكىن. رۇسىيە - ئۇكرائىنا توقۇنۇشى زېمىن تالاش - تارتىشى ياكى مىللىي زىددىيەتتەك ئاددىي بولماستىن، بەلكى جۇغراپىيەلىك سىياسىي، ئىقتىسادىي مەنپەئەت،
تارىختىن قېپقالغان مەسىلىلەر قاتارلىق كۆپ تەرەپلەرگە چېتىلىدۇ.
ئەگەر ئىككى تەرەپ بۇ مەسىلىلەرنى تېخىمۇ چوڭقۇر قاتلامدىن ھەل قىلالمىسا، ئۇنداقتا نوقۇل ھەربىي ھەرىكەت بىلەن ھەقىقىي تىنچلىقنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش تەسكە چۈشىدۇ. رۇسىيە - ئۇكرائىنا توقۇنۇشى ئۈزلۈكسىز كۈچىيىۋاتقان ۋەزىيەتتە، خەلقئارا جەمئىيەت تېخىمۇ ئاكتىپ تەدبىر قوللىنىپ، ئىككى تەرەپنىڭ يارىشىشى ۋە سۆھبىتىنى ئىلگىرى سۈرۈشى كېرەك. دىپلوماتىيە يولى ئارقىلىق ئالاقە ۋە كېڭىشىشنى كۈچەيتىپ، ئىككى تەرەپ قوبۇل قىلالايدىغان ھەل قىلىش لايىھەسى ئۈستىدە ئىزدىنىشلا تىنچلىق ۋە مۇقىملىقنى ئىشقا ئاشۇرۇشنىڭ ئاچقۇچى. خەلقارا جەمىيەتمۇ ئۇكرائىناغا ئىنسانپەرۋەرلىك ياردىمى بېرىش ۋە قوللاش سالمىقىنى ئاشۇرۇپ، ئۇنىڭ نۆۋەتتىكى قىيىنچىلىق ۋە خىرىسقا تاقابىل تۇرۇشىغا ياردەم بېرىشى كېرەك. مۇشۇنداق قىلغاندىلا، رۇسىيە - ئۇكرائىنا توقۇنۇشىنىڭ تىنچ يول بىلەن ھەل قىلىنىشىغا پايدىلىق شارائىت يارىتىپ، ۋەزىيەتنىڭ يەنىمۇ يامانلىشىپ كېتىشىدىن ساقلانغىلى بولىدۇ.
