ديدار عايىپ نەمەسە ورىس حانشايمى عاشىق بولعان ەركەك…
حاتتى اشىپ، ىشىنەن ەكى پاراقتى الدىم. ءبىرى سارعايىپ، ەسكىرگەننەن جىرتىلىپ كەتە جازداپ تۇرعان پاراق ەكەن. ماعان تۇسىنىكسىز فرانسۋز تىلىندە جازىلعان. ەكىنشىسى يۋ- قيۋ،ەبەدەيسىز قارتاڭ ادامنىڭ قولىمەن ورىسشا جازىلىپتى. مۇنىسى العاشقى پاراقتاعى فرانسۋز تىلىندەگى ءماتىننىڭ اۋدارماسى ەكەن. وقىپ شىقتىم…
پاريج، 1877
ايەل وتە كارى ەدى — جاسى شامامەن توقسانعا جەتەعابىل. مەن جاسپىن. نە بارى ون جەتىدەمىن. دەنەپردىڭ سول جاعالاۋىندا كەزدەيسوق كەزدەسىپ قالدىق. قارسى بەتتەن وڭ جاعالاۋداعى كيەۆتىڭ جارلاۋىت جاعالاۋى تاماشا كورىنىپ تۇردى.
مىڭ توعىز ءجۇز ەلۋ ەكىنشى جىلدىڭ شۋاقتى ءبىر كۇنى ەدى. دوستارىممەن جاعالاۋداعى قۇمدا فوتبول ويناپ جۇرگەنمىن. دابىرالاتا كۇلىپ، بار داۋىسىمىزبەن ايعايعا باسىپ جاتقانبىز.
توبىعىنا تۇسەتىن گۇلدى سارافان كيگەن قارتاڭ ايەل كۇننەن قالقالايتىن توبەسىنە ماتا كەرىلگەن شاتىردىڭ استىندا كىتاپ وقىپ جاتقان. ەرتە مە، كەش پە ءبىزدىڭ ەسكى دوپ ءشىرىپ تۇرعان اعاش جاقتاۋلارعا تيەرى ءسوزسىز ەدى. ال ءبىز ۋايىمسىز بوز بالا بولعاندىقتان، مۇندايعا ءمان بەرمەگەن ەدىك.
اقىرىندا دوپ شىنىندا دا كارى ايەلدىڭ قالقاسىنا اينالعان الگى شاتىرعا ءدوپ ءتيدى. دوپ قاتتى تيگەنى سونشا، اۋپىرىمدەپ ازەر تۇرعان شاتىر باقىتسىز بەيباقتى سول جەرگە كومە جازداپ، بۇرق ەتتى.
ەسىم شىقتى. جانىنا جەتىپ باردىم. اعاش جاقتاۋلاردى سۋىرىپ الىپ تاستادىم. ماتاسىن دا شەتكە ىسىردىم. — اجەي، — دەدىم وعان تۇرۋعا كومەكتەسىپ جاتىپ، — كەشىرىڭىزشى.
— مەن ساعان اجەي ەمەسپىن، جاس مىرزا، — دەدى ول سابىرلى داۋىسپەن، ۇستىندەگى سارافاننان قۇمدى سىلكىپ جاتىپ. — مەنى اجەي دەپ اتاماڭىز، وتىنەمىن. ادامدى وزىڭە قاراتا سويلەۋ ءۇشىن ، جاس مىرزا، ەسىمىن اتاۋ كەرەك. مەنىڭ اتىم اننا نيكولاەۆنا ۆورونتسوۆا.
ونىڭ مۇنشالىقتى مادەنيەتتى تۇردە سوككەنىنە قاتتى تاڭ قالىپ تۇرمىن. مەنىڭ تانىستارىمنىڭ اراسىنان ەشكىم « ادامدى وزىڭە قاراتا سويلەۋ ءۇشىن، جاس مىرزا، ەسىمىن اتاۋكەرەك.» دەپ ءسوز ساپتاماسى انىق. بۇل كەمپىر ماعان ءبىر قىزىق قۇپيا بولىپ كورىندى. ونىڭ ۇستىنە اتى- ءجونى دە اتاقتى— ۆورونتسوۆا! كىتاپتان باس كوتەرمەيتىن، وقىمىستى جىگىت ەدىم. بۇل ەسىم- سويدىڭ توڭكەرىسكە دەيىنگى رەسەيلىك اقسۇيەكتەردىڭ اۋلەتىنە ءتان ەكەنىنەن حابارىم بار ەدى. قاراپايىم ادامداردان مۇنداي ەرەكشە نىسىپىنى ەستىگەن ەمەسپىن.
— كەشىرىڭىز، اننا نيكولاەۆنا.
ول ماعان قاتاپ جىميدى.
— مەنىڭشە، تاماشا جانسىز، — دەدى ول. — ەسىمىڭىز كىم بولادى؟
— الەكسەي. اليوشا.
— تاماشا ەسىم — دەپ ول مەنى ماقتادى. — اننا كارەنينانىڭ عاشىعىنىڭ اتى ءدال سىزدىكىندەي بولعان، الەكسەي. — اننا نيكولاەۆنا قۇمدا جاتقان كىتابىن كوتەردى؛ ونسى « اننا كارەنينا» ەكەن. — ولاردىڭ ماحابباتى قاسىرەتكە تولى بولدى — اقىرىندا ءوزى اجال قۇشتى. لەۆتولستويدى وقىپ پا ەدىڭىز؟
— ارينە، — دەي بەرىپ، ماقتانىشپەن بىلاي دەپ سالدىم: — مەن پۋشكيننەن باستاپ چەحوۆقا دەيىنگى كۇللى ورىس كلاسسيكتەرىن وقىپ شىققام.
ول باسىن يزەدى.
— باياعىدا،رەۆوليۋتسياعا ( توۇكەرىس) دەيىن تولستويدىڭ كەيىپكەرى بولعان كوپتەگەن ورىس اقسۇيەكتەرىمەن تانىس ەدىم.
بۇل سوزدەردى ەستىگەندە وزىمنەن ءوزىم ءبىر الاپات كۇيگە تۇسكەنىمدى وقىرمانعا ايتىپ جەتكىزە الماسپىن. سەبەبى، مەن كومسومول ەدىم، بالا كۇننەن ورىس اقسۇيەكتەرىن ەڭبەكشى بۇقارانىڭ جاۋى دەپ تانىعان ەدىك، رەسەيدى ساتىپ كەتكەن قارعىس اتقىر اقتار دەپ وقىدىق. ال قازىر مىنا ايەل، سۇيكىمدى، نازىك اپا بەتىمە كۇلىپ تۇرىپ، مەن سياقتى بەيتانىس بوزبالاعا سول جاۋىزدارمەن تانىس ەدىم دەپ تۇر! بۇقارانى قان قاقساتقان زالىمدارمەن دوس بولعان! مۇنى ەستىگەن سوڭ بۇل كەزدەيسوق، بالكىم، دەرەۋ قاۋىپتى تانىستىقتى ءۇزىپ، فوتبول ويناپ جۇرگەن دوستارىما ورالۋىم قاجەتىن ءتۇسىندىم. الايدا، ىشكى ءبىر ىنتا باسىم ءتۇسىپ، ىقىلاسىم جەڭىپ كەتەى دە، مەن ودان باسەڭ داۋسپەن بىلاى سۇرادىم:
— اننا نيكولاەۆنا، ۆورونتسوۆتار كنياز بولعان با، سولاي مە؟
ول كۇلدى.
— جوق، اليوشا. مەنىڭ اكەم نيكولاي الەكساندروۆيچ، گراف بولعان.
—… ليۋشكا! — دەپ دوستارىم ايعايلاپ شاقىرىپ جاتتى. — سەن نە ىستەپ تۇرسىڭ؟ وينايسىڭ با، جوق پا؟
— جوق! — دەپ مەن دە ايدالادان ايعاي سالدىم. جاڭا تانىسىمنىڭ قورعانى بوپ تۇرعان شاتىرىن قايتا تۇرعىزۋمەن اينالىسىپ جاتىر ەم. جاي تانىس ەمەس، ورىس گرافينياسى! دوستارىما بۇرىلىپ قاراۋعا شامام بولمادى.
— ونى جايىنا قالدىرىڭدار، — دەدى ءبىر دوسىم. — ول وزىنە قۇربى تاۋىپ الىپتى.
ءبارى دۋ كۇلدى.
ايەل دە كۇلدى.
— بىرەۋگە قۇربى بولۋعا ءسال قارتايىڭقىرادىم، — دەدى ول، ونىڭ سوزىنەن شەتەلدىڭ اكتسەنت بايقالدى. — قۇربىڭىز بار ما، اليۋشا؟
ء سىز وعان عاشىقسىز با؟
مەن قىزارىپ كەتتىم.
— جوق ، — دەدىم مەن. — مەنىڭ جاسىم نەبارى ون جەتىدە. شىنىمدى ايتسام، ءالى كۇنگە دەيىن عاشىق بولىپ كورمەپپىن.
— ءاپ، بارەكەلدى! — دەدى اننا نيكولاەۆنا. — شىن ماحابباتتى تۇسىنۋگە تىم جاس ەكەنسىز.
ماحاببات قاۋىپتى، بولجاۋسىز، ءتىلسىم بولۋى مۇمكىن. ءسىزدىڭ جاسىڭىزدا بولعانىمدا ءبىر ەر كىسىگە عاشىق بولا جازداعانمىن. ول مەنەن قىرىق سەگىز جاسقا ۇلكەن ەدى. مەنىڭ ومىرىمدەگى ەڭ قورقىنىشتى كەزدەسۋ بولدى قۇدايعا شۇكىر،كەزددەسۋىمىز تەك ءۇش ساعاتقا سوزىلدى.
اڭگمەشىل اپا قازىر ماعان وتە قىزىق حيكايانى بايانداپ بەرەتىنىن سەزدىم. ەكەۋىمىز قايتا ورناتىلعان شاتىردىڭ استىندا الما جەپ وتىرعانبىز.
— اننا نيكولاەۆنا، ءسىزدىڭ ءسوز مانەرىڭىزدەن شەتەلدىك اكتسەنت بايقالادى. فرانسۋز تىلىنەن بە؟
ول جميدى.
— البەتتە، فرانسۋز ءتىلى مەن ءۇشىن ورىس ءتىلى سياقتى انا ءتىلىم عوي. مەن عاشىق بولا جازداعان ادام دا مەنىڭ اكتسەنتىمدى بايقاعان ەدى. ول كەزدەگى اكتسەنتىم باسقاشالاۋ بولدى.
وعان جاۋابىم دا باسقا بولعان. جاۋابىمنىڭ اقىرى دا تىم ورەسكەل بولدى! — ول ءبىر شاما ۋاقىت ءۇنسىز قالدى. سودان سوڭ ءسوزىن جالعادى:
— بۇل وقيعا مىڭ سەگىز ءجۇز جەتپىس جەتىنشى جىلى بولعان. جاسىم ون جەتىدە، ونىڭ جاسى الپىس بەستە ەدى…
دنەپردىڭ شىجىعان جاعالاۋىندا اننا نيكولاەۆنا ۆورونتسوۆانىڭ ماعان ايتىپ بەرگەن حيكاياسى بىلاي باستالىپ ەدى:
—… ول وتە سىمباتتى بولدى — مەن جولىقتىرعان ەر ادامداردىڭ اراسىندا مۇنداي سىمباتتى ازاماتتى بۇرىن دا، ودان كەيىن دە كورمەدىم— سۇڭقاق بويلى، جيناقى، يىعى كەڭ، ماڭدايىندا ءبىر جولىق اق شاشى بار.
مەن ونىڭ جاسى نەشەدە ەكەنىن بىلمەدىم. ماعان جاس كورىندى. ورتا جاستاعى ەر ازامات دەپ ءتۇسىندىم. تانىسقان العاشقى ساتتەن ول وتە ءبىلىمدى، اقىلدى، سۇيكىمدى ەكەنىن بايقاتتى. پاريجدە روجدەستۆونىڭ قاراساڭى ەدى. اكەم گراف نيكولاي الەكساندروۆيچ ۆورونتسوۆ رەسەيدىڭ فرانتسياداعى ەلشىسى بولدى. ارينە، سىرتقى ىستەر مينيستىرلىگى ونى وتباسىمەن روجدەستۆو قارسى الۋعا شاقىرادى.
الەشا، لەۆتولستويدىڭ « سوعىس جانە بەيبتشىلىگىندە» ناتاشا روستوۆانىڭ العاش ماسكەۋدەگى بالعا كەلۋىن سيپاتتاپ جازعانى ەسىڭىزدە مە؟
جاسى ون التىدا ەدى. ونىڭ ۇرەيى، قوبالجۋى، تۇيسىگى؟ ورسە جاعالاۋىنداعى مينيستىرلىك ءۇيىنىڭ پاركەتىنە تابانىم تيگەندە مەن دە ءوزىمدى ءدال سولاي سەزىندىم.
ول مەنى بيگە شاقىردى. سوسىن كەلەسى بيگە. سوسىن ۇشىنشىسىنە. بيلەپ، كۇلىپ، ازىلدەسىپ جۇردىك. ءسات سايىن ول ادامنىڭ جۇرەگىمنىڭ تۇكپىرىندە بۇرىن- سوڭدى سەزىنبەگەن ەرەكشە ماحاببات الاۋىن جاققانىن تۇسىنە بەردىم…
ارينە،ءبىز فرانسۋزشا سويلەستىك. ونىڭ اتى جورج ەكەنىن ءبىلىپ الدىم. فرانسۋز فارلامەنتىندە سەناتور ەكەنىن دە ەستىدىم. ۆالىس بيلەپ شارشاعان سوڭ كرەسلوعا وتىرىپ دەم الدىق.
سول كەزدە ول ماعان جاڭا عانا، الەشا، ءسىز قويعان سۇراقتى قويدى.
— اننا، — دەدى ول، — ءسىزدىڭ قىزىق اكتسەنتىڭىز بار ەكەن. ءسىز نەمسسىز بە؟
مەن كۇلدىم.
— گوللاند پا ەدىڭىز؟ شۆەد؟ — دەپ ول سۇراي بەردى.
— تاپپادىڭىز.
— گرەك، پولياك، يسپان؟
— جوق، — دەدىم مەن. — مەن ورىسپىن.
ول كۇرت بۇرىلدى دا ماعان كوزىن باقىرايتا قارادى- ساسىپ قالدى، تاڭ قالدى.
— ورىس… — دەپ سىبىرلاپ ايتتى.
— ايتپاقشى، — دەدىم مەن، — مەن ءسىزدىڭ تەگىڭىزدى بىلمەيمىن، جورج. كىمسىز، بەيتانىس جان؟
ول ۇندەمەدى. ويىن جيناپ، اقىرى بىلاي دەدى:
— سىزگە ءوز تەگىمدى ايتا المايمىن، اننا.
— نەگە؟
— بولمايدى.
— نەلىكتەن؟ — دەپ مەن دە تىقاقتاپ قويمادىم.
ول تاعى دا ءۇنسىز قالدى.
— قازبالاي بەرمەڭىزشى، اننا، — دەدى ول سىبىرلاي.
ەكەۋمىز بىرنەشە مينۋت داۋلاستىق. مەن قويماي قويدىم. ول باس تارتتى.
— اننا،— دەدى ول، — سۇراماڭىز. ەگەر مەن تەگىمدى اتاسام، ءسىز دەرەۋ ورنىڭىزدان تۇرىپ، بۇل زالدان شىعىپ كەتەسىز، مەن ءسىزدى سودان سوڭ كورە الماي قالام.
— جوق! جوق! — دەپ مەن ايعايلاپ جىبەردىم.
— راس، — دەدى ول كوڭىلسىز جىميا، مەنى قولىمنان ۇستادى. — ماعان سەنىڭىز.
— ۋادە بەرەم! — دەدىم مەن. — نە جاعداي بولسا دا ءسىزدىڭ دوسىڭىز بولىپ قالامىن.
— ۋادە بەرمەڭىز، اننا. ۋادەڭىزدى قايتىپ الىڭىز، وتىنەم.
وسىنى ايتىپ مەنەن تەرىس اينالدى. باسەڭ داۋىسپەن:
— مەنىڭ اتىم جورج دانتەس. قىرىق جىل بۇرىن مەن دۋەلدە پۋشكيندى ءولتىردىم…
ول ماعان قاراي بۇرىلدى. ءتۇرى وزگەرىپ ……
اڭگىمەنىڭ جالعاسىن استىڭعى 阅读原文دەگەن جازۋدى باسىپ وقىڭىز
