尼雷尔系列思想在中国的传播
李洪峰 李春光
近日，北外非洲学院李洪峰教授、李春光老师在坦桑尼亚主流媒体发表文章《尼雷尔系列思想在中国的传播》，文章刊登于《坦桑卫报（Nipashe）》2024年8月10日，并由《今日桑给巴尔（Zanzibar Leo）》于2024年8月13日转载。
尼雷尔之于坦桑尼亚国民来说不仅是国父，更被民众视为精神上的导师（Mwalimu）。尼雷尔曾言：“缺乏自身文化的国家不过是缺少民族精神的乌合之众（A country which lacks its own culture is no more than a collection of people without the spirit which makes them a nation）。”作为坦桑尼亚革命党、坦桑尼亚联合共和国的缔造者，尼雷尔不仅推动了坦桑尼亚的民族解放运动，促进了南部非洲国家的独立斗争，其关于民族建构、非洲一体化等系列思想还塑造了坦桑尼亚独立自主的自由（Uhuru）精神及非洲国家联合自强的泛非主义（Pan-Africanism）思想。
正如毛泽东、习近平等中国领导人思想在非洲的广泛传播，半个多世纪以来尼雷尔总统的政治主张、文化思想也被广泛译入中国。传播初期，尼雷尔总统的系列思想主要以人物简介为主，依托主流媒体等平台，促进了中国人民对总统其人的了解。1965年起，随着尼雷尔总统先后多次访华，并与毛泽东中国等老一辈领导人结下深厚友谊，其执政理念、政策主张等学术著作、重要讲话开始被广泛节选、翻译，并刊载于《西亚非洲》《国外社会科学》等重要期刊平台，加深了广大读者对尼雷尔思想的熟知。1975年，首部系统性介绍这位非洲贤人总统的译著《尼雷尔》由上海人民出版社出版，为读者深入了解尼雷尔系列思想，搭建了重要的平台。20世纪80年代至90年代，随着中坦两国在双边和多边领域的合作不断拓展，尼雷尔总统在社会主义建设中的重要思想及对内、对外场合之中的重要讲话，开始透过不同类型的学术文章译入中国，其中包括《乌贾马—非洲社会主义》等传递尼雷尔思想的重要著作，更是广泛被中国读者所熟知。
1999年10月14日，尼雷尔总统虽与世长辞，但其思想政治遗产却依旧指引着坦桑尼亚的国家发展，并促进中坦关系的不断迈进。2009年，随着坦桑尼亚政府宣布设立“尼雷尔日”，中坦两国外交、教育、文化等机构，开始积极通过“尼雷尔日在中国”等学术研讨、文化展演等活动，深入挖掘尼雷尔总统的系列思想精神，旨在加强两国在思想文化交流等领域的互学互鉴。2014年，《尼雷尔文选》的四卷本哲学著作在华相继出版。2022年，《尼雷尔传记：非洲领袖跨文化研究》外国文学著作也顺利付梓，为中国社会各界了解尼雷尔思想提供了重要的窗口。
尼雷尔总统虽早已逝去，但其系列思想却点燃了乞力马扎罗山上的火炬，照亮了坦桑尼亚的边界内外，给世界传递友爱、尊重、希望的同时，也推动着中国—坦桑尼亚全面战略合作伙伴关系不断向前发展。
以下为《Nipashe》报道原文：
KWA Chuo cha Afrika katika Chuo Kikuu cha Lugha za Kigeni cha Beijin, Julius Kambarage Nyerere si tu Baba wa Taifa kwa wananchi wa Tanzania, bali pia aliheshimiwa kuwa ni “mwalimu” wao wa kifikra.
Mwalimu Nyerere aliwahi kusema: “Nchi isiyokuwa na utamaduni wake ni sawa na mkusanyiko wa watu wasiokuwa na roho inayowafanya kuwa taifa.”
Akiwa mwanzilishi wa chama tawala cha Tanzania - Chama Cha Mapinduzi CCM na Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Mwalimu Nyerere alisukuma mbele harakati za ukombozi wa taifa la Tanzania na kuhimiza mapambano ya kujipatia uhuru ya nchi za Kusini mwa Afrika.
Pia mawazo yake kuhusu muundo wa taifa, Umoja wa Afrika na mambo mengine, yamejenga moyo wa “Uhuru” wa Tanzania ulio wa kujitawala na kujiamulia, na Fikra ya Umajumui wa Afrika (Pan-Africanism) ya nchi za Afrika kushirikiana na kujiendeleza.
Kama vilivyoenea barani Afrika kwa Fikra, Mao Zedong na mawazo ya Xi Jinping, utetezi wa kisiasa na mawazo ya utamaduni ya Mwalimu Nyerere pia yameenea sana China katika nusu karne iliyopita.
Mwanzoni, tafsiri za mawazo ya Mwalimu Nyerere zaidi yalikuwa kuhusu wasifu wake, ambao ulienea kupitia vyombo muhimu vya habari vya China na kuwawezesha watu wa taifa hilo kumjua zaidi Rais Nyerere wa Tanzania.
Kuanzia mwaka 1965, kadiri Rais Nyerere alivyofanya ziara nchini China mara kwa mara na kuongeza urafiki kati yake na Mwenyekiti Mao na viongozi wengine, ndivyo tasnifu kuhusu mawazo yake ya utawala wa nchi, maoni na mapendekezo ya sera na hotuba zake zilikuwa zimeanza kutafsiriwa na kuchapishwa kwenye majarida maarufu ya Kichina, kama vile Asia Magharibi na Afrika na Sayansi ya Jamii ya Ng’ambo.
Tasnifu hizo ziliongeza zaidi ufahamu wa watu wa China juu ya mawazo ya Mwalimu Nyerere. Mwaka 1975, kitabu cha Nyerere ambacho ni cha kwanza kinachoeleza maisha ya Mwalimu Nyerere, kilichapishwa na Shirika la Uchapishaji la Umma la Shanghai, kimekuwa njia muhimu kwa wasomaji wa China kumjua zaidi Rais Nyerere.
Kuanzia miaka ya 1980 hadi 1990, ushirikiano kati ya China na Tanzania uliendelea kupanuka katika maeneo ya pande mbili na ya pande nyingi, makala na tasnifu za aina mbalimbali kuhusu mawazo muhimu ya Rais Nyerere na hotuba zake nyingi kuhusu ujenzi wa ujamaa zilitafsiriwa na kuenea nchini China, kama vile kitabu cha Ujamaa - Usoshalisti wa Afrika, ambacho ni kitabu muhimu kuhusu mawazo ya Nyerere kinachojulikana sana kwa wasomaji wa China.
Oktoba 14, 1999, Mwalimu Nyerere alifariki dunia. Lakini mawazo na siasa yake ambayo ni mali ya urithi yanaendelea kuelekeza maendeleo ya Tanzania na kuhimiza uhusiano wa China na Tanzania uendelezwe siku hadi siku.
Mwaka 2009, kutokana na serikali ya Tanzania kutangaza “Siku ya Nyerere”, mashirika ya diplomasia, elimu na utamaduni ya nchi hizi mbili zilianza kufanya utafiti zaidi juu ya mawazo na moyo wa Mwalimu Nyerere kwa kupitia shughuli za majadiliano na utafiti wa taaluma kuhusu mada ya “Siku ya Nyererea nchini China” na maonesho ya utamaduni, zikilenga kufundishana katika mawasiliano kati ya nchi mbili katika sekta ya utamaduni.
Mnamo mwaka 2014, vitabu vya juzuu nne vya filosofia vya Maandishi Yaliyoteuliwa ya Nyerere vilichapishwa nchini China. Mwaka 2022, Wasifu wa Nyerere: Utafiti wa Viongozi wa Afrika wa Muktadha wa Tamaduni Tofauti pia kilichapishwa, ambacho kimekuwa dirisha muhimu kwa Wachina kuelewa mawazo ya Julius Nyerere.
Mwalimu Nyerere hayupo tena lakini mawazo yake yamewasha mwenge juu ya Mlima Kilimanjaro, ambao umekuwa ukiangaza sehemu zote nchini Tanzania na nje ya nchi hiyo.
Mawazo ya Nyerere si kama tu yanaeneza upendo, urafiki, heshima, na matumaini duniani, bali pia yanasukuma mbele maendeleo endelevu ya uhusiano wa wenzi wa ushirikiano wa kimkakati wa pande zote kati ya China na Tanzania.
（翻译：陈莲英 魏媛媛 于明弘）
阅读报道：
《坦桑卫报（Nipashe）》:
https://www.ippmedia.com/nipashe/habari/kitaifa/read/mawazo-na-fikra-za-nyerere-zilivyoenea-china-2024-08-10-115456
《今日桑给巴尔（Zanzibar Leo）》:
审核 | 李洪峰 王婷
推送 | 杨若曦
