ئۈندىدار سالۇنى تەرجىمىسى
«تېڭشۈن تورى» نىڭ خەۋىرىگە قارىغاندا، رۇسىيە - ئۇكرائىنا توقۇنۇشى تىرامپ قول تىققاندىن كېيىن پەسەيمىگەن، ئەكسىچە ۋەزىيەت تېخىمۇ جىددىيلەشكەن. كۆپچىلىكنىڭ كۆڭلىدە دۇمباق چېلىنىپ، بېلارۇسىيەنىڭ نېمە ئۈچۈن ئىللىق روژدېستۋو بايرىمى مەزگىلىدە ئۇكرائىناغا كەڭ كۆلەملىك ھەرىكەت قوزغىغانلىقى نامەلۇم ئىدى. ئۇكرائىنا زۇڭتۇڭى زېلېنسكىي ئامېرىكىنىڭ سابىق زۇڭتۇڭى تىرامپ بىلەن ئاشكارا قارشىلىشىشقا قانداقمۇ جۈرئەت قىلالىسۇن؟ چوڭ دۆلەتلەر ئارىسىدا ئۆزئارا بېرىش-كېلىش قىلىۋاتقان ئەھۋالدا، تىرامپ بىلەن زېلېنسكىي پارىژدا ئۇچرىشىپ قالدى. بۇ قېتىمقى كۆرۈشۈشتىن كېيىن ۋەزىيەتتە ئالەمشۇمۇل ئۆزگىرىشلەر بولدى. ئاينىڭ بېشىدا، فىرانسىيە زۇڭتۇڭى ماكرون پارىژ بۈۋى مەريەم چېركاۋى قايتىدىن ئېچىۋېتىلگەن ياخشى كۈندىن پايدىلىنىپ، ترامپ بىلەن زېلېنسكىنى پارىژغا تەكلىپ قىلدى، ئۈچەيلەن ئولتۇرۇپ،
رۇسىيە - ئۇكرائىنا ۋەزىيىتى، يەنە تىنچلىق سۆھبىتى توغرىسىدىكى ئىشلار توغرىسىدا ئوبدان پاراڭلاشتى. سۆھبەتلىشىش ئاخىرلاشقاندىن كېيىن، زېلېنسكىينىڭ چىرايى خۇددى چىۋىن يەۋالغاندەك تاتىرىپ كەتتى. گەرچە مۇخبىرلارنى كۈتۈۋېلىش يىغىنىدا، ئۇ ئاغزى-ئاغزىغا تەگمەي ئۇرۇش توختىتىمىز دېگەن بولسىمۇ، لېكىن ئىككىنچى كۈنى ئۇ 180 گىرادۇس بۇرۇلۇپ، ئىجتىمائىي ئالاقە تاراتقۇلىرىدا تىرامپنى ئەيىبلىدى، تىرامپ ئوتتۇرىغا قويغان تىنچلىق سۆھبىتى لايىھەسىنىمۇ ئۇ قوبۇل قىلمىدى. ئۇزۇن ئۆتمەي تىرامپ شىمالىي ئاتلانتىك ئەھدى تەشكىلاتىغا ئەزا دۆلەتلەرگە ھەربىي خىراجەتنى كۆپرەك چىقىرىشنى ئېيتتى. قارىماققا، بۇ ئامېرىكىنىڭ شىمالىي ئاتلانتىك ئەھدى تەشكىلاتىدا ئازراق پۇل چىقىرىشىنى ئۈمىد قىلغاندەك كۆرۈنسىمۇ، ئەمما مۇتەخەسىسلەر تىرامپ شىمالىي ئاتلانتىك ئەھدى تەشكىلاتىنىڭ مەسئۇلىيەتنى كۆپرەك ئۈستىگە ئېلىپ، ئۇكرائىناغا كۆپرەك ياردەم قىلىشىنى ئۈمىد قىلىدۇ، دېدى. كىشىنى تېخىمۇ ھەيران قالدۇرىدىغىنى شۇكى، تىرامپ يەنە تېخى ياۋروپانىڭ ئۇكرائىناغا ئاتالمىش «تىنچلىق قوشۇنى» ئەۋەتىشىنى قوللاپ، يەنە ئۇكرائىناغا داۋاملىق ياردەم بېرىدىغانلىقىنى ئېيتقان. بۇ تىرامپ، قاپاق ئىچىدە زادى قانداق دورا سېتىۋاتىدۇ؟ ئۇ سايلام رىقابىتىدە زۆرۈر بولمىغان چىقىمنى ئازايتىش كېرەك دېگەنغۇ؟ نېمىشقا ھازىر يېنىۋالدىڭىز؟ ئۇنىڭدىن باشقا
پۇتىنمۇ ترامپنىڭ رۇسىيە - ئۇكرائىنا زىددىيىتىنى مۇرەسسە قىلىشىدىن ئۈمىد كۈتمەيدىغان بولدى. تېخىمۇ غەلىتە يېرى شۇكى، تىرامپ يەنە گرېنلاندىيە ئارىلىنى سېتىۋالماقچى بولدى، ئەمەلىيەتتە بۇ سىرنى يېشىش ئۈچۈن گەپنى ترامپنىڭ ئېنېرگىيە ئىستراتېگىيەسىدىن باشلاشقا توغرا كېلىدۇ. ترامپ يېقىندا ياۋروپاغا ھەر قايسى دۆلەتلەر ئامېرىكىنىڭ يۇقىرى باھالىق نېفىت ۋە تەبىئىي گازىنى كۆپلەپ سېتىۋېلىشى كېرەك، بولمىسا جازالىنىدۇ، دېدى. بۇ تىرامپ سايلانغاندىن كېيىن، تۇنجى قېتىم دىپلوماتىيە جەھەتتە ئېنېرگىيە سىياسىتى ئارقىلىق ياۋروپانىڭ بوينىنى «قىسىشى» ھېسابلىنىدۇ. ھازىر ئامېرىكا دۇنيا بويىچە ئەڭ چوڭ نېفىت ۋە تەبىئىي گاز ئېكسپورت قىلىدىغان دۆلەت. رۇسىيە بىلەن ئۇكرائىنا قېيدىشىپ قالسا، غەرب ئەللىرى رۇسىيەنى ئومۇميۈزلۈك جازالايدۇ. ئەمما ياۋروپادا يەنىلا %60 تىن ئارتۇق تەبىئىي گاز رۇسىيەگە تايىنىدۇ.
ئەگەر رۇسىيە بىلەن ئۇكرائىنا ئۇرۇش توختاتسا، ياۋروپا چوقۇم رۇسىيەنىڭ ئەرزان ئېنېرگىيەسىنى سېتىۋېلىشنى خالايدۇ. زېلېنسكىيمۇ ئەخمەق ئەمەس، ئۇ ۋەزىيەتنىڭ نازۇك ئىكەنلىكىنى كۆرۈپ يېتەلەيدۇ. ئامېرىكىنىڭ قوللىشىغا ئېرىشىش ئۈچۈن تىرامپنىڭ ئېنېرگىيە پىلانىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇشىغا ياردەم بېرىش كېرەك. ئامېرىكىنىڭ ياۋروپادىن تاپقان پۇلى ئۇكرائىناغا ياردەم بەرگەنگە قارىغاندا كۆپ. بېدىن ھۆكۈمىتى ئۇكرائىناغا 72 قېتىم ياردەم بەردى، ئۈچ يىلدا 63 مىليارد 500 مىليون ئامېرىكا دوللىرى ياردەم بەردى، ئەمما ئامېرىكا 2023 - يىلى ئېنېرگىيە ئېكسپورتىدىلا 105 مىليارد ئامېرىكا دوللىرى پايدا ئالدى! كېيىن ئۇكرائىنا يېڭى يىلدىن باشلاپ رۇسىيەنىڭ ياۋروپاغا تۇتىشىدىغان ئېنېرگىيە تۇرۇبىسىنى ئېتىۋەتكەنلىكىنى جاكارلاپ، ياۋروپانىڭ ئەرزان باھالىق ئېنېرگىيە مەنبەسىنى ئۈزۈل - كېسىل ئۈزۈۋەتتى. گەرچە ياۋروپا يەنە دېڭىزدىن رۇسىيەنىڭ تەبىئىي گازىنى توشۇپ كېلىپ سېتىۋالالىسىمۇ، لېكىن تىرامپنىڭ تاموژنا بېجى سىياسىتى خۇددى بىر قولغا ئوخشاش ياۋروپانىڭ ئېنېرگىيە جان تومۇرىنى چىڭ بوغۇپ قويدى. تىرامپ يەنە گرېنلاند ئارىلى ۋە پاناما قانىلىنى سېتىۋالماقچى، بۇلارنىڭ ھەممىسى ئۇنىڭ يەر شارى ئېنېرگىيە ئىستراتېگىيەسى ئۈچۈن، بايلىقنى كۆپرەك كونترول قىلماقچى. ئېيتىشلارغا قارىغاندا، گرېنلاند ئارىلىنىڭ يەر ئاستىغا دۇنيادىكى ئەڭ چوڭ نېفىتلىك - گازلىق يوشۇرۇنغان بولۇپ، ئەگەر ئامېرىكا بۇ ئارالغا ئېرىشەلىسە، ئېنېرگىيە كۆپ بولۇپلا قالماي،
يەنە رۇسىيە بىلەن ياۋروپانىڭ دېڭىز يولىنى ئاسانلا توسۇپ قالالايدىكەن. پاناما قانىلىمۇ شۇنىڭغا ئوخشاش داۋلى. شۇنداق قىلىپ، ئۇكرائىنا يەر شارىنىڭ جۇغراپىيەلىك ئىستراتېگىيەسىدە بازىرى ئىتتىك بولۇپ قالدى. پۇتىننىڭ يېقىندا ئاشكارىلىشىچە، بېدىن رۇسىيە - ئۇكرائىنا ئۇرۇشى باشلىنىشتىن بۇرۇن،15 يىل ئىچىدە ئۇكرائىنانىڭ شىمالىي ئاتلانتىك ئەھدى تەشكىلاتىغا كىرىشىگە قوشۇلمايدىغانلىقىنى ئېيتقان. ھازىرقى ئەھۋالدىن قارىغاندا، تىرامپنىڭ ئاشۇ ۋەدىسى رۇسىيەنى ئالدىغانلىق. ۋەزىيەت بارغانسېرى ئايدىڭلاشتى، فىرانسىيەمۇ ئاخىرى ھوشىغا كەلدى. روسىيە بىلەن فىرانسىيە ئۇكرائىنادىن ئايلىنىپ ئۆتۈپ، ئۇرۇش توختىتىش توغرىسىدا بىۋاستە سۆزلىشىدىغانلىقىنى بىلدۈردى. بۇ فىرانسىيەنىڭ بۇ توقۇنۇشنى توختىتىش كېرەكلىكىنى، سۆھبەت ئۆتكۈزگەندە ئۇكرائىنا ئەڭ ياخشىسى ئارىلاشماسلىقى كېرەكلىكىنى چۈشەنگەنلىكىنى چۈشەندۈرىدۇ.
