རྒྱུད་བཞག་རྒྱུད་རྒྱུའི་རིག་པ། མཁས་དབང་ཚུལ་ཁྲིམས་བློ་གྲོས།

རྒྱུད་བཞག་རྒྱུད་རྒྱུའི་རིག་པ་དང་རྩེར་སོན་ཚན་རིག་པའི་ལྟ་བ། 

     དེ་དག་ལས་རྒྱུད་བཞག་རྒྱུད་རྒྱུ་ཞེས་པ་འདི་ཤེས་པ་གལ་ཆེ་བས་ཅུང་ཟད་ཞིབ་པར་བཤད་ན། ཁམས་སོན་དཀར་དམར་གཉིས་འདྲེས་པའི་ཕྲ་ཕུང་སྙིང་པོའི་ནང་དུ་ཚོས་ཕུང་ཡ་༤༦་ཡོད་དེ། གོང་དུ་སྨྲས་པའི་ཁམས་དཀར་སོན་དང་དམར་སོན་རེ་རེ་ལ་ཚོས་ཕུང་ཡ་༢༣་རེ་ཡོད་པ་དེ་དག་མཉམ་དུ་འདྲེས་ནས་ཡ་༤༦་དང་ཆ་༢༣་དུ་གྱུར་པའི་ཕྱིར་རོ། །

    ཚོས་ཕུང་དེ་དག་གི་ནང་དུ་དབྱང་དོར་ཉིང་མངར་ཉིང་སྐྱུར་(DNA)ཞེས་པའི་རྫས་ཤིག་ཡོད་པ་དེ་རྒྱུད་རྒྱུའི་གྲུབ་ཆའི་རྫས་ཡིན། རང་གི་རྒྱུད་པ་ཕྱི་མ་དེ་ཇི་ལྟ་བུ་ཞིག་འབྱུང་བའི་བརྡ་འཕྲིན་ནམ་རྒྱུའི་ནུས་པའི་བྱེ་བྲག་ཐམས་ཅད་རྒྱུད་རྒྱུའི་སྟེང་ན་ཡོད་ཅིང་། འབྲས་བུ་ཕྱི་མའི་བྱེ་བྲག་གི་རྣམ་པ་ཕྲ་ཞིང་ཞིབ་པ་ཐམས་ཅད་འདིས་སྐྱེད་པར་བྱེད་ལ། འདིའི་དབྱིབས་ནི་ཐག་སྐས་གཅུས་མའམ་འཁྱིལ་མ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་པས་ཟུང་འཁྱིལ་ཞེས་ཀྱང་བྱའོ། །དེས་ན་རྒྱུད་རྒྱུ་ནི་ཚོས་ཕུང་གི་ནང་དུ་ཡོད་ཅིང་། ཚོས་ཕུང་ནི་ཕྲ་ཕུང་སྙིང་པོའི་ནང་དུ་ཡོད་པ་དང་། ཚོས་ཕུང་གཅིག་གི་ནང་དུ་རྒྱུད་རྒྱུ་བརྒྱ་ཕྲག་དུ་མའམ་སྟོང་ཕྲག་དུ་མ་ཡོད་པ་དང་། རྒྱུན་གཏན་གྱི་མི་ཞིག་གི་ལུས་ཀྱི་ཕྲ་ཕུང་རེའི་ནང་དུ་ཚོས་ཕུང་ཆ་༢༣་མམ་ཡ་༤༦་ཡོད་ལ། དེ་དག་ལས་ཕྱེད་ཕ་ལས་བྱུང་བ་དང་ཕྱེད་མ་ལས་བྱུང་བ་ཡིན་ནོ། །

    རྒྱུད་རྒྱུ་དེའི་གྲུབ་ཆ་ནི་གོང་དུ་བཤད་པའི་དབྱང་དོར་ཉིང་མངར་ཉིང་སྐྱུར་ཞེས་པའི་རྫས་དེ་ཡིན་ལ། རྒྱུད་རྒྱུའི་ཆ་རྡུལ་རེ་རེ་བཞིན་དུ་སྐས་ཐེམ་བརྒྱ་སྟོང་དུ་མ་ཡོད་པའི་སྐས་འཁྱིལ་མ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན། དེའི་སྐས་ཐེམ་རེ་རེ་བཞིན་དུ་བུལ་གཞིའམ་ཉིང་ཀན་སྐྱུར་ཞེས་པའི་རྫས་རིགས་བཞི་རེ་ལས་གྲུབ་པ་ཡིན་ཏེ། རྫས་རིགས་བཞི་ནི། གཤེར་རྨེན་ཕུ་རོན་དང་། བྲང་རྨེན་རྨེས་ཏིན། ཕྲ་ཕུང་རྨེས་ཏིན། བྱ་བྲུན་ཕུ་རོན་བཅས་སོ། །

    རྫས་བཞི་པོ་འདི་དག་དབྱང་དོར་ཉིང་མངར་ཉིང་སྐྱུར་གྱི་ནང་དུ་རྒྱུད་བཞག་གསང་ཨང་ངམ་བསྒྲིགས་ཨང་གི་རྣམ་པར་གནས་ཡོད་དེ། རྫས་དེ་དག་གི་བསྟར་རིམ་ནི།Aདང་། Tདང་། Cདང་། Gསྟེ། འདི་ལ་བསྒྲིགས་ཨང་ངམ་གསང་ཨང་ཞེས་བྱ། དབྱིན་ཡིག་འདི་དག་གིས་རྫས་བཞི་པོ་མཚོན་པ་ཡིན་ཏེ། Aགཤེར་རྨེན་ཕུ་རོན་དང་། Tབྲང་རྨེན་རྨེས་ཏིན། Cཕྲ་ཕུང་རྨེས་ཏིན། Gབྱ་བྲུན་ཕུ་རོན་ཡིན། འདི་དག་གསང་ཨང་གི་རྣམ་པར་གནས་ཚེ་སུམ་སྦྲེལ་གསང་ཨང་ཞེས་བྱ་སྟེ། རྫས་གསུམ་རེ་མཉམ་དུ་འདུས་པ་དཔེར་ན། CATལྟ་བུའོ། ། འདི་དག་ནི་སའི་གོ་ལའི་ཐོག་གི་སེམས་ཅན་དང་རྩི་ཤིང་སྟེ་སྐྱེ་དངོས་ཡོངས་ཀྱི་ཚེ་སྲོག་གི་གསང་ཨང་ཡིན་ཞེས་ཟེར་ཏེ། རྫས་འདི་དག་གི་གོ་རིམ་བསྒྲིགས་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་ལས་སྐྱེ་དངོས་རྣམས་ཀྱི་ལུས་མི་འདྲ་བ་སྣ་ཚོགས་པ་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། གསང་ཨང་དང་བསྒྲིགས་ཨང་ཞེས་ཟེར་བའི་དོན་ཡང་དེ་ཉིད་དོ། །

    གསང་ཨང་ངམ་བསྒྲིགས་ཨང་གི་རྣམ་པ་ཅན་གྱི་རྫས་དེ་དག་གིས་སྤྲི་དཀར་གྱི་རྫས་བསྐྱེད་ནས་རིམ་གྱིས་མིའི་ལུས་པོ་གྲུབ་པ་ཡིན་ཞིང་། འདི་ལ་བསྒྲིགས་ཨང་བསྒྱུར་ཕབ་ཅེས་ཟེར་ཏེ། སྤྲི་དཀར་ནི་མིའི་ལུས་ཀྱི་རྫས་ཤིན་ཏུ་མང་པོ་ཞིག་གི་རྩོམ་གཞི་སྟེ། མིའི་ལུས་ཀྱི་ཕྲ་ཕུང་རྣམས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་གྲུབ་ཆ་ཡིན། དེས་ན་མིའི་ལུས་ནི་ཕྲ་ཕུང་ལས་གྲུབ་ཅིང་། ཕྲ་ཕུང་ནི་སྤྲི་དཀར་ལས་གྲུབ། སྤྲི་དཀར་ནི་ཨེམ་གཞི་སྐྱུར་ལས་གྲུབ་པ་ཡིན་ཞིང་། ཨེམ་གཞི་སྐྱུར་ལ་རིགས་༢༠་ཡོད་ཅེས་ཤེས་པར་བྱའོ། །
    དེ་དག་གི་དོན་སླ་མོ་བྱས་ནས་བཤད་ན། ཕ་མའི་ཁམས་དཀར་དམར་ས་བོན་གྱིས་ཕྲུ་གུའི་ལུས་ཕུང་བསྐྱེད་ཚུལ་ལ་ཞིབ་ཆ་བཏོན་ནས་བཤད་པ་ཞིག་གོ །ལུས་ཕུང་ཕྱི་མ་དེ་མཛེས་མི་མཛེས། བོངས་ཆེ་ཆུང་། བདེ་ཐང་ཡིན་མིན་སོགས་ཇི་འདྲ་ཞིག་སྐྱེད་པ་ནི། བུལ་གཞི་བསྟར་རིམ་ཀྱི་གསང་ཨང་བསྒྲིགས་ཚུལ་ལ་རག་ལས་ཏེ། གསང་ཨང་དེ་དག་བཀྲོལ་ནས་མིའི་ལུས་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་སྤྲི་དཀར་གྱི་རང་བཞིན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། ། 

    འདི་ལ་དཔྱད་པ་དཔྱིས་ཕྱིན་པ་ཞིག་བྱ་བ་གལ་ཆེ་སྟེ། ཐོག་མར་གོང་དུ་བརྗོད་པའི་བུལ་གཞི་གསང་ཨང་དང་། དེས་བསྐྱེད་པའི་སྤྲི་དཀར། དེ་ལས་གྲུབ་པའི་ཕྲ་ཕུང་། དེ་ལས་གྲུབ་པའི་ཀླད་ཆེན་བཅས་དེ་དག་རེ་རེའི་ནང་དུ་རྣམ་ཤེས་ཀྱི་མ་ལག་སྐྱེད་བྱེད་ཀྱི་ནུས་པ་རང་ཆས་སུ་ཡོད་ཅེས་པ་དེ་གནས་གང་དུ་ཡོད། ངོ་བོ་ཇི་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན། ཚན་རིག་པས་ཇི་ལྟར་ཤེས། དངོས་བརྟག་གི་ཐབས་གང་ལ་བརྟེན། དན་གྲངས་ཅི་ཙམ་ཡོད་ཅེས་ཕུགས་འདེད་ཀྱིས་རྩད་གཅོད་དགོས། དེ་ལྟར་ཞིབ་ཏུ་རྩད་བཅད་ན་དྲི་བ་འདི་དག་གི་ལན་ཚན་རིག་པ་ལ་གཏན་ནས་སྨྲ་རྒྱུ་མེད་དེ། མཐར་གཏུགས་ནས་བཤད་ན། འཛམ་བུ་གླིང་གི་མི་ཡོངས་རྫོགས་ལ་ཡོད་པའི་རྣམ་ཤེས་འདི་ཀླད་ཆེན་ལས་སྐྱེས་པ་ཡིན་ཞེས་དབང་རྩའི་ཚན་རིག་པ་རྣམས་ཀྱིས་མགྲིན་གཅིག་ཏུ་སྨྲ་མོད། ཇི་ལྟར་སྐྱེ་ཚུལ་ངོ་མ་དེ་ད་ལྟའི་བར་དུ་ཚན་རིག་པས་གཞི་ནས་ཤེས་མེད་ལ། ཚན་རིག་གི་དངོས་བརྟག་གང་གིས་ཀྱང་གྲུབ་མ་མྱོང་། དན་གྲངས་གཅིག་ཀྱང་སྟོན་རྒྱུ་མེད་དོ། ། དེ་དག་ཐམས་ཅད་མེད་ན་རྣམ་ཤེས་ཀྱི་མ་ལག་སྐྱེད་བྱེད་ཀྱི་ནུས་པ་རང་ཆས་སུ་ཡོད་ཅེས་པ་དེ་ཚོད་འཇོག་བྱས་པ་ཙམ་ཞིག་ལས་གཞན་གཞི་འཛིན་ས་ཅི་ཡང་མེད་པ་གསལ་བར་མཐོང་བར་གྱུར་ཏེ། བདེན་དང་མི་བདེན་བློ་གཟུ་བོར་གནས་པའི་སྒོ་ནས་ཞིབ་ཏུ་དཔྱོད་དང་ཤེས་པར་འགྱུར་རོ། ། 

    གནས་ཚུལ་འདི་བློ་གཟུ་བོར་གནས་པའི་ཚན་རིག་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་ཁས་ལེན་ཏེ། འཛམ་གླིང་ཧྲིལ་པོའི་རྩེར་སོན་ཚན་རིག་པའི་གྲས་སུ་བརྩི་བའི་རབ་འབྱམས་པ་རའོ་པེར་ཐུ་ལན་ཟ་(Robert Lanza,MD)ཞེས་པས་སྨྲས་པ། ཚེ་སྲོག་གི་ནང་དུ་ཡིད་ཤེས་ཀྱང་འདུས། འོན་ཀྱང་། ང་ཚོས་ཡིད་ཤེས་ཀྱི་དོན་ཤེས་པ་དག་ཚད་བཀག་ཅན་ཞིག་ཡིན་པར་མ་ཟད། དེ་ཉིད་སྐྱེ་དངོས་རིག་པ་པ་རྣམས་ཀྱི་མདུན་དུ་གཡུགས་ནས་ཁོང་ཚོ་འོ་བརྒྱལ་དུ་བཅུག་མོད། དེ་ལྟ་ན་ཡང་། བསམ་ཚུལ་འདི་ལ་སྐྱོན་ཆེ་སྟེ། ཡིད་ཤེས་ནི་སྐྱེ་དངོས་རིག་པ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པར་མ་ཟད། དངོས་ཁམས་རིག་པ་ལའང་འབྲེལ་བ་ཡོད་དོ། །དེང་རབས་དངོས་ཁམས་རིག་པས་ཀླད་པའི་ནང་གི་ཆ་རྡུལ་ཚོགས་པས་ཇི་ལྟར་ཡིད་ཤེས་བཟོས་པ་ཡིན་ཚུལ་ལ་འགྲེལ་བཤད་བྱ་ཚུལ་གཏན་ནས་མེད་དོ། །

    ཉི་ནུབ་ཀྱི་མཛེས་སྡུག་དང་། འདོད་ཆགས་ཀྱི་ཆུ་བོར་བྱིངས་པའི་བྱུང་མཚར། ཟས་མཆོག་གི་བྲོ་ཞིམ་སྟེ། མྱོང་བ་འདི་དག་ཐམས་ཅད་དེང་རབས་ཚན་རིག་གི་འགྲེལ་བཤད་བྱ་མི་ནུས་པའི་གབ་ཕུང་ཁོ་ནར་འདུག། ཚན་རིག་གིས་ཡིད་ཤེས་ཇི་ལྟར་བྱུང་བ་ཡིན་པ་ལ་འགྲེལ་བཤད་བྱེད་ཐབས་མེད་དེ། ང་ཚོས་ད་ལྟ་བཀོལ་བཞིན་པའི་བསམ་གཞིག་བྱ་ཚུལ་འདིས་ཡིད་ཤེས་ལ་གསལ་བཤད་བྱ་ཐབས་མེད་ལ། ང་ཚོས་མིའི་རིགས་འཚོ་གཞེས་ཀྱི་ཆེས་གཞི་རྩའི་དོན་འདི་ལ་ཤེས་རྟོགས་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མི་འདུག་མོད། འོན་ཀྱང་ཡ་མཚན་པ་ཞིག་ལ། མིག་སྔའི་དངོས་ཁམས་རིག་པའི་བསམ་གཞིག་འདིས་ཚུལ་འདི་ལ་སྐྱོན་དུ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དོ། །ཞེས་དང་། ཚན་རིག་ལ་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཧ་ཅང་རྒྱུས་ཡོད་ཀྱང་ཡིན་ལ་ཆེས་གསང་བའང་ཡིན་པའི་རྣམ་ཤེས་ལ་གདོང་གཏོད་པའི་སྙིང་སྤོབས་ནམ་ཡང་མེད་དོ་ཞེས་དང་། དོན་དངོས་སུ་ཁོང་ཅག་གིས་ཆེས་དགྲོལ་བར་འདོད་པའི་དོགས་གནས་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཚེ་སྲོག་དང་ཡིད་ཤེས་ལ་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་ཤ་སྟག་རེད། ཁོང་ཅག་གིས་ཇི་ལྟར་འབད་པ་བྱས་ཀྱང་རུང་ཐམས་ཅད་ངལ་བ་འབྲས་མེད་དུ་གྱུར། གང་གི་ཕྱིར་ན། དངོས་ཁམས་རིག་པས་ལན་ཡང་དག་པ་ཞིག་འདེབས་ཐབས་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་ཏེ། གཙོ་རྒྱུན་ཚན་རིག་པས་རྣམ་ཤེས་ལ་འགྲེལ་བ་བྱེད་མི་ཐུབ་པའི་ཚུལ་གསལ་པོར་བཤད་ཅིང་། དེར་མ་ཟད་གཙོ་རྒྱུན་ཚན་རིག་པས་རང་གིས་རྣམ་ཤེས་ལ་འགྲེལ་བ་བྱེད་མི་ཤེས་པ་དེ་ལ་སྐྱོན་དུ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་འདི་ནི་ཡ་མཚན་པ་ཞིག་རེད་ཅེས་ཀྱང་བཤད་པའོ། ། 

   ཡང་ཧྭ་ཧྥོར་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་སློབ་དཔོན་དང་མྱོང་རྟོགས་ཚན་རིག་པ་སི་ཐིས་ཝེན་ཕེན་ཁིར་ (Steven Pinker)གྱིས་སྨྲས་པ། ད་ལྟའི་བར་དུ་ང་ཚོས་ཚན་རིག་གི་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་མྱོང་ཤེས་སྐྱེ་རུང་བའི་དམིགས་བསལ་གྱི་གྲུབ་ཆ་གང་ཡང་རྙེད་མ་སོང་། ཚན་རིག་གི་འགྲེལ་བཤད་ཀྱི་ཕྱོགས་ནས་བལྟས་ན། མྱོང་ཤེས་ཞེས་པ་དེ་མེད་པ་དང་མི་མཚུངས་པ་ཅི་ཡང་མི་འདུག །ཅེས་དང་། ང་ཚོས་ཚན་རིག་གི་སྒོ་ནས་མྱོང་ཤེས་ལ་འགྲེལ་བཤད་མ་རྙེད་ཅེས་བསྒྲགས་པ་དེ་མྱོང་ཤེས་ཡོད་པ་ལ་དགག་པ་བྱས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ང་རང་རང་ཉིད་ལ་མྱོང་ཤེས་ཡོད་པར་གཏན་ཁེལ་བའི་ངེས་ཤེས་འདི། ང་རང་ཡིད་ཆེས་པའི་བྱ་དངོས་གཞན་པ་ཡོངས་ཀྱི་གཏན་ཁེལ་གྱི་ངེས་ཤེས་ཇི་བཞིན་དུ་སྲ་ཞིང་བརྟན་པ་ཞིག་སྟེ། ངས་ཚོད་འཇོག་བྱས་ན་ཁྱོད་ལའང་དེ་འདྲའི་ངེས་ཤེས་ཡོད་རྒྱུ་རེད། ངའི་མྱོང་ཤེས་ཀྱི་མཚར་སྣང་དེ་ཕལ་ཆེར་ནམ་ཡང་ཚིམ་པར་བྱ་མི་ནུས་པར་སྣང་མོད། འོན་ཀྱང་མྱོང་ཤེས་ཞེས་པ་དོན་ལ་མེད་ཅིང་། རང་ཉིད་འཁྲུལ་བ་ཡིན་ཞེས་པའི་ལན་དེ་ངས་དང་དུ་ལེན་པར་མི་འདོད་དོ་ཞེས་ཟེར་ཏེ། དེ་དག་གི་དོན་ནི། ཀླད་པའི་དབང་རྩ་དང་ཕྲ་ཕུང་གང་གི་ནང་ནས་ཀྱང་། རྣམ་ཤེས་སྐྱེད་པར་བྱེད་ནུས་པའི་དམིགས་བསལ་གྱི་དངོས་པོ་གང་ཡང་རྙེད་མ་སོང་། དེའི་ཕྱིར་དེང་རབས་ཚན་རིག་གིས་བརྟགས་ན། ཅི་ཡང་མི་རྙེད་པས་དེའི་ཆ་ནས་བལྟས་ན་རྣམ་ཤེས་ནི་གཞི་ནས་མེད་པ་དང་ཁྱད་པར་ཅི་ཡང་མི་འདུག། འོན་ཀྱང་མ་རྙེད་པ་དེ་ཙམ་གྱིས་དེ་མེད་པ་ཡིན་ཞེས་སྨྲས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། རྣམ་ཤེས་ཡོད་པ་ལ་ཡིད་ཆེས་བརྟན་པོ་ཡོད། རང་གི་རྣམ་ཤེས་ཀྱི་དོན་རྟོགས་འདོད་ཀྱི་རེ་བ་དེ་ཚན་རིག་གིས་སྐོང་ཐུབ་ཚོད་མི་འདུག་མོད། འོན་ཀྱང་གཙོ་རྒྱུན་ཚན་རིག་པས་སྨྲས་པའི་མྱོང་ཤེས་ཐམས་ཅད་འཁྲུལ་སྣང་ཙམ་ཞིག་ཡིན་གྱི། དོན་ལ་ཀླད་པའི་འགུལ་བསྐྱོད་ལས་ཅི་ཡང་མེད་ཅེས་པའི་ལྟ་བ་དེ་དང་དུ་མི་ལེན་ཞེས་གསལ་པོར་བཤད་པ་ལྟ་བུ་སྟེ། འདི་ལྟ་བུ་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཡོད་དེ་འདིར་མཚོན་ཙམ་བཀོད་པ་ཡིན་ནོ། །   

    དེས་ན་རིགས་པ་གཏོང་བ་པོས། གསར་མཐོང་འདིས་ཕ་མའི་ས་བོན་ལས་ཕྲུ་གུའི་ལུས་སྐྱེད་ཚུལ་འཁྲུལ་མེད་གསར་མཐོང་དང་ཡོངས་གྲགས་ཡིན་ཟེར་བ་བདེན་མོད། འོན་ཀྱང་སེམས་གྲུབ་ཚུལ་ཡང་འཁྲུལ་མེད་གསར་མཐོང་དང་ཡོངས་གྲགས་ཡིན་ཟེར་བ་ནི། དེ་ལྟར་མ་ཡིན་ཏེ། བུལ་གཞིའི་རྫས་ལས་གྲུབ་པའི་རྒྱུད་རྒྱུ་དང་སྤྲི་དཀར་གང་ལས་ཀྱང་སེམས་སྐྱེ་ཚུལ་ཞིག་ཚན་རིག་པ་སུས་ཀྱང་དངོས་བརྟག་གིས་གསར་མཐོང་བྱུང་བ་མེད་དེ། དེ་ནི་ཚན་རིག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ཏུ་གཏན་ནས་བྱུང་མ་མྱོང་བ་ཞིག་རེད།

གསལ་བཤད། རྩོམ་ཡིག་འདི2021ལོར་མཁས་དབང་ཚུལ་ཁྲིམས་བློ་གྲོས་ཀྱིས་བརྩམས་པའི་དགེན་ལོག་སྨྲ་ཚར་གཅོད་གཙོས་དེང་རབས་ཚན་རིག་གི་ལམ་ནས་སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་མེད་པར་སྒྲུབ་པའི་ཕྱོགས་སྔ་ཡོངས་ལ་ཕུལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་གྲགས་ཆེན། ༼དོགས་སེལ་སེམས་ཀྱི་སྒྲོན་མེ༽ལས་བཏུས།‍

རྩོམ་ཡིག་ཆ་ཚང་འདི་ནས་བཀླག་ཆོག