ئىسرائىلىيەنىڭ بۇ ۋاقىتتا رۇسىيەگە قول سېلىشى ئىراننىڭ سۇرىيەدىكى كېڭەيمىچىلىكىگە بولغان ھوشيارلىقى بىلەن مۇناسىۋەتلىك. يېقىنقى يىللاردىن بۇيان ئىراننىڭ سۇرىيەدىكى ھەربىي مەۋجۇتلۇقى ئۈزلۈكسىز كۈچىيىپ، سۇرىيە ھۆكۈمىتىگە ياردەم بېرىپلا قالماي، يەنە تۈرلۈك يوللار ئارقىلىق سۇرىيە چېگرىسى ئىچىدىكى قوراللىق كۈچلەرگە بولغان تەسىر كۈچىنى كېڭەيتتى. ئىسرائىلىيەگە نىسبەتەن ئېيتقاندا، ئىراننىڭ بۇ خىل كېڭەيمىچىلىكى دۆلەتنىڭ بىخەتەرلىكىگە بىۋاستە تەھدىت سالدى، بولۇپمۇ سۈرىيە چېگرىسى ئىچىدە، ئىراننىڭ ھەرىكىتى ئىسرائىلىيەنىڭ شىمالىي چېگرىسىغا بارغانسېرى يېقىنلاشتى. ئىسرائىلىيەنىڭ ئىران ۋە ئۇنىڭ ئىتتىپاقداشلىرىغا تۇتقان قاتتىق پوزىتسىيەسى ئۇزۇن تارىخقا ئىگە، خېمىمىم بازىسى ئۇزۇندىن بۇيان رۇسىيەنىڭ سۈرىيە ھۆكۈمىتى ۋە ئۇنىڭ ئىتتىپاقداشلىرىنى ( ئىراننى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ ) قوللايدىغان مۇھىم تايانچ نۇقتىسى دەپ قارىلىپ كەلدى. بۇ قېتىمقى ھاۋا ھۇجۇمى كۆرۈنۈشتە رۇسىيەنىڭ ھەربىي ئەسلىھەلىرىگە قارىتىلغان بولسىمۇ، ئەمەلىيەتتە ئىسرائىلىيەنىڭ رۇسىيە بىلەن ئىرانغا بىرلا ۋاقىتتا بەرگەن ئاگاھلاندۇرۇشى بولۇشى مۇمكىن : ئىسرائىلىيە ئۆز چېگراسىغا يېقىن ھەرقانداق تەھدىتكە ھەرگىز يول قويمايدۇ.
رۇسىيەگە نىسبەتەن ئېيتقاندا، بۇ قېتىمقى ھۇجۇم *** بىر قېتىملىق ئېغىر ئوڭۇشسىزلىق. خېمىمىم ھاۋا ئارمىيە بازىسى رۇسىيەنىڭ 2015-يىلىدىن بۇيان سۇرىيەدىكى ھەربىي ھەرىكەت قوماندانلىق مەركىزى بولۇپ، رۇسىيە ئارمىيەسىنىڭ سۇرىيە ھۆكۈمىتىنى قوللىشىنى تەمىنلەپلا قالماي، رۇسىيەنىڭ ئوتتۇرا شەرق رايونىدىكى ئىستراتېگىيەلىك مەۋجۇتلۇقىنى مۇستەھكەملىدى. رۇسىيە بۇ بازا ئارقىلىق ئۆزىنىڭ سۈرىيەدىكى مەنپەئەتىنى قوغداپلا قالماي، يەنە ئۇنى ئوتتۇرا شەرق ۋەزىيىتىگە تەسىر كۆرسىتىدىغان پىشاڭ قىلدى. بۇ قېتىمقى ھاۋا ھۇجۇمى رۇسىيەنىڭ ئوق-دورا ئامبىرىنى ۋەيران قىلىپ، رۇسىيەنىڭ ھەربىي بايلىقىنى ئاجىزلاشتۇرۇپ، رۇسىيەنىڭ رايون تەسىر كۈچىگە سىمۋول خاراكتېرلىك زەربە بەردى. تېخىمۇ مۇھىمى، بۇ قېتىمقى تۇيۇقسىز ھۇجۇم رۇسىيەنىڭ ھەربىي كۈچىگە زىيان يەتكۈزۈپلا قالماي، يەنە ئۇنىڭ دىپلوماتىيە ئىناۋىتىگە ئېغىر تەسىر يەتكۈزدى، رۇسىيە ب د ت خەۋپسىزلىك كېڭىشى قاتارلىق خەلقئارا سۇپىلار ئارقىلىق ئېتىراز بىلدۈرۈشكە مەجبۇر بولدى، بۇ ۋەقەنىڭ ئۇنىڭغا بولغان تەسىرىنىڭ چوڭقۇرلۇقىنى ئىپادىلىدى.
رۇسىيە بىلەن ئىسرائىلىيە ئوتتۇرىسىدا ئىزچىل تۈردە بىر خىل «نازۇك يوشۇرۇن كېلىشىم» ساقلاپ قېلىندى، ئىككى تەرەپ سۈرىيە ئۇرۇش مەيدانىدا كۆپ قېتىم ئۆزئارا پىكىر ئالماشتۇردى، گەرچە مەيدانى بىردەك بولمىسىمۇ، لېكىن بىۋاسىتە توقۇنۇشتىن ئاساسىي جەھەتتىن ساقلاندى. ئەمما بۇ قېتىمقى ھاۋا ھۇجۇمى *** بۇ تەڭپۇڭلۇقنى بۇزۇپ تاشلىدى، ئىككى تەرەپنىڭ مۇناسىۋىتى سۇسلاشتى. پۇتىننىڭ قاتتىق ئىنكاسىمۇ رۇسىيەنىڭ ئاسانلىقچە يول قويمايدىغانلىقىنى، كەلگۈسىدە رۇسىيەنىڭ سۈرىيەدىكى ھەربىي ئورۇنلاشتۇرۇشىنى تېخىمۇ چىڭىتىپ، مۇشۇنىڭغا ئوخشاش ۋەقەلەرنىڭ قايتا يۈز بېرىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.
سۈرىيە كۆپ تەرەپ كۈچ سىنىشىدىغان سەھنە بولۇش سۈپىتى بىلەن، كۆپ يىللىق ئۇرۇش مالىمانچىلىقىغا پېتىپ قالدى، دۆلەت ئىچىدىكى ئۇل ئەسلىھە ۋە ئىقتىساد ئاللىقاچان ئېغىر يۈككە بەرداشلىق بېرەلمىدى. بۇ قېتىمقى ھاۋا ھۇجۇمى سۈرىيەنىڭ داۋالغۇش ۋەزىيىتىنى يەنىمۇ كەسكىنلەشتۈرۈۋەتتى، رايون جىددىيلىكىنى ئاشۇرۇپلا قالماي، ئەسلىدىلا ئېنىقسىز ۋەزىيەتنى تېخىمۇ خەتەرلەشتۈردى. ئادەتتىكى سۈرىيە خەلقىگە نىسبەتەن ئېيتقاندا، ئۇرۇشنىڭ كۆلەڭگىسى يەنىلا يوقالمىدى. ئىسرائىلىيە، روسىيە، ئىران ۋە باشقا رايونلاردىكى چوڭ دۆلەتلەرنىڭ مەنپەئەت تالىشىشى پارچىلىنىپ كەتكەن بۇ دۆلەتنى يەنە بىر قېتىم جۇغراپىيەلىك سىياسىي كۈرەشنىڭ *** ئايلاندۇردى.
سۈرىيە خەلقى خارابىلىق ئىچىدە ياشاۋاتىدۇ، ئىقتىسادى ۋەيران بولدى، خەلقئارا ياردەم چەكلىك، بۇ چوڭ دۆلەتلەرنىڭ ھەربىي ھەرىكىتى ئۇلارنىڭ تۇرمۇشىنى تېخىمۇ قىيىنلاشتۇرۇۋېتىدۇ. ھەر قېتىملىق بومباردىمان، ھەر قېتىملىق ھاۋا ھۇجۇمى تېخىمۇ كۆپ پۇقرالارنىڭ ئۆلۈش-يارىلىنىشى ۋە ئۇل ئەسلىھەلەرنىڭ ۋەيران بولۇشىدىن دېرەك بېرىدۇ، بۇ ۋەقەلەر كۆپ ھاللاردا چوڭ دۆلەتلەرنىڭ شاھمات تاختىسىدىكى تىلغا ئالغۇچىلىكى يوق بىر قەدەم.
بۇ تۇيۇقسىز يۈز بەرگەن توقۇنۇشتا، خەلقئارا جەمئىيەتنىڭ ئىنكاسى ئىنتايىن مۇھىم. بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى ۋە باشقا خەلقئارا تەشكىلاتلار چوقۇم تىنچلىقنى مۇراجىئەت قىلىپ، دىپلوماتىيە ۋاستىسى ئارقىلىق جىددىي ۋەزىيەتنى پەسەيتىشكە ئۇرۇنىدۇ، لېكىن مەسىلە شۇكى، بۇ خىل سادانىڭ ئەمەلىي ھەرىكەت داۋامىدا ئەمەلىيلىشىشى تەس. ھەر قايسى تەرەپلەر ئاسانلىقچە يول قويۇشنى خالىمىدى، بولۇپمۇ ئۆزىنىڭ يادرولۇق مەنپەئەتىگە چېتىلىدىغان ئەھۋالدا.
رۇسىيە بىلەن ئىسرائىلىيەنىڭ قارشىلىشىشى ئىككى دۆلەت ئوتتۇرىسىدىكى ھەربىي توقۇنۇش بولۇپلا قالماي، ئۇنىڭ ئارقىسىغا تېخىمۇ كۆپ مۇرەككەپ سىياسىي ۋە ئىستراتېگىيەلىك مەنپەئەت يوشۇرۇنغان. ئىسرائىلىيە ئىراننىڭ تەھدىتىگە تاقابىل تۇرۇش ئۈچۈن، سۈرىيەدىكى ھەربىي ھەرىكىتىنى داۋاملىق كۈچەيتىدۇ، رۇسىيەمۇ ئۆزىنىڭ ئوتتۇرا شەرقتىكى ئورنىنى قوغداش ئۈچۈن ئاسانلىقچە يول قويمايدۇ. ۋەزىيەتنىڭ ئۈزلۈكسىز كۈچىيىشىگە ئەگىشىپ، كەلگۈسىدە ئوتتۇرا شەرقنىڭ تىنچلىقى ۋە مۇقىملىقى تېخىمۇ يىراقلىشىدۇ، توقۇنۇشنىڭ خەتىرى داۋاملىق ئاشىدۇ.
ئىلان بېسىپ قوياڭلا خەلقىم ئۇندا قىلماي
